Niềm vui nhân đôi từ cây cà phê mít ở Hướng Hóa

Sau một thời gian dài ít được quan tâm đầu tư, chăm sóc do giá thu mua thấp, trong 2 năm trở lại đây, giá cà phê mít tăng lên đột biến. Đặc biệt, niên vụ năm 2025, không chỉ có mức giá thu mua ổn định mà cây cà phê mít còn cho năng suất khá cao nên người trồng cà phê rất phấn khởi.

Cà phê mít được thương lái thu mua và sơ chế -Ảnh: L.A

Được mùa, được giá

Gia đình bà Hồ Thị Hải ở thôn Xa Ry, xã Hướng Phùng có khoảng 100 cây cà phê mít được trồng làm vành đai chắn gió, che bóng quanh vườn cà phê chè và trong vườn nhà. Thời điểm này, dù chưa thu hoạch xong nhưng bà đã thu về được trên 10 triệu đồng.

Theo bà Hải, niên vụ 2025 này là năm cà phê mít cho năng suất cao nhất từ trước đến nay. Bình quân một cây cà phê mít cho thu hoạch khoảng 40 - 50 kg, cá biệt có những cây đạt sản lượng trên 100 kg quả tươi.

Cộng với giá bán năm nay cũng cao hơn hẳn so với mọi năm, đạt từ 18.000 - 20.000 đồng/kg nên ước tính nếu thu hoạch xong bà Hải thu được khoảng trên 15 triệu đồng. “Chưa có năm nào năng suất và giá cà phê mít cao như năm nay. Thu hoạch đến đâu, thương lái đến tận vườn thu mua đến đó với giá cao chưa từng thấy. Người trồng cà phê chúng tôi rất phấn khởi”, bà Hải chia sẻ.

Khác với bà Hải, ông Trần Ngọc Dũng ở thôn Doa Cũ, xã Hướng Phùng lại trồng thuần trên diện tích 1 ha toàn bộ là cây cà phê mít với số lượng hơn 700 cây. Trong đó có 47 cây vừa được Sở Nông nghiệp và Môi trường công nhận là cây đầu dòng.

Theo ông Dũng, với hơn 700 cây cà phê mít, niên vụ năm 2025 này ông dự kiến thu được trên 20 tấn quả tươi, với giá bán ổn định từ 18.000 - 20.000 đồng/kg như hiện nay thì trừ chi phí ông thu được khoảng trên 200 triệu đồng.

Cũng theo ông Dũng, cây cà phê mít có nhiều ưu điểm như dễ trồng, dễ chăm sóc, chi phí đầu tư thấp, chịu hạn tốt và ít sâu bệnh. Việc thu hoạch cũng không quá tốn công như cây cà phê chè. Mùa thu hoạch bắt đầu vào khoảng tháng 2 - tháng 4 dương lịch hằng năm, thời tiết khô ráo nên thuận lợi cho việc phơi quả. “Với giá thu mua như thế này thì thời gian tới tôi sẽ tiếp tục mở rộng diện tích cây cà phê mít”, ông Dũng cho hay.

Hiện tại, cà phê mít đang được thương lái đến tận vườn thu mua với giá từ 17.000 - 18.000 đồng/kg quả tươi đối với cà phê xô (đại trà) và từ 20.000 - 22.000 đồng/kg đối với cà phê chín chọn lọc.

Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông sản Khe Sanh Nguyễn Thị Hằng cho biết, ngoài thu mua cà phê xô để bán cho các đối tác, HTX đang thu mua cà phê mít chất lượng cao để chế biến cà phê đặc sản. Yêu cầu của cà phê chất lượng cao là phải chín đỏ 100%. Giá thu mua của HTX là 17.000 đồng/kg cà phê xô và 23.000 đồng/kg đối với cà phê chất lượng cao.

“Năm nay chất lượng cà phê mít rất tốt. Đến thời điểm này HTX đã thu được 20 tấn quả tươi, dự kiến đến cuối vụ sẽ thu mua được khoảng 70 - 80 tấn cà phê chất lượng cao, nhiều hơn gần gấp 3 lần so với niên vụ năm ngoái”, bà Hằng thông tin.

Lý giải nguyên nhân năng suất và giá thu mua cà phê mít tăng cao, theo Phó Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng Hà Ngọc Dương, cây cà phê mít vốn không được trồng tập trung mà chủ yếu chỉ được trồng làm cây chắn gió, che bóng nên không được đầu tư chăm sóc.

Tuy nhiên, sau nhiều năm liền chỉ được thương lái thu mua với giá từ 5.000 - 6.000 đồng/kg thì niên vụ 2024 giá cà phê mít đột ngột tăng cao, dao động từ 12.000 - 15.000 đồng/kg nên người trồng cà phê đã tập trung đầu tư thâm canh. Đây chính là lý do giúp năng suất thu hoạch của cây cà phê mít tăng từ 12 - 13 tấn lên đến từ 15 - 18 tấn quả tươi/ha như năm nay.

