Giải phóng mặt bằng Dự án đường bộ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ: Khơi sức dân mở đường lớn. Bài 2: Quyết liệt, linh hoạt trong xử lý “điểm nghẽn”

Theo dự kiến, Dự án đường bộ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ sẽ hoàn thành vào tháng 6/2025. So với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Quảng Trị đã 4 lần trễ hẹn bàn giao mặt bằng theo đúng tiến độ vì nhiều nguyên nhân chủ quan, khách quan, nhiều “điểm nghẽn”, vướng mắc. Đến ngày 4/10/2024, các địa phương đã hoàn thành công tác bồi thường, chi trả tiền hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) và bàn giao mặt bằng sạch được 32,53/32,53 km tuyến chính, đạt 100%. Để tháo nút thắt trong GPMB, Ban Chỉ đạo công tác GPMB tỉnh (Ban Chỉ đạo) đã yêu cầu cấp ủy, chính quyền các địa phương, các sở, ngành tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn, đó là: lựa chọn cán bộ làm công tác GPMB, tháo gỡ khó khăn về giá đất bồi thường, giải quyết tốt khâu tái định cư và cuối cùng là phải tích cực vào cuộc, phối hợp hỗ trợ các địa phương.

Đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người dân

Triển khai Dự án đường bộ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ, vướng mắc tập trung ở việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ tài sản xây dựng trên hành lang đất giao thông nằm trong phạm vi thu hồi đất, giới hạn hành lang an toàn đường bộ, bồi thường, hỗ trợ đối với đất thuộc hành lang đường bộ, áp dụng đơn giá đối với các thửa đất chưa có giá đất cụ thể và một số trường hợp bồi thường hỗ trợ cụ thể khác...

Mặt bằng đoạn qua Công ty Cổ phần Lâm sản Quảng Trị tại huyện Vĩnh Linh hiện được thống nhất bàn giao cho dự án - Ảnh: T.T

Xác định làm tốt công tác GPMB sẽ đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các công trình, dự án, đặc biệt là những dự án trọng điểm, góp phần thúc đẩy KT-XH của tỉnh phát triển, ngày 9/2/2023, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Quyết định số 936-QĐ/TU về việc thành lập Ban Chỉ đạo công tác GPMB cấp tỉnh nhằm tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác GPMB, đảm bảo tiến độ triển khai các công trình, dự án trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, thành lập 5 tổ công tác chỉ đạo công tác GPMB các dự án, mỗi tổ do một ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy làm tổ trưởng và các lãnh đạo sở, ban, ngành làm thành viên.

Sau nhiều lần chậm tiến độ bàn giao mặt bằng thực hiện Dự án đường bộ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ, Ban Chỉ đạo đã nhìn nhận, đánh giá lại quá trình thực hiện và chỉ rõ, thời gian qua mặc dù các sở, ban, ngành, địa phương đã có nhiều nỗ lực, cố gắng nhưng nhìn chung chưa hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Một số trường hợp chưa bám sát chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, lãnh đạo UBND tỉnh tại các thông báo, văn bản chỉ đạo giải quyết dứt điểm các khó khăn vướng mắc. Trong khi đó, theo ý kiến của một số địa phương, việc phối hợp của các sở, ban, ngành, địa phương còn chậm, chưa đồng bộ và thống nhất.

Thậm chí, còn tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm dẫn đến dự án bị chậm tiến độ theo kế hoạch đề ra. Với sự vào cuộc sát sao của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, sự chỉ đạo quyết liệt của Ban Chỉ đạo và tổ công tác đã giải quyết hiệu quả những trường hợp vướng mắc trong bồi thường, GPMB ở các địa phương.

Khi dự án cao tốc đi qua địa bàn xã Hải Thái, huyện Gio Linh, gia đình bà Phan Thị Thủy, ở thôn Rào Trường bị ảnh hưởng nhà bếp, công trình vệ sinh. Nhà ở nằm ngoài mốc GPMB nên không được giải tỏa toàn bộ diện tích. Với thực tế thi công công trình, nhà ở nằm hoàn toàn trong hành lang an toàn giao thông đường bộ sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn, ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân.

Sau nhiều lần địa phương kiến nghị, đề xuất, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Hưng đã đi kiểm tra thực tế và yêu cầu địa phương, các sở, ngành liên quan tham mưu để Chủ tịch UBND tỉnh giải quyết theo thẩm quyền đặc thù, giải tỏa mặt bằng đối với trường hợp này. Đây chỉ là một trong số nhiều trường hợp đặc biệt đã được Chủ tịch UBND tỉnh vận dụng thẩm quyền đặc thù để giải quyết.

