Nghệ thuật trong giao tiếp sư phạm

(SGGP) - Dù tất cả sinh viên ngành sư phạm đều được học về sư phạm giao tiếp, nhưng khi đứng lớp, nhiều người trong số họ lại hành xử thiếu văn hóa, gây sốc với học trò từ tác phong đến lời nói. Tại buổi tọa đàm về “Nghệ thuật giao tiếp” dành cho giáo viên chủ nhiệm và giáo viên trẻ ở Trường THPT Bùi Thị Xuân mới đây, chủ đề giao tiếp sư phạm đã được hâm nóng trở lại.

Theo tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng, giảng viên Trường Đại học Sư phạm TPHCM, “những lời nói thông minh, hiền hòa của giáo viên sẽ gieo trồng niềm tin và ngược lại nếu dùng từ ngữ miệt thị, cay độc sẽ hủy diệt niềm tin lẫn đam mê học hành của học sinh”. Điều này minh chứng rằng nghệ thuật giao tiếp sư phạm, văn hóa ứng xử học đường có ý nghĩa rất lớn đối với công tác chủ nhiệm lớp cũng như giáo viên bộ môn. Việc cư xử thiếu văn hóa, thậm chí xưng hô với học sinh là “mày, tao” trước đám đông dễ gây tổn thương cho các em. Không những thế nó để lại hình ảnh xấu về người thầy.

Tương tự, những lời nói cay độc, xem thường nhân cách học sinh như “ngu dốt như bò”, “sau này chẳng làm được trò trống gì”… sẽ khiến học trò nhụt chí, mất niềm tin, thậm chí bỏ học sớm. Chính vì thế, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, giáo viên chủ nhiệm cũng phải bình tĩnh, ứng xử tinh tế, khéo léo, phát ngôn chuẩn mực để gieo niềm tin cho học sinh. Có như thế dù vấp ngã, dù xao nhãng việc học, dù chưa học giỏi, các em vẫn nuôi dưỡng hy vọng, có điểm tựa để vươn lên, làm lại từ đầu. Có thể nói sự chân tình lắng nghe học trò và đặt mình vào vị trí, hoàn cảnh của từng học sinh sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm đồng cảm, ứng xử linh hoạt hơn. Ngược lại sự ra oai, xúc phạm nhân phẩm, làm tổn thương học sinh của một bộ phận giáo viên chủ nhiệm sẽ khiến các em “gãy cánh”, chán nản học hành, thậm chí có xu hướng tìm đến bạo lực. Khi gặp học sinh cá biệt có hành vi xấc xược, hỗn hào, cũng cần sự vị tha, bao dung của người lớn để các em biết nhận ra lỗi lầm, tự sửa chữa. Cũng theo TS Bích Hồng, nụ cười sư phạm rất cần thiết đối với nghề giáo, bởi lẽ khi giáo viên có nét mặt tươi tắn, biểu cảm sự thân thiện sẽ giúp học trò tiếp thu bài tốt hơn.

Như thế, ngoài sử dụng lời nói thông minh, ngôn ngữ không lời biểu hiện qua nét mặt, ánh mắt, điệu bộ… cũng gây cảm tình, tạo sự hứng thú trong học tập. Không ít thầy cô lên lớp với tác phong, bề ngoài thiếu chỉn chu, thậm chí nét mặt lạnh lùng vô cảm, đã khiến học trò mất hứng nghe giảng. Chính vì thế, việc tôn tạo hình ảnh, vị thế của giáo viên rất quan trọng và bài học này không bao giờ cũ. Có thể nói, thầy cô giáo không chỉ gieo mầm tri thức, giúp học trò chạm vào giấc mơ học hành thành đạt mà còn là tấm gương sáng để các em noi theo, hành xử đúng. Theo cô Vũ Thị Ngọc Dung, Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân, những kinh nghiệm và bài học hay từ nghệ thuật ứng xử, giao tiếp sư phạm nói trên sẽ giúp ích cho công tác chủ nhiệm và giáo viên trẻ của trường ứng xử với học sinh thân thiện, đúng chuẩn mực.

KHÁNH BÌNH