Tiếp sức trẻ sơ sinh bằng ngân hàng sữa mẹ vệ tinh

Sau nhiều nỗ lực, Bệnh viện Đa khoa tỉnh vừa xây dựng thành công Ngân hàng sữa mẹ (NHSM) vệ tinh tại đơn vị. Sự ra đời của mô hình này được kỳ vọng mang lại nhiều điều ý nghĩa trong công tác chăm sóc sức khỏe người dân, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Nhân dịp này, phóng viên Báo Quảng Trị có cuộc phỏng vấn chị LÊ THỊ ÁNH TUYẾT, bác sĩ phụ trách NHSM vệ tinh, Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Tạo nguồn sữa chất lượng cho trẻ

- Trước tiên, xin cảm ơn bác sĩ Ánh Tuyết đã dành thời gian trả lời phỏng vấn của Báo Quảng Trị. Được biết, sắp tới, Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh sẽ vận hành mô hình NHSM vệ tinh. Đề nghị bác sĩ giới thiệu đôi nét về mô hình này và ý nghĩa mà nó mang lại?

- NHSM là mô hình được thiết lập nhằm tuyển chọn bà mẹ hiến sữa, thu nhận sữa, sau đó xử lý sàng lọc bệnh và phân phối sữa để đáp ứng nhu cầu cụ thể của trẻ. Nguồn sữa mẹ hiến trên cơ sở tự nguyện, không nhận phí và chỉ được cung cấp cho đối tượng thực sự cần. Thanh trùng là quy trình nhằm loại bỏ các tác nhân sinh học như: nấm, vi khuẩn, vi rút, bào tử... nhưng vẫn bảo toàn về yếu tố sinh học và dinh dưỡng của sữa mẹ. NHSM vệ tinh là mô hình kết nối với NHSM chính, có nhiệm vụ tuyển chọn, thu nhận sữa mẹ thô, chuyển tới NHSM để thanh trùng, sàng lọc, sau đó nhận lại sữa mẹ thanh trùng đạt chuẩn để rã đông, chia sữa, phân phối và sử dụng.

NHSM vệ tinh BVĐK tỉnh là mô hình kết nối với NHSM Bệnh viện Phụ sản nhi Đà Nẵng. Trước mắt, ngân hàng vệ tinh sẽ phân phối sữa mẹ thanh trùng cho bệnh nhi trong bệnh viện, sau đó tiếp tục phát triển thành nguồn thu nhận sữa thô cho NHSM chính. Các quy trình thu nhận, sàng lọc, thanh trùng, phân phối và sử dụng luôn được đảm bảo tiêu chuẩn gắt gao để có nguồn sữa chất lượng nhất cho từng trẻ.

- Để xây dựng NHSM vệ tinh, thời gian qua, BVĐK tỉnh đã nỗ lực như thế nào, thưa bác sĩ?

- Trước tiên, BVĐK tỉnh nói chung và Khoa Phụ sản nói riêng đã rất nỗ lực trong việc xây dựng bệnh viện thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc. Sau 2 năm nỗ lực thực hiện, BVĐK tỉnh được Sở Y tế phối hợp với Tổ chức Alive & Thrive - Tổ chức Family Health International (FHI360) tại Việt Nam trao danh hiệu “Bệnh viện thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc”.

Trên cơ sở đó, dưới sự hỗ trợ về trang thiết bị chính từ Tổ chức Alive & Thrive, bệnh viện đã xây dựng kế hoạch, tổ chức tham quan thực tiễn, chuẩn bị cơ sở hạ tầng trang thiết bị, huấn luyện kỹ thuật và xây dựng quy trình hoạt động, hoàn tất thủ tục hành chính để NHSM vệ tinh sớm được triển khai, đi vào hoạt động. Đây là nỗ lực chung của cả tập thể. Chúng tôi mong muốn mang đến lợi ích thiết thực nhất cho thế hệ mầm non tương lai.

- Vậy nỗ lực chung đó đã mang về kết quả đáng mừng ban đầu ra sao?