Trên địa bàn xã Linh Trường có 3 trường hợp làm nhà trên đất công. Trong đó, 1 trường hợp hoán đổi đất để xây dựng trạm y tế và làm nhà ở từ năm 2004 nhưng không có giấy tờ, xã không làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 1 trường hợp xác định người dân trúng đấu giá do xã tổ chức trên đất trường mầm non và 1 trường hợp khác được xã giao đất và làm nhà ở trên đất trường tiểu học.

“Do tính chất đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số và do công tác quản lý nhà nước về đất đai trước đây ở xã Linh Thượng cũ, nay là xã Linh Trường thiếu chặt chẽ, thiếu hiểu biết về quy định của pháp luật nên để xảy ra trường hợp này”, Chủ tịch UBND huyện Gio Linh Võ Đắc Hóa thông tin. Ban Chỉ đạo, chính quyền các cấp, ngành chức năng đã mất khá nhiều thời gian để giải quyết thấu tình đạt lý đối với các trường hợp này.

Kiên trì, rốt ráo xử lý “điểm nóng”

Liên quan đến Dự án đường bộ cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ, huyện Vĩnh Linh có phạm vi ảnh hưởng tuyến chính là 14,25 km, 1,5 km tuyến nhánh, 2 km cầu vượt, trong đó có cầu vượt đường cao tốc qua khu dân cư Khóm 5, thị trấn Bến Quan. Đây cũng là địa phương gặp nhiều khó khăn, vướng mắc nhất trong công tác GPMB liên quan đến hàng chục hộ dân ở xã Vĩnh Hà, các hộ dân ở Khóm 5, thị trấn Bến Quan, Công ty Cổ phần Lâm sản Quảng Trị...

Người dân xã Linh Trường, Gio Linh tiến hành các thủ tục để cất bốc mồ mã di dời khỏi rừng ma - Ảnh: T.T

Vụ việc hàng chục hộ dân ở Khóm 5, thị trấn Bến Quan, huyện Vĩnh Linh ký đơn tập thể gửi đến các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương liên quan hướng tuyến nhánh cầu vượt qua cao tốc Bắc - Nam, đoạn Vạn Ninh - Cam Lộ được coi là một trong những “điểm nóng” trong thực hiện GPMB.

Phương án thiết kế cầu vượt này được đặt tại vị trí nền đường cũ của tuyến đường liên xã nối xã Vĩnh Thủy với thị trấn Bến Quan đã được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt. Trong quá trình thực hiện công tác GPMB, người dân tại khu vực Khóm 5, thị trấn Bến Quan đã nhiều lần đề xuất, kiến nghị xem xét về phương án thiết kế cầu vượt ngang tại Km714+123 của dự án.

Sau nhiều cuộc họp dân để tuyên truyền, vận động nhưng không thành công, Ban Chỉ đạo GPMB huyện Vĩnh Linh đã phối hợp với Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh và các đơn vị liên quan tổ chức 4 phiên đối thoại trực tiếp với người dân nhưng vẫn chưa tìm được tiếng nói chung. Do đó, Bộ Giao thông vận tải đã yêu cầu chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thiết kế nghiên cứu phương án tổ chức giao thông tại khu vực Khóm 5, thị trấn Bến Quan đảm bảo phù hợp nhằm giảm thiểu ảnh hưởng GPMB cũng như tác động đến dân sinh.

Phiên đối thoại thứ 5 để tháo gỡ “điểm nghẽn” này diễn ra vào ngày 24/11/2023 với sự chủ trì của Bí thư Huyện ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo GPMB huyện Vĩnh Linh. Lần này, phương án mới được đưa ra là thiết kế hầm chui ở tuyến đường hiện tại và bổ sung thêm đoạn tuyến mới kết hợp hầm chui qua cao tốc về phía Nam, cách tuyến đường hiện tại khoảng 232 m thay thế phương án cầu vượt đã phê duyệt. Giải pháp này đảm bảo cho dân cư dọc hai bên tuyến đường ngang đi lại thuận lợi và mở ra không gian phát triển của đô thị thị trấn Bến Quan về phía Nam, đã nhận được sự đồng tình của 40/40 hộ dân tham gia đối thoại.

Đây là vụ việc điển hình, người dân không đồng thuận với công tác GPMB dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện nhiều cấp, quá trình giải quyết vụ việc phức tạp, kéo dài gần 1 năm. Để giải quyết thỏa đáng, tạo sự đồng thuận nhất trí cao của Nhân dân, lãnh đạo tỉnh đã đưa ra bàn bạc, tìm giải pháp trong nhiều cuộc họp liên quan đến công tác GPMB thực hiện dự án, trong các lần đi kiểm tra tình hình thực tế, xem xét đối thoại với người dân trong các cuộc tiếp dân do Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, các phó chủ tịch UBND tỉnh chủ trì.

