Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử, hiện thực hóa quan điểm “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”

NGUYỄN ĐĂNG QUANG, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Trị

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nước ta là nước dân chủ, địa vị cao nhất là dân, vì dân là chủ” và “Thực hành dân chủ là cái chìa khóa vạn năng có thể giải quyết mọi khó khăn”. Thấm nhuần lời Bác dạy, trong suốt quá trình vận hành cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ ngày càng được cụ thể hóa và hoạt động hiệu quả, thể hiện rõ tính ưu việt mối quan hệ Đảng - Nhà nước - Nhân dân trong chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Trong đó, đặc biệt phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử, hiện thực hóa quan điểm “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Trong những năm qua, tỉnh Quảng Trị đã quán triệt đầy đủ và cụ thể hóa các quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát huy quyền làm chủ của Nhân dân bằng các chỉ thị, nghị quyết, quy định, kế hoạch, chương trình hành động... của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy; đồng thời, chỉ đạo cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ), các tổ chức chính trị - xã hội các cấp triển khai thực hiện có hiệu quả, đồng bộ, xuyên suốt trong hệ thống chính trị; tuyên truyền, phổ biến rộng rãi quan điểm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” đến toàn thể cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân.

Phát huy tối đa các cuộc đối thoại trực tiếp giữa các cấp có thẩm quyền với Nhân dân để lắng nghe ý kiến, nguyện vọng, giải quyết khó khăn, vướng mắc của đoàn viên, hội viên và Nhân dân. Luôn tạo điều kiện tốt nhất để Nhân dân được tham gia giám sát cán bộ, đảng viên, công chức và các tổ chức đảng, tổ chức chính quyền trong việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước từ cấp tỉnh đến cơ sở.

Trong quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện nhiệm vụ dân chủ ở cơ sở, cấp ủy, chính quyền các cấp đã giải quyết hài hòa mối quan hệ “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” nhằm phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử trên địa bàn.

Chỉ tính riêng cấp tỉnh, trong nhiệm kỳ 2021-2026, đến thời điểm hiện nay HĐND tỉnh đã tổ chức 26 kỳ họp; trong đó có 11 kỳ họp thường lệ và 15 kỳ họp chuyên đề, ban hành 424 nghị quyết, tập trung vào việc quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn, dự toán ngân sách trung hạn và hằng năm; quyết định phê duyệt về quy hoạch, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch; chấp thuận chủ trương thu hồi đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, sử dụng rừng để thực hiện các dự án; quyết định cơ chế, chính sách địa phương hỗ trợ phát triển sản xuất, thu hút đầu tư; hỗ trợ ứng dụng, nhân rộng các kết quả khoa học và công nghệ; chính sách thu hút, đãi ngộ, khuyến khích, hỗ trợ nguồn nhân lực.

Đặt biệt, HĐND tỉnh thông qua Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1737/QĐ-TTg ngày 29/12/2023. Những quyết sách quan trọng, kịp thời của HĐND tỉnh là nhân tố góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của địa phương; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng hướng, tạo động lực mới cho phát triển; môi trường đầu tư, kinh doanh tiếp tục được cải thiện; cộng đồng các doanh nghiệp từng bước vươn lên; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội (KT-XH) có bước phát triển; quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường ngày càng chặt chẽ, hiệu quả; lĩnh vực văn hóa - xã hội (VH-XH) có nhiều chuyển biến tích cực; các vấn đề xã hội được chú trọng thực hiện, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên; nông thôn có nhiều thay đổi; quốc phòng - an ninh (QP-AN) được giữ vững.

Ban Kinh tế - Ngân sách, HĐND tỉnh khảo sát thực địa để thẩm tra nội dung chuyển mục đích sử dụng rừng thực hiện dự án Khai thác mỏ sét đồi khu vực Hô Lây, xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng. - Ảnh: HĐND

Để có được kết quả đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ, trên cơ sở Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII; bám sát nhiệm vụ chính trị của Trung ương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các văn bản chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Đảng đoàn, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành kế hoạch, chương trình hoạt động xuyên suốt cho cả nhiệm kỳ; chỉ đạo các Ban HĐND, Văn phòng tham mưu, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của các kỳ họp từ khâu chuẩn bị, thẩm tra các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết đến việc in ấn, phát, gửi tài liệu.

Nhờ vậy, đại biểu tham dự các kỳ họp có thời gian nghiên cứu tài liệu, tham gia phát biểu tại các diễn đàn kỳ họp thẳng thắn, trách nhiệm; phát hiện nhiều vấn đề cần bổ sung, điều chỉnh sát với tiềm năng, lợi thế và đặc thù của địa phương; phát huy tính dân chủ, trí tuệ, xóa bỏ định kiến “một chiều”, nâng cao uy tín, củng cố niềm tin trong Nhân dân.

Hoạt động giám sát của HĐND các cấp được tăng cường, chặt chẽ cả về quy trình, nội dung và công tác phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành, nhất là Ủy ban Mặt trận và các tổ chức thành viên từ tỉnh đến cơ sở.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Thường trực HĐND tỉnh đã tiếp nhận, tổng hợp 675 kiến nghị của cử tri. Qua giám sát kết quả giải quyết kiến nghị của cử tri cho thấy, đã có 591 kiến nghị được UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, địa phương liên quan nghiên cứu, tiếp thu, trả lời, giải quyết, đạt tỉ lệ 87,6%; đơn không thuộc thẩm quyền: 1.742 đơn (đã hướng dẫn cho công dân hoặc chuyển đơn và đôn đốc giải quyết).