-BVĐK tỉnh là bệnh viện hạng I, điều trị cho bệnh nhân trên địa bàn và các vùng lân cận. Khoa Phụ sản của bệnh viện là đơn vị đầu ngành về chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ trong tỉnh. Hằng năm, khoa tiếp nhận khoảng 4.500 - 5000 phụ nữ đến sinh tại bệnh viện. Trong đó, có nhiều trường hợp mẹ sinh non tự nhiên hoặc sinh non bắt buộc do mẹ có bệnh lý toàn thân nặng, tiền sản giật nặng, nhau tiền đạo có chỉ định chấm dứt thai kỳ sớm... Vì vậy, trung bình mỗi năm, có khoảng 250 - 300 trẻ sinh non, nhẹ cân ra đời và khoảng 1.600 - 2000 trẻ được mổ lấy thai. Vì một trong những lý do đó, một số trường hợp người mẹ buộc phải nằm hồi sức tích cực, không thể cho con bú. Trong khi đó, trẻ sinh non lại rất cần bổ sung sữa đầy đủ trong những ngày đầu tiên.

Nhân viên Ngân hàng sữa mẹ vệ tinh Bệnh viện Đa khoa tỉnh nhận sữa ở Ngân hàng sữa mẹ tại Đà Nẵng - Ảnh: NVCC

Sự ra đời của NHSM vệ tinh sẽ giúp mang đến nguồn sữa mẹ thanh trùng tốt nhất cho trẻ sinh non, trẻ bệnh lý và trẻ sơ sinh chưa có đủ nguồn sữa mẹ ruột, để tiếp tục sau đó trẻ được duy trì từ nguồn dinh dưỡng của chính mẹ ruột. Từ đây, sản phụ cũng như người thân trong gia đình cũng vơi bớt đi nỗi lo lắng.

Chúng tôi rất vui mừng xen lẫn sự vinh dự, tự hào khi NHSM vệ tinh tại BVĐK tỉnh là NHSM vệ tinh thứ 3 trong cả nước và là NHSM vệ tinh đầu tiên ở khu vực Bắc Trung Bộ. NHSM vệ tinh BVĐK ra đời sau 4 tháng lên kế hoạch, chuẩn bị cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, huấn luyện kỹ thuật và xây dựng quy trình hoạt động. NHSM vệ tinh được đặt tại tầng 3, khu nhà E của bệnh viện.

Hãy chung tay vì một cộng đồng khỏe mạnh

- Xin bác sĩ cho biết người dân cần đảm bảo những thủ tục, yêu cầu gì để được hưởng lợi từ NHSM vệ tinh tại BVĐK tỉnh?

- Tất cả những trẻ sơ sinh sinh ra tại BVĐK tỉnh nếu thiếu sữa mẹ trong những ngày đầu sẽ được tiếp cận đầy đủ sữa mẹ thanh trùng từ NHSM vệ tinh, không phân biệt đối tượng. Trong trường hợp nguồn sữa thiếu, chúng tôi sẽ ưu tiên cho đối tượng trẻ sinh non và sơ sinh bệnh lý. Bệnh nhân sẽ phải đóng 1 khoản chi phí nhỏ cho việc sử dụng sữa. Chi phí này sẽ bù vào chi phí cho các xét nghiệm sàng lọc (HIV, viêm gan B, viêm gan C, giang mai), chi phí thanh trùng, bảo quản, vận chuyển. Chúng tôi xin nhấn mạnh rằng, sữa mẹ không phải là hàng hóa và không mua, bán. Gọi là ngân hàng sữa mẹ nhưng đây là ngân hàng phi lợi nhuận.

- Bác sĩ cho biết các bà mẹ trên địa bàn có thể đóng góp như thế nào để NHSM phát triển vững mạnh hơn?

- Để NHSM vệ tinh Quảng Trị duy trì, phát triển, chúng tôi xác định trước tiên phải được sự tin tưởng, ủng hộ của cả cộng đồng, đặc biệt là các ông bố, bà mẹ chuẩn bị hoặc đang nuôi con nhỏ. Một cái nhìn đồng tình, một hành động chia sẻ thông tin đến người cần biết không chỉ giúp đỡ cho NHSM mà còn giúp cho chính bản thân và người thân của họ. Sâu xa hơn, NHSM sẽ giúp cho cả cộng đồng khỏe mạnh.

