Liệu Mỹ và Iran sẽ tiến hành cuộc chiến đối đầu trực tiếp ?

Hơn 160 cuộc tập kích của các nhóm phiến quân vào quân đội Mỹ tại Iraq, Syria và Jordan, 37 cuộc đụng độ giữa lực lượng Mỹ và phiến quân Houthi tại Biển Đỏ và mới đây là ba lính Mỹ thiệt mạng trong vụ tấn công bằng máy bay không người lái tại Jordan. Những cuộc chiến ủy nhiệm ngày càng gia tăng giữa Washington và Tehran trong ba tháng qua liệu có phát triển thành cuộc đối đầu trực tiếp giữa hai nước này hay không?

Một câu hỏi cũng được đặt ra là liệu Mỹ có thể tiếp tục tấn công các nhóm phiến quân được Iran hậu thuẫn mà không cần xin phép quốc hội nước này?

Bất chấp việc chính quyền ông Biden khẳng định đã ngăn chặn thành công leo thang xung đột Hamas-Israel tại Dải Gaza, số lượng các cuộc tấn công nhắm vào binh lính Mỹ ngày càng tăng lại cho thấy xung đột đang leo thang với tốc độ nhanh chóng.

Máy bay ném bom B-1B Lancer tham gia các cuộc không kích của Mỹ vào Iraq và Syria. Ảnh: The Guardian

Theo Cựu phó đô đốc Hải quân Mỹ Robert Murrett, xung đột đã lớn hơn, tuy nhiên vẫn chưa vượt ra khỏi tầm kiểm soát. Ông cho rằng còn quá sớm để gọi những cuộc đụng độ trên là một cuộc chiến. Dù vậy, Murrett khẳng định sự thù địch giữa Iran và Mỹ đang ở mức cao nhất trong lịch sử.

Những cuộc ăn miếng trả miếng đã lên đến đỉnh điểm sau cuộc tấn công hôm Chủ nhật tại Jordan, mà người Mỹ cho rằng nó có thể đến từ nhóm phiến quân được Iran hậu thuẫn ở Iraq, Kataib Hezbollah. Cụ thể, một máy bay không người lái tự sát đã phát nổ trong một khu nhà tại tiền đồn Tháp 22 gần Iraq và Syria, khiến ba binh lính Mỹ thiệt mạng và hàng chục người bị thương.

Không những vậy, Washington cũng mất hai đặc nhiệm SEAL trong một nhiệm vụ bí mật ở Vịnh Aden, ngoài khơi Somalia, vào ngày 1/11/2023, khi tìm cách đổ bộ lên tàu hàng được cho là chở bộ phận tên lửa đạn pháo tầm trung từ Iran cho lực lượng Houthi ở Yemen. Trong đó, một người đã trượt ngã khi trèo thang lên tàu trong biển động, người còn lại lập tức lao xuống biển cứu đồng đội. Cả hai đã biến mất trong những con sóng và được xác định là đã thiệt mạng.

Những sự mất mát trên làm dấy lên sự thương tiếc trên khắp nước Mỹ và ngày càng có nhiều lời kêu gọi ông Biden cần có hành động đáp trả các cuộc tấn công của Iran.

Washington đã triển khai nhiều nguồn lực để bảo vệ các tàu ở Biển Đỏ khỏi mối đe dọa từ Houthi cũng như thực hiện các cuộc công kích tại Yemen và Iraq. Tuy nhiên, mọi nỗ lực này đều không thể khiến các nhóm phiến quân ngừng tấn công. CNN đưa tin các cuộc tấn công mới nhất của Houthi xảy ra vào tối thứ Ba khi một tên lửa hành trình phóng từ Yemen vào Biển Đỏ đã tiến sát một tàu khu trục Mỹ trong vòng vài dặm trước khi bị bắn hạ. Sáng thứ Tư, quân đội Mỹ đã kịp tấn công một tên lửa phủ đầu của Houthi đang ở Yemen vốn đang chuẩn bị nhắm bắn máy bay nước này.

