Ngổn ngang Dự án Hệ thống thủy lợi Ba Hồ - Bản Chùa. Bài 2: Cây trồng “khát” nước bên hệ thống tưới nước...bỏ không!

Trong các hạng mục của Dự án Hệ thống thủy lợi Ba Hồ - Bản Chùa (Dự án Ba Hồ - Bản Chùa) đã thi công hoàn thành, bên cạnh những hạng mục mang lại lợi ích thiết thực cho sản xuất của người dân, có không ít hạng mục chưa sử dụng, nằm phơi mưa nắng dẫn đến hư hỏng hoặc hiệu quả sử dụng không cao.

Mấy chục năm nay, ông Nguyễn Văn Thìn, ở Khu phố 8, thị trấn Cam Lộ, huyện Cam Lộ cùng nhiều người dân địa phương đã trồng lạc ở trằm Ba Nê, một bãi đất bồi ven sông Hiếu. Khoảng 3 năm trước, khi nghe tin nhà nước đầu tư xây dựng Trạm bơm Quật Xá 2 cùng hệ thống ống, vòi tưới trải khắp trên các diện tích canh tác, ông Thìn cũng như mọi người rất phấn khởi.

Hệ thống ống, vòi tưới của Trạm bơm Quật Xá 2 ở trằm Ba Nê bị hư hỏng dù chưa đưa vào sử dụng - Ảnh: L.T

“Tưởng là công trình sẽ sớm đưa vào hoạt động để bà con chấm dứt cảnh một năm chỉ làm 1 vụ, năng suất, chất lượng cây trồng cao hơn nhưng đầu tư xong rồi để đó, không sử dụng dẫn tới một số bộ phận bị hư hỏng thì đúng là rất lãng phí. Bà con mong muốn chính quyền sớm có giải pháp để không còn tình trạng cây trồng thì “khát nước” trong khi công trình cấp nước lại bỏ không”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, Trạm bơm Quật Xá gồm các hạng mục: trạm bơm, nhà quản lý, bể chứa, hệ thống đường ống cấp nước, vòi tưới, tuyến kè bảo vệ trạm bơm và hệ thống cấp điện, tổng mức đầu tư 7,9 tỉ đồng để thực hiện tạo nguồn nước tưới cho 30 ha cây trồng cạn của hai xã Cam Tuyền, Cam Thành và thị trấn Cam Lộ.

Theo chân ông Thìn đi một vòng quanh trằm Ba Nê, phóng viên nhận thấy một số đoạn ống dẫn nước trồi lên mặt đất, có dấu hiệu hư hỏng; rất nhiều vòi tưới phủ bùn đất, bị hư hỏng, không thể sử dụng; một số hố kỹ thuật nắp đậy không kín, bị xô lệch...

“Công trình này đã thi công hoàn thành, được bàn giao tạm thời cho địa phương quản lý, khai thác vào tháng 4/2022. Hiện ban đã yêu cầu đơn vị thi công khảo sát, khẩn trương khắc phục các hư hỏng để vận hành đầy đủ phục vụ sản xuất”, Phó Trưởng Phòng Quản lý dự án nông nghiệp&PTNT, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị Phan Ánh cho biết.

Tại xã Cam Thủy, công trình Trạm bơm Đá Lã và hệ thống kênh, đường ống cấp nước được khởi công xây dựng vào năm 2020 với tổng mức đầu tư 7,1 tỉ đồng nhằm phục vụ cấp nước và tạo nguồn nước tưới cho 80 ha cây trồng cạn ở 3 thôn Cam Vũ 1, Cam Vũ 2 và Cam Vũ 3. Trạm bơm thi công xong, đường ống dẫn nước về tới các cánh đồng từ năm 2021 nhưng chưa một ngày phục vụ sản xuất của người dân.

Có mặt tại công trình này vào đầu tháng 10/2023, phóng viên nhận thấy nhiều hạng mục bị hư hỏng, phá hoại, không thể sử dụng được. “Người dân địa phương không hiểu vì lý do gì mà công trình chậm đưa vào sử dụng. Ở đây từ tháng 4 đến cuối tháng 7 âm lịch thường bị khô hạn nặng nên hiện chỉ trồng được cây sắn. Nếu có nước từ hệ thống tưới của Trạm bơm Đá Lã thì bà con có thể trồng được dưa hấu, các loại cây hoa màu đem lại hiệu quả kinh tế cao”, Trưởng thôn Cam Vũ 1 Nguyễn Xuân Hanh cho hay.

