Tâm huyết của phóng viên Brũ-Xinh

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình giàu truyền thống cách mạng ở thôn Ván Ry, xã Húc, huyện Hướng Hóa, anh Hồ Văn Xinh (bút danh Brũ-Xinh), người Vân Kiều, phóng viên Trung tâm Văn hoá thông tin - Thể dục thể thao (VHTT - TDTT) huyện Hướng Hóa luôn trăn trở trước thực tế ngôn ngữ dân tộc mình có nguy cơ mai một. Vì thế, anh đã miệt mài tự học, tìm tòi, nghiên cứu nâng cao chất lượng chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều. Không chỉ phục vụ chuyên môn, việc làm này còn giúp anh thỏa mãn đam mê, góp phần giữ gìn, bảo tồn ngôn ngữ và tác động tích cực đến đời sống của đồng bào người dân tộc thiểu số ở địa phương.

Brũ-Xinh thực hiện chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều - Ảnh: K.S

Đam mê và cống hiến

Duyên đưa Brũ-Xinh đến với nghề báo đó là năm 2011 anh cùng hai học sinh người dân tộc thiểu số (DTTS) được Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp với tỉnh Quảng Trị xét chọn đào tạo trung cấp báo chí. Hoàn thành khóa học, anh được bố trí làm việc tại Đài Phát thanh - Truyền hình huyện Hướng Hóa (nay là Trung tâm VHTT - TDTT huyện).

Hơn 13 năm là phóng viên cơ sở, anh có cơ hội đi nhiều nơi, đặc biệt là về tận các thôn bản trên địa bàn huyện để tìm hiểu thông tin viết bài. Là người DTTS, hơn ai hết, Brũ-Xinh hiểu được những khó khăn trong việc tiếp nhận thông tin qua các kênh báo chí của đồng bào ở địa phương. Vì vậy, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, anh tích cực học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, đồng thời tự mày mò, tìm cách để chuyển tải thông tin đến bà con kịp thời, gần gũi, dễ hiểu.

Là một huyện miền núi với gần 50% dân số là đồng bào dân tộc ít người, để phát huy vai trò, hiệu quả của việc tuyên truyền qua hệ thống truyền thanh cơ sở, từ năm 2021 đến nay, Brũ -Xinh được phân công phụ trách chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều. Anh biên dịch để phát sóng, đăng tải trên trang thông tin điện tử của Trung tâm VHTT - TDTT huyện. Qua đó, góp phần quan trọng phục vụ nhu cầu thông tin cho bà con, mang lại nhiều lợi ích thiết thực, tác động tích cực đến quá trình xây dựng nông thôn mới ở vùng sâu, vùng xa.

Anh luôn trăn trở với từng bản tin, bài viết do mình biên soạn lại bằng ngôn ngữ người Vân Kiều để giúp bà con thực sự hiểu, nắm bắt được, từ đó ứng dụng vào thực tế cuộc sống hằng ngày, đặc biệt là trồng trọt, chăn nuôi hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo bền vững.

Để phục vụ tốt công việc, anh tích cực tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng về tiếng nói, chữ viết Brũ-Vân Kiều; tự học hỏi kỹ năng làm báo vùng đồng bào DTTS thông qua sách báo, mạng Internet.

Tranh thủ những ngày nghỉ, Brũ-Xinh thường xuyên đến nhà các già làng, người có uy tín trong thôn bản giao tiếp, chuyển tải những thông tin báo chí mới nhất cho bà con bằng tiếng Brũ-Vân Kiều. Không dừng lại ở đó, anh còn tự mình kết nối với những thầy giáo am hiểu về ngôn ngữ Brũ-Vân Kiều trong và ngoài địa phương để rèn luyện thêm chữ viết của người Vân Kiều. Nhờ đó, vốn từ của anh ngày càng phong phú.

Với đặc thù nghề nghiệp, Brũ-Xinh có cơ hội đi sâu tìm hiểu văn hóa của dân tộc Vân Kiều như: những nét đặc trưng trong thiết chế xã hội truyền thống; tôn giáo, tín ngưỡng; phong tục tập quán; nhà ở; trang phục; ẩm thực; âm nhạc... Từ đó, anh không chỉ có điều kiện để tiếp thu, lĩnh hội những kiến thức sâu rộng về ngôn ngữ Brũ-Vân Kiều mà còn thổi hồn vào những chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều do chính mình biên dịch.

Brũ- Xinh chia sẻ: “Lúc mới bắt tay vào thực hiện chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều, tôi cảm thấy rất lo lắng vì vốn từ, kinh nghiệm của mình chưa nhiều. Hơn nữa, trong giao tiếp hằng ngày, do giao thoa với cuộc sống của người Kinh, mỗi câu nói của bà con đều chỉ còn chưa đến 50% từ gốc. Riêng chữ viết Brũ-Vân Kiều lại ra đời rất muộn và chưa được phổ biến rộng rãi trong chính tộc người Brũ- Vân Kiều. Hầu như người dân không viết được chữ của dân tộc mình.