Trong thời gian gần đây, chính quyền ông Biden đang dần thừa nhận rằng mọi thứ đang ngày càng tồi tệ hơn. Mặc dù tuyên bố sẽ đáp trả các cuộc tấn công của lực lượng phiến quân tại Jordan, Tổng thống Biden cũng nhấn mạnh ông đang cố ngăn chặn xung đột leo thang.

Phó Thư ký báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh cũng khẳng định Mỹ sẽ không cố phát động một cuộc chiến bất chấp việc các nhóm phiến quân do Iran hậu thuẫn ngày càng nhắm mục tiêu vào quân đội nước này.

Iran dường như cũng đang muốn tránh leo thang xung đột. Các quan chức nước này đã ngay lập tức phủ nhận việc liên quan đến vụ tấn công tại Jordan, đồng thời tuyên bố Tehran không hề đưa ra mệnh lệnh cho các nhóm phiến quân thực hiện cuộc tấn công này.

Các chuyên gia cho biết ngoài cuộc tấn công ở Jordan, các cuộc giao tranh phần lớn chỉ dừng lại ở những động thái đáp trả hay các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng. Tuy nhiên, họ cũng lo ngại về việc xung đột sẽ sớm đạt đến đỉnh điểm.

Sina Azodi, giảng viên về quan hệ quốc tế tại Đại học George Washington, cho biết xung đột này có nét tương đồng với Thế chiến thứ nhất, khi các nước châu Âu không mong muốn một cuộc chiến quy mô lớn nhưng diễn biến lại vượt ra khỏi tầm kiểm soát. Ông cũng nhấn mạnh điều này cũng đang xảy ra với Mỹ và Iran khi cả hai bên dù không muốn đối đầu trực tiếp nhưng buộc phải lao vào nhau do nhiều sự kiện không mong muốn.

Mặc dù chưa có cuộc giao tranh trực tiếp nào giữa quân đội Mỹ và máy bay chiến đấu của Iran, Washington cho biết Tehran đã âm thầm hỗ trợ các lực lượng ủy nhiệm của mình. Ngoài ra, Iran cũng đang bị kéo vào xung đột theo nhiều cách khác nhau. Israel đã có những động thái tấn công Tehran tại Syria, khi ám sát một quan chức cấp cao nước này vào tháng 12 cũng như sát hại 5 sĩ quan khác vào tháng 1. Iran cũng đã đáp trả bằng cuộc tấn công trực tiếp vào nơi được cho là căn cứ gián điệp của Israel ở Iraq. Thêm vào đó, các nhóm phiến quân được hậu thuẫn bởi Iran cũng đang ngày càng nhắm mục tiêu vào Mỹ trước việc nước này đang dành sự ủng hộ cho Israel trong cuộc chiến chống lại Hamas. Số người Palestine thiệt mạng tại Gaza đã lên tới 26.000 người, bao gồm cả hàng nghìn chiến binh Hamas mà Israel đã từng đề cập.

Nhiều người lo ngại rằng xung đột sẽ ngày càng lan rộng hơn, nhất là khi Mỹ đang lên kế hoạch đáp trả cuộc tấn công tại Jordan. Trong khi đó, Iran cũng không kém cạnh khi tuyên bố sẽ đáp trả dứt khoát trước bất kỳ hành động nào của đối thủ.

Tuy vậy, mấu chốt vẫn đến từ những phản ứng của Tổng thống Biden.

Viện dẫn cuộc tấn công của Mỹ vào Tướng Iran Qassem Soleimani ở Iraq, Paul Eaton, một thiếu tướng Mỹ đã nghỉ hưu cho biết tổng thống đương nhiệm có thể ngăn chặn hầu hết các cuộc giao tranh một cách hiệu quả bằng một đòn tấn công mạnh mẽ bên ngoài Iran. Ông cũng nhấn mạnh nếu Iran tiếp tục những động thái công kích, người Mỹ buộc phải đáp mạnh tay hơn và đến lúc đó hậu quả khó có thể lường trước được.

Luật Anh