Nước mắm Mỹ Thủy lên ngôi

(QT) - Không sinh ra trong gia đình có truyền thống làm nước mắm và mãi đến 25 tuổi mới bắt đầu học nghề chế biến nước mắm nhưng nước mắm do chính bàn tay tài hoa của chị Phan Thị Nguyên, thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, Hải Lăng (Quảng Trị) luôn giữ được hương vị truyền thống từ hàng trăm năm trước, đưa hương vị nước mắm Mỹ Thủy lên một vị thế mới trong lòng người tiêu dùng trong, ngoài nước. Chị Võ Thị Truyền, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Hải An cho biết: “Với tôi, nước mắm Mỹ Thủy đã trở thành phần không thể thiếu trong bữa cơm gia đình. Trước đây, tôi cũng như nhiều người dân địa phương đều lo sợ nước mắm truyền thống bị thất truyền, đời con cháu sau này chỉ được thưởng thức qua những câu chuyện kể. Giờ thì nỗi lo đó đã không còn, nước mắm Mỹ Thủy đã tìm được chỗ đứng trên thị trường”. Chúng tôi đến nhà chị Phan Thị Nguyên, người giữ gìn và đưa nước mắm Mỹ Thủy có mặt trên mọi miền đất nước. Chị sinh ra và lớn lên ở thôn Tân An, xã Hải An. Từ nhỏ, chị đã được thưởng thức và yêu thích nước mắm Mỹ Thủy và từng mơ ước có ngày tự tay làm ra những chai nước mắm thơm ngon. Năm 24 tuổi, chị lấy chồng. “Ngày trước, nước mắm do chính tay mẹ chồng tôi làm ra đã có tiếng khắp trong, ngoài huyện. Đi đâu, tôi cũng hãnh diện khi xưng là con dâu của mẹ. Tôi luôn ước mơ được học nghề làm nước mắm gia truyền từ mẹ”, chị kể lại.