Với diện tích quy đông đặc khoảng 35 - 40 ha thì ước tính toàn xã Hướng Phùng thu hoạch được khoảng 600 - 700 tấn, mang lại doanh thu khoảng 10 - 12 tỉ đồng cho người dân. “Còn về giá thu mua của thương lái thì theo quy luật cung - cầu của thị trường. Ngoài ra, việc các cơ sở chế biến cà phê trên địa bàn huyện Hướng Hóa thời gian qua liên tục đoạt giải cao trong các cuộc thi cà phê đặc sản cũng là yếu tố góp phần kéo giá cà phê mít tăng lên”, ông Dương chia sẻ.

Cần đầu tư hợp lý cho cây cà phê mít

Ông Hà Ngọc Dương cho biết, không phải cây cà phê chè Catimor hiện đang được trồng đại trà mà cây cà phê mít mới là loại cây được người Pháp đưa vào trồng đầu tiên tại huyện Hướng Hóa, cách đây gần 100 năm.

Mặc dù có những đặc điểm như chịu hạn tốt, chống chịu sâu bệnh cao, quả và nhân cà phê to hơn so với cà phê chè nhưng do một thời gian dài năng suất thấp, giá bán không ổn định nên người dân chuyển đổi sang trồng cây cà phê chè Catimor.

Vài năm trở lại đây, người dân bắt đầu có xu hướng canh tác trở lại loại cây trồng này. Ngoài một số diện tích trồng chuyên canh thì chủ yếu là trồng phân tán trong vườn nhà, trồng xen canh làm vành đai chắn gió, che bóng cho các vườn cà phê chè với khoảng cách 5 - 7 m một cây.

Ông Dương thừa nhận, với thực tế năng suất và giá cà phê mít tăng cao như 2 năm trở lại đây thì thời gian tới chắc chắn diện tích cà phê mít trên địa bàn xã sẽ tăng lên. Do vậy, địa phương đang khuyến cáo người dân không nên chuyển đổi một cách ồ ạt mà chỉ nên trồng làm vành đai chắn gió, trồng xen canh làm cây che bóng cho các vườn cà phê chè. Trồng trên những diện tích đất dốc từ 15 độ trở lên với khoảng cách mỗi hàng từ 15 - 20 m.

Kết hợp với tập trung đầu tư chăm sóc, thu hái quả chín đỏ để nâng cao năng suất, chất lượng. “Trong 2 năm trở lại đây, được sự hỗ trợ của các chương trình, dự án, trên địa bàn xã đã chuyển đổi được khoảng 600 ha cà phê sang trồng theo phương thức nông - lâm kết hợp. Bình quân mỗi héc ta cà phê chè được trồng xen khoảng 50 - 60 cây cà phê mít và một số cây lâm nghiệp khác”, ông Dương cho biết thêm.

Theo Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Hướng Hóa Hoàng Đình Bình, toàn huyện hiện có khoảng 3.700 ha diện tích trồng cà phê. Trong đó, diện tích cà phê chè hơn 2.900 ha, còn lại khoảng 770 ha là cà phê mít (tính mật độ đông đặc).

Thời điểm này, cà phê mít đang bước vào giai đoạn thu hoạch chính vụ, năng suất ước đạt từ 15 - 18 tấn quả tươi/ha. Với giá bán từ 17.000 - 20.000 đồng/kg quả tươi, mức giá cao nhất từ trước đến nay, ước tính nông dân Hướng Hóa có nguồn thu khoảng 230 - 250 tỉ đồng. Nguồn cung cà phê tăng cũng giúp các cơ sở chế biến có nguyên liệu chế biến và hoạt động liên tục trong thời gian qua, tạo thêm việc làm cho lao động địa phương.

Tuy nhiên, ông Bình cũng khuyến cáo người trồng cà phê không nên vì giá thu mua cao mà ồ ạt chuyển đổi sang trồng cà phê mít. Do đây là giống cà phê có thời gian cho thu hoạch dài hơn, sau 3 - 4 năm mới bắt đầu cho thu hoạch bói.

Người dân chỉ nên mở rộng diện tích trồng cà phê mít theo mô hình nông - lâm kết hợp, trồng xen trong các vườn cà phê chè, chanh leo để làm vành đai chắn gió. Kết hợp đầu tư thâm canh để nâng cao năng suất, sản lượng thu hoạch. Qua đó tạo chỗ đứng vững chắc cho sản phẩm cà phê Hướng Hóa trên thị trường.

Lê An