Nhằm thiết lập cơ chế để người dân có thể phản hồi và yêu cầu chính quyền giải trình về chất lượng dịch vụ công cung cấp cho họ, Thường trực HĐND tỉnh Quảng Trị đề xuất và phát triển sáng kiến “Dân chấm điểm M-Score” thành đề án Dân chấm điểm cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông”.

Đây là công cụ hữu hiệu để khảo sát sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp về chất lượng dịch vụ công của các cơ quan nhà nước một cách nhanh chóng, chính xác. Tất cả các thông tin thu thập qua khảo sát sẽ được xây dựng thành hệ thống chỉ số M-Score để đánh giá chất lượng dịch vụ công tại các cơ quan công quyền.

Cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” được UBND tỉnh triển khai thực hiện tại 100% cơ quan hành chính từ tỉnh đến cấp xã. Hệ thống thông tin một cửa điện tử và Cổng dịch vụ công trực tuyến tỉnh được nâng cấp, triển khai đồng bộ và thống nhất trên toàn tỉnh, bổ sung nhiều chức năng, tính năng nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) cho các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh; cung cấp Dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 theo quy định của Chính phủ, giúp người dân, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận với bộ TTHC cũng như thông tin liên quan đến quá trình giải quyết TTHC của mình.

Năm 2023, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, BQL Khu kinh tế, các cơ quan trung ương trên địa bàn và UBND các huyện, thành phố, thị xã đã tiếp nhận 319.342 hồ sơ. Trong đó, đã giải quyết 312.914 hồ sơ (đúng hạn và trước hạn 301.512 hồ sơ; quá hạn 1.145 hồ sơ), tỉ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt 96,36% trên tổng số hồ sơ đã giải quyết, tăng 3,44% so với năm 2022 (92,92%).

Bên cạnh đó, Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội các cấp trong tỉnh phát huy tốt vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Tích cực thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Trong nhiệm kỳ 2019-2024, MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức 5 hội nghị phản biện, tham gia góp ý kiến vào 38 dự thảo các Bộ Luật, 401 dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật, các dự án, đề án từ Trung ương đến địa phương; tham gia ý kiến thẩm định hơn 44 đề án, dự án đầu tư công về phát triển KT-XH trên địa bàn tỉnh. Chủ trì xây dựng 6 dự thảo nghị quyết liên quan đến hoạt động của Mặt trận trình HĐND tỉnh xem xét, thông qua.

Nghiên cứu và bảo vệ thành công đề tài khoa học cấp tỉnh “Phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay”, trong đó đánh giá đúng thực trạng hoạt động giám sát, phản biện xã hội trước và sau khi có Quyết định 217, 218 và đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhằm thực hiện ngày càng tốt hơn Quyết định 217, 218 và nhiều chuyên đề, đề án khác. Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện, cấp xã tham gia ý kiến 2.294 dự thảo các chương trình, kế hoạch, đề án, nghị quyết về phát triển KT-XH, QP-AN trên địa bàn. Các tổ chức chính trị-xã hội cấp tỉnh tham gia 1.059 dự thảo văn bản.

Ngoài ra, MTTQ các cấp đã tiếp 668 lượt công dân; tiếp nhận 562 đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; nội dung chủ yếu liên quan đến khiếu nại về tranh chấp đất đai, địa giới hành chính, giải phóng mặt bằng, chế độ chính sách.

Căn cứ vào các nội dung, vụ việc trong đơn, MTTQ đã phân loại chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền xem xét giải quyết, đồng thời đôn đốc giám sát việc giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền và thông báo cho công dân theo các quy định của pháp luật. Các Ban Thanh tra nhân dân đã chủ trì giám sát 877 cuộc, phát hiện, kiến nghị với chính quyền, các cơ quan chức năng xem xét và đã được giải quyết 170 vụ việc. Các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã giám sát 2.690 cuộc, phát hiện và kiến nghị với các cấp, các ngành xử lý 224/244 vụ việc.

Nhân dân trong tỉnh đang dõi theo, phấn khởi và tin tưởng nhận thấy HĐND các cấp là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân ở địa phương đang hoạt động ngày càng hiệu quả. Ý chí, tiếng nói, nguyện vọng, các quan điểm của Nhân dân hiện diện rõ hơn trong quy trình hoạch định các chính sách của địa phương.

Trách nhiệm chính trị của đại biểu trước Nhân dân cũng được xác lập ngày càng cao thông qua lắng nghe ý kiến phản hồi từ Nhân dân, các hình thức giám sát, biểu quyết trên nghị trường, tiếng nói trên các diễn đàn chính trị địa phương và quốc gia... Những vấn đề Nhân dân bức xúc, quan tâm như phòng chống tham nhũng, cải cách hành chính, chính sách đất đai, an sinh xã hội, các dự án phát triển hạ tầng giao thông... được đại biểu HĐND thẳng thắn đặt lên bàn nghị sự, tranh luận, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm, giải pháp hiệu quả.

Để phát huy vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử, hiện thực hóa quan điểm “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”, thiết nghĩ trong thời gian tới HĐND các cấp cần kịp thời khắc phục những hạn chế trong vận hành của các Ban HĐND, tổ đại biểu, vai trò của từng cá nhân đại biểu chuyên trách...để ban hành những quyết sách chiến lược cho sự phát triển bền vững của địa phương; góp phần nâng cao uy tín, vị thế của Đảng, chính quyền, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp trong lòng Nhân dân; đảm bảo “Hội đồng Nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương...”.

Trong thời gian tới, để phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” trên địa bàn tỉnh Quảng Trị cần tiếp tục triển khai sâu, rộng, các chủ trương, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thực sự đi vào đời sống xã hội, nhất là phát huy dân chủ ở cơ sở, tạo sự đồng thuận của Nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại, xây dựng quê hương giàu mạnh, phồn vinh, hạnh phúc.