Tình trạng ô nhiễm môi trường ở các cơ sở chế biến cà phê

(QT) - Huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) là nơi có thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp cho nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây cà phê. Hiện nay toàn huyện có gần 5.000 ha cà phê mỗi năm cho sản lượng từ 50.000- 60.000 tấn. Diện tích cây cà phê đã hình thành vùng chuyên canh tập trung ở các xã Hướng Phùng, Tân Liên, Hướng Tân, Khe Sanh, Pa Tầng, Tân Hợp... Thu nhập từ cây cà phê đã cải thiện và nâng cao đời sống người dân, thúc đẩy kinh tế của huyện phát triển. Xác định cà phê là cây trồng chủ lực nên huyện đã xây dựng vùng chuyên canh, hỗ trợ người trồng cà phê ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến... góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, giải quyết việc làm và tạo thu nhập cao cho người lao động. Hiện ở Hướng Hóa có trên 15 cơ sở đang hoạt động sản xuất, chế biến cà phê chủ yếu tập trung tại xã Hướng Tân và Hướng Phùng. Công suất của các cơ sở này đạt từ 5 tấn đến 100 tấn/ngày-đêm. Trong đó, có 4 đơn vị sản xuất với công suất trên 100 tấn quả tươi/ngày-đêm như Công ty cà phê Thái Hòa, Công ty TNHH Tường Quân, Nhà máy cà phê của Công ty CP nông sản Tân Lâm; số còn lại là các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ với công suất từ 10 đến 50 tấn quả tươi/ ngày- đêm. Với tốc độ phát triển của các cơ sở chế biến cà phê tăng dần qua các năm đã phản ánh được vị thế quan trọng của loại cây trồng chủ lực này ở Hướng Hoá.

Chế biến cà phê ở Hướng Hóa.

