Những câu hát nối chiều dài biên giới

Thành lập tháng 11/1993, trong suốt 15 năm qua, cán bộ, chiến sĩ Đội Tuyên truyền Văn hóa (TTVH) BĐBP Quảng Trị luôn vững tâm, bền chí cất lên những câu hát nối chiều dài biên giới của Trường Sơn đại ngàn, của biển cả mênh mông.

Họ đã hát bằng cả trái tim mình. Những người chiến sĩ văn hóa-văn nghệ Biên phòng đã hát cho bà con các dân tộc trên khắp bản làng nơi miền biên viễn xa xôi, nơi thăm thẳm miền quê cát trắng, nơi gầm gào cơn bão cuồng phong hải đảo, nơi những mái nhà sàn neo lại bên vách núi, những con người lam lũ với thời gian để mưu sinh. Họ ở xa lắm. Và các chiến sĩ “văn công” Biên phòng kéo họ gần hơn với đôi bờ đất nước. Đã 3 năm trôi qua, tôi vẫn không thể nào quên lần cùng đội TTVH đi lưu diễn phục vụ bà con các dân tộc vùng bản xã Pa Nang, huyện Đakrông theo lời giới thiệu của Thượng tá Hồ Ngọc Hoàng, Phó Chủ nhiệm Chính trị.

Tạm biệt đường Hồ Chí Minh, chiếc xe URan sồng sộc như một con voi chiến. Thùng xe nhỏ, chất hơn mười con người, kèm theo toàn bộ âm thanh, ánh sáng, chạy đường bằng, ai cũng kêu chật, thế nhưng mới rẽ vào đường núi chưa đầy 2 km bỗng trở nên rộng thênh thang.

Chúng tôi ngồi vón lại, giữ chặt lấy nhau để không bị văng ra khỏi thành ghế. Khi xe dừng lại nghỉ cho đỡ nóng máy, tôi mới nhìn kỹ các thành viên ngồi chung với mình suốt chặng đường gần 100 cây số và nhận ra điểm chung nhất của các chiến sĩ “văn công Biên phòng” là sự dạn dày, cứng cỏi đôi chân vượt đá Trường Sơn và sức chịu những con sóng khơi xa.

Đội TTVH Bộ đội Biên phòng Quảng Trị tham gia Liên hoan "Tổ, đội TTVH tuyến biên giới, bờ biển khu vực miền Trung- Tây Nguyên

- Tụi em à? khắp mọi nẻo biên cương rừng, biển, đảo đều biết hết, không có chỗ mô là tụi em chưa có mặt. Đường như ri là sướng đó anh, hồi trước còn tệ hơn nhiều, xe chạy dưới lùm tre, lau lách chứ có thong thả như ri mô - Nữ diễn viên Hải Yến mở đầu câu chuyện với tôi như vậy. - Em đi diễn nhiều như vậy có kỷ niệm nào đáng nhớ? - Anh hỏi em về kỷ niệm ư? Nhiều lắm. Và Hải Yến bắt đầu kể. Mười lăm năm làm chiến sĩ văn hóa-văn nghệ, em đã có gần bốn nghìn lần bước lên sân khấu biểu diễn, lúc thì trên những sân khấu hoành tráng, khi chỉ là mảnh đất nhỏ không đủ tròn vòng quay của điệu múa. Hát giữa trời mưa. Múa giữa vạt đất lầy bùn. Vượt biển ra đảo chưa kịp hoàn hồn vì say sóng đã hát. Hát khi có đàn, có điện và hát cả những lúc diễn viên đông hơn khán giả. Gần bốn nghìn lần em bước lên sâu khấu biểu diễn thì cũng ngần ấy kỷ niệm đáng nhớ và đáng kể nhưng em sẽ kể chi tiết về một chuyến qua sông bằng xe ngoạm đất để anh nghe. Tháng 8 năm 2003, Đội đi biểu diễn phục vụ bà con xã Hướng Lập và cán bộ, chiến sĩ Đồn 605-Cù Bai. Xuất phát ở Đông Hà, trời nắng đến nổ đầu, nổ óc, rứa mà vô gần tới Hướng Lập, nỏ biết nước ở mô trên trời cứ dội xuống ào ào ngút rừng, ngút núi. Lúc chiếc xe vừa chạm bánh đến bờ sông Sê Băng Hiêng thì hỡi ôi con sông đã sùng sục dòng nước đỏ ngầu, hung dữ.

Phía bờ bên tê, bà con dân bản và cán bộ, chiến sĩ đồn đón chờ. Phía bờ bên ni, chúng em nỏ biết tính cách răng để vượt sông. Đang trong lúc bí thì có anh công nhân của đội cầu Thăng Long đang thi công cầu Sê Băng Hiêng hiến kế dùng chiếc cần cẩu ngoạm đất để làm cầu cho toàn đội vượt sông. Ngồi trên chiếc thùng ngoạm, treo lửng lơ giữa không trung, tụi con gái chúng em chẳng đứa mô dám mở mắt nhìn xuống dòng sông đang sục sôi nước lũ. Khi chiếc ngoạm hạ xuống vạt đất bờ biên kia, mọi người mới dám thở phào để xua đi nỗi sợ hãi kìm nén. Ngày trở về, cơn mưa đã tạnh, dòng Sê Băng Hiêng thu mình lại thành con suối cạn, lội chưa quá đầu gối. Thương lắm các anh, các chị, những “Chiến sĩ văn công Biên phòng” nối nhịp chiều dài biên giới, nối tình đoàn kết giữa miền núi với miền xuôi bằng những câu hát, điệu hò. Thương những người con gái “chân yếu tay mềm” nhưng cũng đàn, sáo trên vai, đi bộ hàng ngày đường để phục vụ bà con dân bản. Trên sân khấu nét mặt tươi cười rạng rỡ, kết thúc đêm diễn là lăn dài dòng nước mắt vì thương con đêm đông phải ngủ nhờ nhà hàng xóm. Một năm chừng từ 220 đến 230 suất diễn, tính ra mười lăm năm vị chi gần 4000 suất. Nhiều khi đường xa, dốc cao, đi bộ đến điểm diễn trời đã tối, bà con dân bản kéo nhau đứng đầy sân, cơm nấu ra không kịp ăn, sân khấu sáng đèn là múa, là hát, miệng cười với khán giả nhưng trong bụng, cơn đói cồn cào. Chương trình chính kết thúc, và vội bát cơm cho dằn cơn đói lại tiếp tục hát cho bà con nghe. Sương núi xuống lạnh, dân bản mới chịu ra về. Chợp mắt một lúc đã phải lục đục kêu nhau dậy đi cho kịp tới điểm diễn khác.

Từ lâu lắm rồi, Đội TTVH Bộ đội Biên phòng Quảng Trị đã trở thành “Người con yêu” của bản làng vùng cao, của dân chài làng biển và của cả bà con ở các vùng mà những đoàn nghệ thuật lớn ngại đến biểu diễn. Nhiều địa bàn xa xôi như: Đảo Cồn cỏ, xã Pa Nang, A Vao; Ba Tầng, Xy, A Dơi, Hướng Lập... đội TTVH Bộ đội Biên phòng đến phục vụ đã thoả mãn sự chờ mong nhiều năm người dân không được xem biểu diễn nghệ thuật... Bài, ảnh: Nguyễn Thành Phú