Thông tin từ Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị cũng cho biết, hiện khu tưới của công trình đã bị đập phá và mất trộm 52 cụm tưới, đồng hồ sau khi các bên liên quan nghiệm thu hoàn thành công trình. Đơn vị đã cùng nhà thầu thi công tháo dỡ các cụm tưới còn lại để tránh mất mát tài sản. Đồng thời phối hợp với UBND xã Cam Thủy để xử lý các vấn đề liên quan cũng như yêu cầu nhà thầu khắc phục để đưa vào sử dụng.

Không ít hạng mục của Trạm bơm Đá Lã bị hư hỏng, phá hoại, không thể sử dụng được - Ảnh: L.T

Phải mất khá nhiều thời gian thì phóng viên cùng Phó Chủ tịch UBND xã Cam Hiếu Trần Đức Hoài và Tổ trưởng Hợp tác sản xuất nông nghiệp Vĩnh Đại Hoàng Văn Quyết mới đi hết một đoạn kênh dẫn nước của Trạm bơm Vĩnh Đại do địa hình không bằng phẳng, cỏ cây mọc um tùm che khuất toàn bộ. Qua quan sát chúng tôi nhận thấy, một số đoạn kênh đã bị nứt. Tại trạm bơm, cổng vào đã bắt đầu rỉ sét, được khóa nhưng phần lề cửa nối với trụ cổng chuẩn bị bung ra.

“Vì trạm bơm không hoạt động đã lâu nên ngay cả con đường dẫn vào trạm cũng khó nhận ra vì cây cối che khuất. Khi công trình triển khai thi công, người dân địa phương phấn khởi bao nhiêu thì giờ lại thất vọng bấy nhiêu vì đợi mãi mà không thấy trạm bơm hoạt động, trong khi đó hơn 5 ha đất canh tác ở quanh khu vực này thiếu nước để canh tác”, anh Hoàng Văn Quyết nói.

Theo thông tin mà phóng viên có được, công trình Trạm bơm Vĩnh Đại gồm các hạng mục: lắp đặt thiết bị trạm bơm; nhà quản lý trạm bơm, bể chứa, hệ thống đường ống cấp nước, đường quản lý vận hành, tuyến kè bảo vệ trạm bơm và hệ thống cấp điện. Công trình này có tổng mức đầu tư 4,26 tỉ đồng nhằm tạo nguồn nước tưới cho 9 ha cây trồng cạn và 5 ha lúa.

Trạm bơm Vĩnh Đại đã được Sở Nông nghiệp và PTNT chấp thuận kết quả nghiệm thu tại văn bản số 2893/SNN-QLCT ngày 5/12/2022; sau đó Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị đã tiến hành bàn giao đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, tại buổi bàn giao lại chưa thể vận hành được máy bơm do Điện lực Cam Lộ cắt điện vì trong hành lang tuyến điện trung áp có một số cây xanh ảnh hưởng đến đường dây, không đảm bảo an toàn. Từ đó đến nay, Trạm bơm Vĩnh Đại “án binh bất động”...

Cũng cần phải nói thêm rằng, trong các hạng mục của Dự án Ba Hồ - Bản Chùa, có hạng mục thiết kế chưa hợp lý, gây khó khăn cho quá trình quản lý, bảo quản. Như tại Trạm bơm Đâu Bình 1, ở xã Cam Tuyền, cứ vào mùa mưa lũ, tổ vận hành trạm bơm không thể dùng thiết bị sẵn có để đưa cụm máy bơm được đặt chìm ở đáy sông lên bờ bảo quản vì máy bơm to nặng, trong khi thiết bị tời, dây cáp lại quá nhỏ.

“Hiệu quả trạm bơm mang lại cho sản xuất là rất rõ ràng nhưng thiết kế để việc quản lý, bảo quản thuận lợi thì còn bất cập. Như bước vào mùa mưa lũ hằng năm, địa phương chưa biết làm cách nào đưa được máy bơm lên bờ để bảo quản...”, Phó Chủ tịch UBND xã Cam Tuyền Trần Thọ Bình nói.

Huy Nam - Lê Trường

Bài 3: Khẩn trương giải quyết những vướng mắc, bất cập