Giếng làng

(QT) - Ngày trở lại, ghé thăm giếng làng, ký ức tuổi ùa về. Sinh ra từ làng, gắn với giếng nước, gốc đa quen thuộc để rồi thấm hồn quê và tình quê muôn thuở...

Ngày ấy, tại giếng làng, lũ trẻ chúng tôi chiều chiều tụ họp. Vui nhất là vào những ngày hè. Nào tắm gội, gánh nước, tưới tắm những luống rau muống xanh um đang khát thèm dòng nước mát. Công việc một ngày, chuyện xóm làng một ngày...muốn biết cứ ra giếng làng sẽ rõ.

Đây là nơi sớm sớm bà con thức dậy gánh đôi ba gánh nước trước khi đi làm đồng rồi chiều chiều lại ra đây giặt giũ, chuyện trò...Rộn ràng tiếng cười nói tan hòa giữa dòng nước mát. Thuở nhỏ, nghe người già kể lại rằng trước đây có hai giếng cổ nhưng chiến tranh đã tàn phá, giếng làng mất. Làng quê theo đó điêu tàn...

Hòa bình lập lại, bà con chung sức dựng xây lại hai giếng làng trên nền gạch cũ. Một cái hình vuông và một cái hình tròn (chắc tượng trưng cho đất trời đây mà). Hai cái giếng trên một trục đường, cách nhau chừng 15 m. Miệng giếng rộng khoảng 2 m nhưng đối với lũ trẻ ngày ấy là cả một khoảng trời bao la. Cúi xuống giếng, cùng nhau hét thật to là âm thanh vang vọng đến vô cùng. Vậy rồi lũ trẻ tưởng mình “vĩ đại” hơn! Ngày ấy, hầu hết sinh hoạt của bà con đều gắn với giếng làng. Tuy nước không thật trong trẻo nhưng nguồn nước dồi dào và cực kỳ mát lịm.

Giếng làng

Ngày hè khô hạn, giếng vặn mình đẻ nước không kể ngày đêm, cốt sao vừa lòng hết thảy bà con lam lũ. Từ bốn năm giờ sáng hay năm sáu giờ chiều, người lớn đã đi gánh nước. Còn tầm bảy, tám giờ sáng là lũ loai choai tham gia gánh gồng liên tục không ngớt. Cứ quai gàu này đưa lên là ba bốn quai gàu khác buông xuống. Đôi lúc nước nặng quá, trẻ con không kéo lên được, chiếc gàu rơi tuột xuống lòng giếng chìm nghỉm. Quen rồi nên chẳng sợ. Cái khó ló cái khôn. Đứa kiếm cây tre, đứa mượn cây sào, cái khoèo để vục tìm chiếc gàu. Inh ỏi một lúc làm nước đục ngầu lên. Thể nào người lớn cũng rầy cho một trận. Rồi đâu lại vào đó...

Đêm trăng sáng lung linh, chơi trốn tìm quanh giếng làng, đẫm mồ hôi, vục mặt vào gàu nước mát, có đứa dội ào cả lên người, cười nhe cả hàm răng sún. Ngày ấy, mẹ làm cho hai cái thùng gánh nước nho nhỏ. Chiều chiều rủ các bạn đi gánh cùng. Bỏ miếng lá chuối vào thùng kẻo nước ngả nghiêng chan cả mặt đường làng. Hớn hở vui khi được mẹ khen “ui cha, giỏi thiệt”. Gánh thì ít mà được vui chơi là nhiều. Từ giếng làng về nhà chừng 30 m mà đôi thùng nước nghỉ chân cũng trên dưới chục lần. Con đường đất đỏ lô nhô cứ rộn ràng lên khi nước té ra ngoài. May mà có hàng tre phủ suốt chặng đường nên chẳng thấy xa xôi.

Hạnh phúc trẻ quê quả thực đơn giản. Đói sẵn có củ khoai, củ sắn, mệt có cây mía sau hè, quả ổi trên cây...Lâu lâu có mấy miếng dừa non, mấy cục kẹo ú, sang chảnh hơn là có viên kẹo bi xanh đỏ hay que kem cây (mà thực ra đa phần là đá lạnh)... Vậy rồi lớn lên... một màu da đen nhẻm, một mái tóc cháy sém và một trái tim cực kỳ khỏe mạnh, thấm đẫm hồn quê thanh bình, yên ả...

Lớn lên từ làng, tắm mát nguồn nước từ giếng làng, những đứa trẻ hôm qua giờ vươn xa muôn nẻo. Có ai từng trở lại giếng làng để tìm kí ức xưa? Còn tôi, ám ảnh cả trong giấc mơ vẫn là hơi mát mơn man từ giếng làng. Kỉ niệm mà. Dường như những ngày tháng tuổi thơ không nguôi thổn thức. Trở lại hôm nay, ghé thăm giếng làng, lặng nhìn dòng nước, soi vào ký ức, nhớ hết những gương mặt thân quen, người còn, người mất...Dòng nước im lìm, giếng làng rêu phủ. Dường như nó đang đi vào giấc ngủ ngàn năm bởi giờ chẳng mấy ai làm chênh vênh mặt nước... Ờ, sao xa quê, lòng vẫn cứ cháy thèm cái mùi rơm mới - âm ẩm, khay nồng mà ấm áp, dễ thương.

Xa quê, lòng cứ thèm hơi mát giếng làng từ xa xưa vọng lại. Hồn cốt quê hương lắng sâu trong tiềm thức. Ngoảnh lại mà nhìn ...Nhịp sống hôm nay không còn như xưa nữa... Giếng làng ơi, giếng làng!