Nhưng hiện nay trên địa bàn huyện đang xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán gây biến động lớn về giá cả. Nhiều rẫy cà phê của dân bị hái trộm, các hộ trồng cà phê phải thu hoạch non, tình trạng này đã ảnh hưởng đến chất lượng và thương hiệu cà phê Hướng Hoá. Mặt khác, với sự phát triển ồ ạt của các cơ sở chế biến cà phê thì tình trạng ô nhiễm môi trường đang gây khó khăn cho công tác quản lý môi trường tại các địa bàn. Qua kiểm tra của Sở Tài nguyên-Môi trường trong 15 cơ sở chế biến cà phê có 8 cơ sở sản xuất cà phê đã lập báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường trước khi đi vào hoạt động, 5 cơ sở đã thực hiện giám sát môi trường định kỳ theo quy định. Các cơ sở còn lại chưa lập các hồ sơ về môi trường, phần lớn hoạt động tự phát và mới bắt đầu hoạt động trong năm 2011. Đặc biệt, hiện nay trên địa bàn Hướng Hoá vẫn còn 5 cơ sở chế biến cà phê thuộc danh sách các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định 930/QĐ- UBND và Quyết định 944/QĐ-UBND của UBND tỉnh là Công ty cà phê Thái Hòa và các cơ sở chế biến cà phê của các hộ: Phan Thành Danh, Hồ Văn Cài, Trần Văn Khương, Trần Văn Thuấn. Hoạt động của các cơ sở chế biến cà phê phần lớn sử dụng công nghệ chế biến ướt, lượng nước thải trung bình 3-5 m3/tấn quả tươi, lưu lượng nước thải các cơ sở khoảng 30-200 m3/ ngày-đêm đối với các cơ sở vừa và nhỏ, khoảng 150-600 m3/ ngày-đêm đối với các cơ sở lớn. Nước thải của các cơ sở được thoát ra các khe, suối trong khu vực. Có 5/15 cơ sở chế biến cà phê đã đầu tư hoàn thiện hệ thống xử lý là Công ty TNHH Đại Lộc, Công ty Thái Hòa, Công ty TNHH Tường Quân, Công ty CP nông sản Tân Lâm, 3 đơn vị đang xây dựng hệ thống xử lý là cơ sở chế biến cà phê của ông Phan Thành Danh, Trần Văn Thuấn, cơ sở chế biến cà phê Mai Hương. Các cơ sở còn lại có quy mô sản xuất nhỏ, chưa đầu tư hệ thống xử lý và nước thải mới chỉ được lắng sơ bộ rồi thải ra môi trường. Chất thải rắn phát sinh trong quá trình sản xuất chủ yếu là vỏ cà phê với khối lượng khoảng 3-30 tấn/ngày. Một số cơ sở như Công ty Thái Hòa, cà phê Thương Phú tận dụng lượng chất thải rắn này để phối trộn làm phân bón. Các cơ sở còn lại chưa có giải pháp xử lý tối ưu đối với lượng chất thải rắn này, nên các cơ sở lưu trữ tại khuôn viên nhà máy hoặc chứa các khu bãi đất trống lân cận. Để kịp thời chấn chỉnh công tác bảo vệ môi trường tại các cơ sở chế biến cà phê, Sở Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với lực lượng Cảnh sát môi trường tỉnh tăng cường các đợt kiểm tra, nhắc nhở việc tuân thủ các biện pháp bảo vệ môi trường tại đơn vị. Qua kiểm tra đã xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với 3 đơn vị là Cơ sở chế biến cà phê của ông Hồ Văn Cài, ông Trần Văn Thuấn, Công ty TNHH Tường Quân với tổng số tiền là 32 triệu đồng. Hiện tại đang xem xét và lập hồ sơ vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường đối với các cơ sở không tuân thủ các biện pháp môi trường trong quá trình sản xuất còn lại. Để đảm bảo tốt công tác quản lý môi trường và công bằng trong bảo vệ môi trường đối với hoạt động sản xuất kinh doanh cà phê, đề nghị UBND huyện Hướng Hoá cần có quy hoạch cho các đơn vị chế biến cà phê quy mô nhỏ trên địa bàn (quy hoạch cả về không gian, số lượng cơ sở sản xuất) để tránh tình trạng sản xuất tự phát gây ô nhiễm môi trường. Có kế hoạch di dời các cơ sở sản xuất nằm trong khu vực dân cư vào vùng quy hoạch. Tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường và yêu cầu các đơn vị mới sản xuất cà phê trong năm 2011 lập cam kết bảo vệ môi trường theo quy định tại Nghị định 29/2011/NĐ-CP, lập các hồ sơ về môi trường, xây dưng hệ thống xử lý nước thải theo đúng quy định. Đối với 4 cơ sở chế biến cà phê thuộc danh sách các cơ sở gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định 930/QĐ-UBND và Quyết định 944/QĐ-UBND của UBND tỉnh, hiện nay có 2 đơn vị đã và đang đầu tư hệ thống xử lý theo quy định, Sở Tài nguyên và Môi trường đang xem xét hồ sơ để xác nhận hoàn thành biện pháp xử lý ô nhiễm môi trường triệt để cho đơn vị. Riêng đối với 3 đơn vị còn lại là các cơ sở chế biến cà phê của các ông Hồ Văn Cài, Trần Văn Khương, Trần Văn Thuấn nằm trong khu dân cư, quỹ đất rất khó để đầu tư xây dựng hệ thống xử lý ô nhiễm môi trường triệt để, đề nghị UBND tỉnh đình chỉ hoạt động đối với các cơ sở này. Cuối năm là mùa thu hoạch rộ cà phê, vì vậy làm thế nào để kiểm soát một cách chặt chẽ từ khâu thu hoạch đến chế biến đúng theo yêu cầu kỹ thuật, chất lượng sản phẩm và đảm bảo vấn đề môi trường là nhiệm vụ không chỉ riêng của các cấp chính quyền ở huyện Hướng Hoá mà cần sự hợp lực của nhiều ban ngành hữu quan. Có như vậy, thương hiệu cà phê Hướng Hoá mới trụ vững trên thương trường, người trồng cà phê ở Hướng Hoá yên tâm chăm sóc vườn cây để làm giàu chính đáng. Bài, ảnh: HỒ NGUYÊN KHA