Sự cần thiết phải tạo không gian xanh đô thị

(QT) - Quá trình xây dựng thành phố xanh, sạch, đẹp, phấn đấu đạt đô thị loại II vào năm 2020 thì mảng cây xanh đường phố đóng vai trò hết sức quan trọng đối với thành phố Đông Hà (Quảng Trị). Nhờ vậy, hệ thống cây xanh đường phố được đầu tư quy hoạch, trồng và chăm sóc đã phát huy tác dụng tạo bóng mát, cải thiện môi trường, góp phần làm đẹp cảnh quan đô thị. Năm 2015, UBND thành phố Đông Hà đã phê duyệt quy hoạch chủng loại cây xanh đô thị thành phố. Nhóm cây chủ lực đã chiếm hơn 65% toàn bộ cây xanh đường phố. Nhiều đường phố mới đã trồng 1 đến 2 loại cây xanh theo quy hoạch. Hệ thống cây xanh trên các tuyến đường cũ đang dần được chuẩn hóa. Qua điều tra cây xanh trên 150 tuyến đường phố Đông Hà hiện có trên 12 ha với 45 loại cây bóng mát với tổng số cây gần 6.000 cây, đạt mức 1,4 m 2 /người. Tuy nhiên, so với tiêu chuẩn cây xanh đường phố cho đô thị loại 2 (1,9-2,2m 2 / người), theo Quyết định số 01/2006/QĐ-BXD ngày 5/1/2006 của Bộ Xây dựng thì chỉ tiêu trên còn thấp. Bên cạnh đó, đất cây xanh công cộng-công viên hiện có của thành phố Đông Hà là 26,1ha, chiếm tỷ lệ 2,54% đất đô thị, đạt 4,2m 2 /người. Như vậy là thấp so với tiêu chuẩn đô thị loại III. Đất cây xanh vườn hoa 2-2,2m 2 /người; đất cây xanh công viên 5-7m 2 /người (còn thấp so với định hướng phát triển lên đô thị loại II từ 10-12m 2 ).

Chăm sóc cây xanh được tiến hành thường xuyên để góp phần làm cho đô thị ngày càng xanh, sạch, đẹp