Giai đoạn I này, NHSM vệ tinh chúng tôi chỉ nhận sữa mẹ đã được thanh trùng từ NHSM ở Đà Nẵng, sau đó phân phối đến từng trẻ có nhu cầu. Đến giai đoạn II, chúng tôi sẽ thu gom và bảo quản sữa của bà mẹ hiến tặng, sau đó đưa vào NHSM ở Đà Nẵng để xử lý thanh trùng. Tôi hy vọng sẽ được sự đồng lòng và ủng hộ hiến tặng sữa mẹ của các bà mẹ trên địa bàn tỉnh. Bởi lẽ, mẹ có thể sinh ra một em bé, nhưng mẹ có thể là mẹ của nhiều em bé khác.

- Là người phụ trách ngân hàng sữa mẹ vệ tinh, bác sĩ có điều gì gửi gắm với người dân trên địa bàn tỉnh nói chung, đặc biệt là chị em phụ nữ về ý nghĩa của việc nuôi con bằng sữa mẹ và ngân hàng sữa mẹ?

- Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng hoàn hảo, tối ưu nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh vai trò của sữa mẹ trong việc phòng ngừa bệnh tật, đặc biệt là trẻ sinh non và nhẹ cân. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo lựa chọn tốt nhất cho trẻ là sữa mẹ ruột và lựa chọn thay thế là sữa mẹ hiến tặng đã được xử lý, phân phối bởi NHSM. NHSM là giải pháp cần thiết để trẻ được tiếp cận nguồn dinh dưỡng tối ưu nhất, góp phần làm giảm tỉ lệ bệnh tật, tác động tích cực lên sức khỏe của trẻ, tạo tiền đề cho hành trình nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và duy trì trong 24 tháng.

Là một bác sĩ sản phụ khoa và cũng là một người mẹ bỉm sữa, hằng ngày, tôi rất trăn trở khi chứng kiến những thiên thần nhỏ khóc vì khát sữa, da khô, vàng da vì thiếu sữa, nặng hơn là nhiễm trùng, hạ đường huyết. Tôi cũng cảm nhận rõ nỗi lo lắng của những bà mẹ và người thân khi thấy con cháu mình khát sữa, rồi vội vã quyết định dùng sữa công thức, bình bú, ti giả... Việc làm này vừa tốn kém, vừa ảnh hưởng đến việc nuôi con bằng sữa mẹ về sau. Đó là chưa kể đến việc trẻ rối loạn tiêu hóa, nôn trớ do sử dụng sữa công thức. Hiểu thực tế ấy, tôi và đồng nghiệp đã dồn nhiều tâm sức, chung tay đưa NHSM về Quảng Trị.

NHSM không phải thay thế bà mẹ cho con ăn mà hỗ trợ các bà mẹ khó khăn trong những ngày đầu sữa chưa về, hỗ trợ cho trẻ sinh non hoặc sơ sinh bệnh lý cần sữa mẹ. Điều này rất quan trọng để tạo tiền đề cho hành trình nuôi con bằng sữa mẹ về sau được tốt nhất. Ngoài ra, NHSM còn hỗ trợ kiến thức, giải quyết các vấn đề gặp phải trong quá trình cho con bú của các bà mẹ đang nuôi con nhỏ.

Ngoài những lợi ích về sữa mẹ mà chúng ta đã biết, việc tiếp cận sữa mẹ sớm từ NHSM sẽ tăng tỉ lệ trẻ được nuôi dưỡng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng. Không lo lắng về việc thiếu sữa, bà mẹ sau sinh sẽ giảm bớt áp lực, tăng thời gian nghỉ ngơi để hồi phục sức khỏe. Điều này sẽ giúp sữa mẹ về nhanh hơn. Không chuẩn bị sữa công thức, không bình bú ti giả sẽ giúp mẹ không lệ thuộc vào chúng, tạo tiền đề cho việc bú mẹ được sớm và đầy đủ nhất. Tất cả các bà mẹ đều đủ sữa cho con mình, chỉ cần chúng ta biết cách để phát triển và duy trì nguồn sữa ấy.

- Xin cảm ơn bác sĩ!

Tây Long (thực hiện)