Vì vậy, quá trình biên dịch ngôn ngữ này, tôi gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng với đam mê, quyết tâm và động lực làm sao để người dân hiểu mình muốn nói gì, chuyển tải vấn đề gì, tôi đã tự mình vượt qua những hạn chế, rào cản để thực hiện nhiệm vụ tốt nhất. Tôi mong muốn sau này được mở lớp dạy chữ cho các bạn trẻ người đồng bào DTTS. Thông qua đó, ngôn ngữ đồng bào mình sẽ được lưu giữ, phát huy giá trị, góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn văn hóa của các DTTS”.

Brũ- Xinh tham gia làm món ăn truyền thống -Ảnh: NVCC

“Quả ngọt” từ bảo tồn tiếng mẹ đẻ

Chất lượng chương trình phát thanh tiếng Brũ- Vân Kiều của Trung tâm VHTT - TDTT huyện Hướng Hóa ngày càng nâng cao, tạo được ấn tượng trong lòng khán thính giả ở địa phương, trở thành kênh thông tin quan trọng trong đời sống xã hội của đồng bào DTTS. Chương trình góp phần động viên bà con hăng hái thi đua lao động, sản xuất, chung sức xây dựng nông thôn mới ở địa phương.

Nhờ vậy, công tác tuyên truyền bằng chính tiếng Vân Kiều trên hệ thống truyền thanh tại vùng dân tộc ít người ở Hướng Hóa ngày càng phát huy và trở nên cần thiết. Kết quả đó có sự đóng góp không mệt mỏi, đầy tâm huyết của Brũ-Xinh trong nhiều năm qua.

Ông Pả Quyết ở thôn Trằm, xã Hướng Tân, vui vẻ nói: “Từ khi có chương trình bằng tiếng Brũ-Vân Kiều phát trên loa của thôn, chúng tôi vui lắm vì ai cũng nghe và hiểu dễ dàng hơn, đặc biệt là nằm bắt nhiều thông tin quan trọng về lĩnh vực KT - XH, QP - AN... Từ đó, chúng tôi tích cực vận động gia đình, người thân thực hiện tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thi đua xây dựng cuộc sống mới”.

Brũ-Xinh thường ghi lại những khoảnh khắc đẹp của người dân tộc thiểu số đăng tải trên mạng xã hội bằng hai thứ tiếng BrũVân Kiều và tiếng Việt - Ảnh: NVCC

Không chỉ dừng lại ở đổi mới, nâng cao chất lượng chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều, Brũ-Xinh còn làm tốt nhiệm vụ quay và dựng phim, viết tin thời sự khi được lãnh đạo đơn vị phân công. Những lúc rảnh rỗi, anh dành thời gian tìm hiểu sâu hơn những bài hát dân ca.

Mỗi bài dân ca anh lắng nghe nhiều lần, mày mò dịch thuật lời của bài hát rồi chia sẻ lên trang facebook, zalo cá nhân để những người có cùng chung đam mê trao đổi, góp ý, sưu tầm. Trên trang facebook của mình, anh thường xuyên chia sẻ các hoạt động trong cuộc sống hằng ngày và thông tin tuyên truyền các lĩnh vực văn hóa, xã hội, kinh tế, QP - AN... chú thích bằng chữ Brũ-Vân Kiều và tiếng Việt. Từ đó, góp phần lan tỏa tình yêu văn hoá, ngôn ngữ của dân tộc đến với nhiều người hơn.

Với chức năng, nhiệm vụ được giao, hiện nay, Trung tâm VHTT - TDTT huyện Hướng Hóa đã duy trì và thực hiện tốt việc sản xuất các chương trình phát thanh tiếng Brũ-Vân Kiều với mỗi tháng 2 chương trình, đăng tải trên trang thông tin điện tử của đơn vị.

Cùng với đó, trên 70% xã ở vùng bản ở huyện đã có hệ thống đài truyền thanh cơ sở hoạt động, được trang bị đầy đủ các cụm loa về tận thôn bản nên chương trình này góp phần làm cho công tác tuyên truyền, phổ biến mọi mặt về sản xuất, đời sống cho bà con vùng sâu, vùng xa trở nên gần gũi, thiết thực hơn. Người dân dễ dàng hơn trong cập nhật thông tin, kiến thức trên nhiều lĩnh vực xã hội, từ đó chung tay góp sức xây dựng thôn, xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Nói về người phóng viên đầy tâm huyết với công tác bảo tồn ngôn ngữ mẹ đẻ ở đơn vị, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm VHTT - TDTT huyện Hướng Hóa Nguyễn Công Sang cho biết: “Anh Brũ-Xinh là phóng viên rất có trách nhiệm với công việc được giao. Anh luôn cố gắng làm sao để thu hút bạn nghe đài nhiều hơn. Vì thế, các chương trình do anh thực hiện đều mang một sự mới mẻ, thông tin dịch thuật phong phú, đa dạng, ý nghĩa. Đặc biệt, anh chú trọng khai thác những thông tin đem lại hiệu quả thiết thực cho bà con vùng đồng DTTS trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội”.

Kô Kăn Sương