Mặt khác chất lượng cảnh quan của các khu công viên cây xanh tập trung chưa được đầu tư. Các loại cây trồng trong vườn hoa, công viên chủ yếu vẫn là các loại cây bóng mát. Hệ thống cây xanh thành phố (số lượng cây cổ thụ có giá trị như cây xà cừ, nhội do người dân tự trồng chiếm tỷ lệ dưới 1%), một số loại cây chưa phù hợp với khả năng sinh trưởng, điều kiện tự nhiên, không gian đô thị như cây viết, chẹo, hoa sữa...Trên các trục đường cây đa dạng về chủng loại, tỷ lệ cây tạp như bàng, trứng cá, đa đề, sộp sộp, vông đồng, xoan... vẫn còn nhiều nên chưa tạo được sự đồng bộ, mỹ quan trên đường phố. Việc bố t rí cây xanh đường phố chưa hợp lý với bề rộng vỉa hè và hiện trạng hệ thống hạ tầng kỹ thuật. Bên cạnh việc thiếu đồng bộ trong công tác quy hoạch cây xanh gắn với hệ thống hạ tầng kỹ thuật thì công tác chăm sóc, quản lý cây xanh công cộng tại thành phố vẫn còn nhiều bất cập, chủ yếu là giao Công ty TNHH MTV Môi trường và Công trình đô thị Đông Hà thực hiện. Năm 2008, UBND thành phố đã ban hành quyết định về quy chế quản lý công viên và cây xanh tại Đông Hà để thống nhất công tác phối hợp quản lý cây xanh đô thị với một số cơ quan chuyên ngành nhưng chưa có sự tham gia của chính quyền phường, của người dân nên công tác quản lý vẫn còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao. Ý thức của một bộ phân dân cư trong việc bảo vệ và xã hội hóa cây xanh đô thị còn hạn chế. Công tác phối hợp bảo vệ, xử lý những trường hợp vi phạm về bảo vệ cây xanh công cộng giữa các đơn vị còn nhiều bất cập; chưa có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng; chưa có sự thống nhất trong công tác xã hội hóa cây xanh đường phố. Vì vậy, căn cứ vào tình hình thực tế của kết cấu hạ tầng giao thông và xu hướng phát triển, mở rộng trong thời gian tới, thành phố Đông Hà đã triển khai xây dựng đề án trồng cây xanh trên các tuyến đường. Theo đó, ở các tuyến đường đã được đầu tư hoàn chỉnh sẽ trồng loại cây phù hợp. Hàng năm các địa phương, đơn vị trên địa bàn thành phố tổ chức thực hiện tốt việc trồng cây tán lá cho đô thị. Việc trồng cây xanh đã được các cấp, các ngành và nhân dân đặc biệt quan tâm, tạo thêm diện mạo mới cho thành phố trung tâm tỉnh lỵ. Trong đó, cây lộc vừng được chọn trồng điểm ở một số tuyến đường Nguyễn Chí Thanh ở phường 5, đường Bà Huyện Thanh Quan ở phường Đông Lễ, đường Trần Nhật Duật ở phường 1...và nhiều tuyến đường khác của thành phố nhằm tạo nét riêng với tên gọi “thành phố hoa lộc vừng”. Theo đó, UBND thành phố Đông Hà triển khai đề án, giao chỉ tiêu hàng năm cho các phường vận động thực hiện xã hội hóa. Mỗi năm, phấn đấu mỗi phường trồng ít nhất 1 tuyến cây xanh đường phố với quy mô khoảng 2.000 m (tương đương 250 cây xanh); mỗi năm phấn đấu toàn thành phố trồng ít nhất 9 tuyến cây xanh đường phố với quy mô khoảng 18.000 m (tương đương 2.250 cây xanh). Từ năm 2014 đến 2020, phấn đấu trồng ít nhất 63 tuyến cây xanh đường phố với quy mô 126.000 m (tương đương 15.750 cây xanh), trong đó nhân dân đóng góp 30%, nhà nước hỗ trợ 70%; phấn đấu đến năm 2020 đạt tiêu chuẩn cây xanh đường phố cho đô thị loại II và III là 2,0-2,3m 2 /người. Để cây xanh phát triển một cách bền vững gắn với quá trình phát triển chung của thành phố, bên cạnh các giải pháp nói trên cần nâng cao ý thức cộng đồng tham gia công tác bảo vệ phát triển hệ thống công viên cây xanh đô thị. Thông qua các hoạt động giáo dục, tuyên truyền vận động toàn xã hội tham gia quản lý, bảo vệ, phát triển công viên, cây xanh đô thị phù hợp với quy hoạch xây dựng đô thị nhằm đạt mục tiêu tăng tỷ lệ cây xanh, phát triển bền vững. Đồng thời xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn về cây xanh đô thị, xác định tiêu chuẩn về cây xanh công viên trong đô thị như thế nào cho phù hợp với yếu tố văn hoá, khí hậu, đất đai, triển khai công tác lập quy hoạch mạng lưới cây xanh đồng bộ. Quy hoạch chi tiết cho các tuyến phố chính những loại cây xanh đặc trưng, tạo sự hài hoà giữa thiên nhiên- con người- kiến trúc, tạo bản sắc đặc trưng của đô thị; cùng với việc quy hoạch, trồng, chăm sóc đồng bộ hệ thống cây xanh đô thị và hệ thống các hồ nước trên địa bàn thành phố sẽ góp phần cải thiện khí hậu của thành phố. Muốn làm được điều đó, cần có cơ chế chính sách ưu đãi, khuyến khích thu hút vốn đầu tư; công khai quy hoạch và danh sách các danh mục kêu gọi đầu tư; xúc tiến đầu tư có hiệu quả; lồng ghép dự án công viên, cây xanh đô thị với dự án sinh lợi khác để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tham gia đầu tư. Tăng cường công tác quản lý cây xanh đô thị từ trồng, duy trì và bảo vệ cây xanh. Việc chặt hạ, dịch chuyển cây xanh công cộng cần phải quy định cụ thể về việc cấp phép và thẩm quyền cấp phép; phân công rõ chức năng và nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó chính quyền đô thị các cấp có trách nhiệm và vai trò quan trọng trong việc quản lý, bảo vệ, phát triển công viên, cây xanh đô thị trên địa bàn theo phân cấp của UBND tỉnh. Một biện pháp cũng hết sức quan trọng là khuyến khích các hộ gia đình tự trồng cây xanh, chăm sóc, bảo vệ và trồng cây xanh trước mặt nhà, trên các tuyến phố theo quy hoạch và theo quy định về chủng loại cây được phê duyệt. Việc trồng cây xanh là nhằm tạo ra cảnh quan đô thị, thiết lập hệ sinh thái bền vững, tạo thành “lá phổi xanh” bảo vệ sự sống con người. Vì vậy, trồng cây gì, ở đâu và trồng như thế nào phải được cân nhắc thận trọng và tuân thủ theo quy hoạch của các cấp có thẩm quyền . Phát triển đô thị xanh là nhu cầu bức thiết trong cuộc sống, phản ánh mức độ phát triển của đô thị và chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, cây xanh, công viên đô thị có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường sinh thái, là “lá phổi xanh” của cư dân đô thị, chính vì thế việc quy hoạch cây xanh một cách hợp lý là hết sức cần thiết trong định hướng phát triển của mỗi địa phương. Đặc biệt là tận dụng tối đa diện tích và không gian đô thị, phát triển thêm những mảng xanh công cộng để thành phố Đông Hà ngày càng khang trang, sạch đẹp là việc làm hết sức cần thiết. Bài, ảnh: TÂN NGUYÊN