Phát huy vai trò của xét nghiệm khẳng định HIV

Sau hơn 30 năm kể từ khi HIV - vi rút gây hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (AIDS) xuất hiện, có 40 triệu người trên khắp toàn cầu đã tử vong do AIDS và hiện có 39 người đang phải sống chung với HIV. Mặc dù thế giới đã đạt được nhiều tiến bộ vượt bậc về khoa học kỹ thuật nhưng đến nay, xét nghiệm là phương pháp duy nhất để chẩn đoán xác định tình trạng nhiễm HIV của người bệnh nhằm giúp họ được tiếp cận dịch vụ điều trị, chăm sóc và dự phòng lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Thực hiện xét nghiệm khẳng định HIV ở Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị -Ảnh: BỘI NHIÊN

Xét nghiệm HIV tại cơ sở y tế uy tín là cách chính xác và duy nhất để người được xét nghiệm biết mình có nhiễm HIV hay không. Đối tượng cần được xét nghiệm HIV bao gồm người nghiện chích ma túy, người hành nghề mại dâm, người quan hệ tình dục đồng giới nam, người chuyển giới, người mắc bệnh lao, người mắc các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục, phụ nữ mang thai, vợ/ chồng/con của người nhiễm HIV, anh chị em của trẻ nhiễm HIV, người phơi nhiễm với HIV, người có quan hệ tình dục không an toàn với người sử dụng ma túy không rõ tình trạng nhiễm HIV, người nhiễm vi rút viêm gan C, người bệnh đã được khám lâm sàng và được xét nghiệm cận lâm sàng nhưng không phát hiện được nguyên nhân gây bệnh hoặc có các triệu chứng gợi ý nhiễm HIV.

Lợi ích nổi bật của xét nghiệm HIV, đặc biệt là xét nghiệm HIV sớm được Bộ Y tế chỉ rõ: Phát hiện kịp thời và tăng hiệu quả trong quá trình điều trị HIV/AIDS, điều này đặc biệt quan trọng với những người có nguy cơ lây nhiễm cao. Tránh nguy cơ lây nhiễm cộng đồng và giúp đẩy mạnh hoạt động sàng lọc HIV, từ đó nâng cao sức khỏe và giảm thiểu việc lây nhiễm sang người khác. Giảm chi phí điều trị và giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình.

Đối với ngành y tế, xét nghiệm HIV nhằm góp phần giám sát HIV/AIDS, chẩn đoán nhiễm HIV/AIDS, đảm bảo an toàn truyền máu, nghiên cứu khoa học.

Trong giám sát dịch tễ học HIV/AIDS, hoạt động xét nghiệm có vai trò thu thập các yếu tố về sự phân bố và chiều hướng của nhiễm HIV/AIDS nhằm cung cấp thông tin cho việc lập kế hoạch, dự phòng, khống chế và đánh giá hiệu quả các biện pháp can thiệp.

Từ đó giúp nhân viên y tế xác định tỉ lệ nhiễm HIV và phân bố nhiễm HIV/AIDS trong các nhóm đối tượng, theo dõi chiều hướng tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS theo thời gian, xác định nhóm có nguy cơ nhiễm HIV cao để đề ra các biện pháp can thiệp, xác định sự thay đổi hình thái lây truyền HIV, dự báo tình hình nhiễm HIV để lập kế hoạch phòng chống hiệu quả.

Trong phòng chống HIV/AIDS, xét nghiệm HIV là nội dung quan trọng để kiểm soát HIV/AIDS một cách hiệu quả. Do vậy, Tổ xét nghiệm HIV của Khoa Xét nghiệm - Chẩn đoán hình ảnh - Thăm dò chức năng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (KSBT) tỉnh Quảng Trị thường xuyên tham gia lấy mẫu xét nghiệm HIV tại cộng đồng, tại phòng khám đa khoa của đơn vị và thực hiện xét nghiệm mẫu. Từ đầu năm đến tháng 11/2023, tổ xét nghiệm HIV đã tiến hành xét nghiệm HIV với 589 người, trong đó phát hiện 26 trường hợp dương tính và xét nghiệm tải lượng vi rút theo dõi điều trị cho 153 người bệnh HIV/ADIS.

Đối tượng xét nghiệm HIV trong thời gian này chủ yếu là phụ nữ mang thai, phạm nhân ở các trại giam và trại tạm giam trên địa bàn tỉnh, người tự nguyện làm xét nghiệm HIV.

“Với các công đoạn xét nghiệm đã trở nên quen thuộc, thuần thục là nhận mẫu máu, tách huyết tương, đưa huyết tương vào môi trường sinh phẩm HIV, đợi phản ứng hợp lệ và đọc kết quả, người nào cũng vui vẻ, nhẹ lòng khi vùng đọc vạch và vùng đọc kết quả xét nghiệm không cùng hiện lên màu đỏ, vì như vậy là mẫu đó âm tính với HIV”, chị Nguyễn Thị Huyền Sương, Khoa Xét nghiệm - Chẩn đoán hình ảnh - Thăm dò chức năng của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (KSBT) tỉnh Quảng Trị chia sẻ.

Tại lễ mít-tinh hưởng ứng Tháng Hành động Quốc gia phòng chống HIV/AIDS và Ngày Thế giới phòng chống AIDS 1/12 năm 2023 do Sở Y tế tỉnh Quảng Trị tổ chức, chị L.Th.C.- một phụ nữ nhiễm HIV nói: “15 năm trước, tôi đã bị lây nhiễm HIV từ người chồng nghiện ma túy. Với sự tư vấn và hỗ trợ của các bác sĩ, tôi luôn tuân thủ điều trị, đến nay sức khỏe của tôi rất tốt và ổn định. Được xét nghiệm tải lượng vi rút định kỳ, tôi biết mình có kết quả điều trị rất tốt và không có khả năng lây truyền HIV sang người khác. Mỗi khi tham gia hoạt động phòng chống HIV/AIDS, tôi đều nói với mọi người rằng xét nghiệm HIV là điều đặc biệt quan trọng”.

Tính đến ngày 30/11/2023, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị lũy tích 422 người nhiễm HIV/AIDS, lũy tích 174 người hiện mắc AIDS và đã có 111 người tử vong do AIDS. Trong các nội dung của mục tiêu phòng chống HIV/AIDS được Trung tâm KSBT tỉnh Quảng Trị tập trung thực hiện hàng năm, xét nghiệm HIV là phương diện chuyên môn gắn kết với các nỗ lực tăng tỉ lệ người có hành vi nguy cơ cao được tiếp cận dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV, đạt tỉ lệ 90% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình được điều trị bằng thuốc kháng HIV, tăng tỉ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình, giảm tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng...

Vậy nên, Trung tâm KSBT tỉnh Quảng Trị đã không ngừng cố gắng để duy trì hoạt động của phòng xét nghiệm HIV với đủ 3 loại test dùng cho xét nghiệm khẳng định HIV trong tình hình khó khăn chung về đấu thầu sinh phẩm.

Phòng xét nghiệm HIV của đơn vị luôn phát huy tốt công tác đảm bảo chất lượng xét nghiệm khẳng định HIV, đáp ứng đủ các điều kiện đối với cơ sở thực hiện xét nghiệm khẳng định các trường hợp HIV dương tính theo đánh giá hằng năm của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Viện Pasteur Nha Trang.

Bội Nhiên