Chị Nguyên tiến hành chế biến nước mắm Mỹ Thủy

Đầu tiên, bà Nguyễn Thị Thí, mẹ chồng chị, dạy cho chị cách chọn nguyên liệu, đó là chọn cá tươi, chưa bị ướp đá, chọn muối hạt ướp cá… 6 tháng sau, chị cho ra đời sản phẩm đầu tay nhưng kết quả không như mong đợi. Với nhiều người đó là thất bại nhưng với chị là thành công, bởi chị đã bắt đầu hiểu rõ quy trình làm nước mắm, chỉ cần làm thêm vài lần chắc sẽ thành công. Hơn 25 năm trong nghề, chị đã giữ gìn và phát triển được nghề gia truyền. Chị nói, thành quả ấy chính là do chị tuân thủ và sáng tạo mới trong quy trình làm nước mắm, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, không sử dụng phụ gia độc hại… nên nước mắm làm có màu vàng sóng sánh, mùi thơm đặc biệt, không thể lẫn lộn với các loại nước mắm khác. Theo nhận xét của những người có thâm niên trong nghề và của chính mẹ chồng chị, nước mắm chị làm giữ được hương vị truyền thống, nhưng có thêm những hương vị mới, khó có thể diễn tả được. Chị nhẩm tính, mỗi ngày, chị bán từ 30- 40 lít nước mắm, thu nhập bình quân hàng năm từ 120- 150 triệu đồng. Với nguồn thu nhập ấy, chị xây dựng nhà cửa khang trang, sắm sửa được nhiều phương tiện sinh hoạt hiện đại, đặc biệt là nuôi 3 con ăn học đến nơi đến chốn, trong đó, hai con đầu đã tốt nghiệp Trường Đại học Bách khoa TP.Hồ Chí Minh và Trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Trị, hiện đã có việc làm ổn định, còn người con thứ ba đang là sinh viên năm thứ 2 Trường Đại học Công nghệ TP.Hồ Chí Minh. Bản thân chị được vinh dự nhận nhiều bằng khen, giấy khen các cấp trao tặng. Không chỉ sống cho riêng mình, chị còn giúp đỡ nhiều phụ nữ có hoàn cảnh khó khăn bằng nhiều việc làm thiết thực như truyền kinh nghiệm trong nghề chế biến nước mắm, hỗ trợ hàng chục triệu đồng để phát triển kinh tế... “Thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy có từ hàng trăm năm trước, có tên trong bảng vàng những làng nghề làm nước mắm nổi tiếng cả nước. Đó là công sức, tâm huyết của thế hệ cha ông. Vì thế, cần phải giữ gìn và phát triển hương vị truyền thống để không hổ thẹn với cha ông”, chị Nguyên chia sẻ. Với suy nghĩ đó, chị quyết tâm giữ gìn hương vị nước mắm Mỹ Thủy và nỗ lực hết mình quảng quá sản phẩm ra thị trường trong, ngoài nước. Chị tâm sự, ước mơ đưa thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy vươn xa bắt đầu từ những khó khăn, vất vả mà bao thế hệ người dân làm nước mắm và chính bản thân chị đã trải qua. Đó là những tháng ngày từng đoàn người trong làng gồng gánh trên vai những thùng nước mắm, đi khắp nơi để rao bán. Quanh năm suốt tháng như vậy, chị nhận thấy làm như thế vẫn mãi mãi đi tìm khách hàng và số lượng sản phẩm bán ra không được nhiều, chưa tính đến chuyện trên đường vận chuyển làm ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, hiệu quả kinh tế không cao, vì thế, cần phải xây dựng khu sản xuất nước mắm tập trung, quy mô lớn và có thương hiệu tại làng quê, để khách hàng tìm đến, đặt hàng với số lượng lớn hơn… Thôn Mỹ Thủy hiện có hơn 160 hộ làm nước mắm lâu năm, nhưng lại sản xuất theo hướng nhỏ lẻ, mỗi người làm một cách, vì thế hương vị cũng khác nhau… Vì vậy, chị muốn tập hợp những người sản xuất nước mắm ở Mỹ Thủy lại với nhau cùng nhau giữ gìn hương vị truyền thống, chắp cánh thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy vươn xa. Từ đó, chị không quản ngại khó khăn, vất vả đi khắp mọi nơi để đề đạt tâm tư, nguyện vọng muốn xây dựng bảng hiệu, đăng ký thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy, thành lập cở sở sản xuất nước mắm. Năm 2011, Hợp tác xã sản xuất kinh doanh dịch vụ chế biến nước mắm Mỹ Thủy được thành lập với 17 thành viên, do chị làm chủ nhiệm. Cả 17 thành viên với các lứa tuổi và thâm niên trong nghề khác nhau, nhưng cùng chung một đam mê, tâm huyết phát triển thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy đúng như phương châm, mục tiêu, nhiệm vụ và kế hoạch hợp tác xã đề ra. Chị Nguyên cho biết thêm, Hợp tác xã nước mắm Mỹ Thủy thường xuyên tổ chức sinh hoạt để trao đổi, thảo luận, chia sẻ cho nhau nhiều kinh nghiệm trong chọn nguyên liệu, cách muối cá thành “chượp”, bảo quản, đảm bảo vệ sinh, cách lọc nước mắm… để đảm bảo chất lượng nước mắm thơm, ngon, giữ gìn được hương vị nước mắm truyền thống và quan trọng là khẳng định được thương hiệu nước mắm trên thị trường để mọi người tin tưởng, sử dụng. Sau một năm hoạt động, HTX đã sản xuất và bán ra hơn 1.000 lít nước mắm, lãi hàng chục triệu đồng. Đến năm 2013, kết quả khả quan hơn khi hợp tác xã thu lãi hơn 100 triệu đồng. Các sản phẩm đã dần khẳng định được thương hiệu trên thị trường trong nước và đã có một khối lượng sản phẩm không nhỏ đã xuất khẩu ra nước ngoài. Bà Phan Thị Lợi, thành viên hợp tác xã cho biết: “Kể từ khi hợp tác xã thành lập, chúng tôi có điều kiện giúp đỡ nhau về mọi mặt, khẳng định được thương hiệu nước mắm Mỹ Thủy trên thị trường, được khách hàng tin tưởng, lựa chọn sử dụng. Hiện hợp tác xã đang gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, quảng bá sản phẩm nên chúng tôi rất mong các cơ quan chức năng tiếp tục có sự quan tâm giúp đỡ”. Nước mắm Mỹ Thủy thơm ngon chính là nhờ sự kết hợp đặc biệt từ chính bàn tay, khối óc và tấm chân tình của người dân miền biển Hải An từ hàng trăm năm trước lưu truyền đến hôm nay. Bài, ảnh: NGUYỄN MINH ĐỨC