Quan điểm nhất quán của tỉnh là: GPMB thực hiện các dự án phải chấp hành đầy đủ chính sách bồi thường theo quy định của Nhà nước, bảo đảm nguyên tắc chung: tính đúng, tính đủ, công khai và minh bạch, vận dụng linh hoạt các chế độ, chính sách của Nhà nước theo hướng bảo đảm quyền lợi cao nhất cho người dân.

Cũng tại địa bàn Vĩnh Linh, ngày 4/6/2024, địa phương đã lần đầu tiên tổ chức bảo vệ thi công, bàn giao mặt bằng đoạn 300 m, nằm ở phía Nam cầu Rào Trường, thuộc địa phận xã Vĩnh Sơn. Đây là đoạn mặt bằng được địa phương thực hiện chi trả tiền bồi thường gần 5,3 tỉ đồng vào ngày 23/1/2024 cho ông Nguyễn Văn Long nhưng vẫn chưa thể thi công.

Nguyên nhân do bà Hoàng Thị Túy, vợ ông Long ngăn cản vì không đồng ý với phương án chi trả tiền bồi thường của huyện. Sau hơn hai giờ đồng hồ Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Anh Tuấn trực tiếp đối thoại với bà Túy, gia đình đã hợp tác bàn giao mặt bằng. Chia sẻ thêm về trường hợp này, ông Tuấn cho biết, Hội đồng GPMB huyện chi trả cho chủ hộ theo quy định của pháp luật.

Tập trung tháo gỡ những vướng mắc còn lại

Cho đến thời điểm này, các địa phương đã hoàn thành GPMB tuyến chính bàn giao cho đơn vị thi công. Ngoài những “nút thắt” khó đã được giải quyết, hiện vẫn còn tồn tại một số trường hợp cần tập trung tháo gỡ sớm.

Các lực lượng giúp người dân xã Gio An di dời đồ đạc đến nơi ở tạm - Ảnh: LÊ AN

Đối với huyện Cam Lộ, mặc dù đã có sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm cao của cả hệ thống chính trị từ huyện đến xã, nhưng việc thực hiện GPMB các hạng mục còn lại gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Phó Chủ tịch UBND huyện Cam Lộ Trần Hoài Linh cho biết, người dân tập trung kiến nghị nhiều vấn đề liên quan, gửi đơn kiến nghị tập thể đến nhiều cơ quan chức năng có thẩm quyền và đang tiếp tục kiến nghị.

Hiện tại, huyện đang tập trung triển khai công tác GPMB đường gom bổ sung và đường gom 2 bên cầu vượt Quốc lộ 9 xã Cam Hiếu và xã Cam Thuỷ, đã bàn giao 300/700 m đường gom cầu vượt xã Cam Thuỷ và 250 m phải tuyến/900 m đường gom cầu vượt xã Cam Hiếu. Để đảm bảo tiến độ thi công xây dựng công trình cầu vượt, UBND huyện đã tổ chức hỗ trợ bảo vệ thi công đối với đoạn qua xã Cam Hiếu vào các ngày 8 và 27/8/2024.

Về đề xuất bổ sung hầm chui qua cao tốc để thuận tiện đi lại của người dân xã Gio An, huyện Gio Linh, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải Trần Ngọc Sơn, Phó Ban Thường trực Ban Chỉ đạo thông tin: Ngày 11/9/2024, Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh đã mời các đơn vị liên quan kiểm tra hiện trường, đề xuất giải pháp về bổ sung hầm chui qua tuyến cao tốc kết nối tuyến đường Hồ Chí Minh nhằm phục vụ nhu cầu đi lại của người dân.

Sở đã đề nghị Ban Quản lý Dự án đường Hồ Chí Minh chỉ đạo đơn vị tư vấn rà soát, lên phương án thiết kế sơ bộ để đánh giá ảnh hưởng an toàn giao thông tại vị trí kết nối với đường Hồ Chí Minh và hầm chui, chiều cao đắp đất nền cao tốc ảnh hưởng đến tầm nhìn khi đi ra đường Hồ Chí Minh để có cơ sở đề xuất bổ sung hầm chui. Dự kiến trong tháng 10/2024 sẽ hoàn thành công tác GPMB và bàn giao mặt bằng cho dự án các tuyến cầu vượt và đường kết nối.

Thanh Trúc - Lê An

Bài 3: Những bài học kinh nghiệm từ thực tiễn