Giải cứu những người đào thoát từ bãi vàng

(QT) - Được rủ rê với những lời hứa hẹn về một công việc phù hợp, thu nhập tốt, 11 thanh niên ở xã A Vao, huyện Đakrông đã vào Quảng Nam làm việc, không ngờ lại bị bóc lột sức lực, đối xử thậm tệ tại bãi vàng nằm hoang vu giữa núi rừng. Nếu không có cán bộ, chiến sĩ Biên phòng giải cứu, họ khó lòng trở về lại được quê nhà.

Vỡ mộng việc làm

Đến lúc ngồi trên chuyến xe cùng 10 anh em khác và cán bộ, chiến sĩ Biên phòng trở về quê, anh Hồ Văn Mây (sinh năm 1994), trú tại bản Pa Lin, xã A Vao vẫn còn bàng hoàng. Trong những ngày tận khổ ở huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, hễ chợp mắt, anh Mây lại mơ được trở về ngôi nhà sàn nhỏ bé, nơi vợ và đứa con chưa đầy 2 tuổi đang mong ngóng. Chừng một tháng trước, anh Mây được một người quen tên Nhất, ở xã Tà Rụt, huyện Đakrông rủ vào Quảng Nam làm việc. Nhất vẽ ra một công việc “như mơ”, vừa nhẹ nhàng, vừa cho thu nhập cao. Thương người vợ hay đau ốm và đứa con thiếu sữa, anh Mây quyết định lên đường với suy nghĩ: “Chỗ quen biết, người ta không nỡ lừa mình đâu. Vả lại, ngoài mình ra, còn mấy thanh niên bản nữa, chắc sẽ không sao”.

Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng trò chuyện các thanh niên trước khi trở về nhà

Cũng như anh Mây, đây là lần đầu tiên chàng trai 19 tuổi Hồ Văn Hinh rời bản Pa Lin đi làm ăn xa. Bố mẹ đều đã mất, nhiều năm nay, 8 anh em Hinh dựa vào nhau mà sống. Sợ các em thiếu ăn, thiếu chữ giống mình, anh Hinh nhanh chóng gật đầu khi nghe Nhất hứa hẹn đưa vào Đà Nẵng làm thợ xây với mức tiền công 6 triệu đồng/ tháng. Thấy anh lên đường, người em trai là Hồ Văn Tài cũng nhất quyết xin đi theo. “Lần đầu tiên đi xa nên hai anh em vừa lo lắng, vừa háo hức. Chúng tôi được giới thiệu làm việc cho Công ty TNHH Phước Minh. Nỗi lo lắng vơi bớt phần nào khi hai anh em thấy người ta đưa đón, trò chuyện khá ân cần, nào ngờ…”, anh Hinh bỏ lửng câu nói. Cả anh Mây, anh Hinh và 9 thanh niên khác cùng trú tại xã A Vao không ngờ được đưa đến bãi khai thác vàng nằm ở huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Chẳng mấy chốc, họ biết ngay những hiểm nguy, lao nhọc đang chờ mình.

Lao động nặng nhọc, bị đánh đập và... trốn chạy

Theo lịch trình, mờ sáng mọi người phải dậy để chuẩn bị cho ca làm việc từ 5 giờ 40 phút đến 11 giờ trưa. Chưa kịp hồi sức, 12 giờ 40 phút trưa, họ bước vào ca chiều, kéo dài đến 17 giờ. Những người làm ca đêm bắt đầu công việc từ 17 - 23 giờ hoặc 0 - 5 giờ sáng. Không chỉ lịch trình, điều kiện làm việc cũng khiến những thanh niên vốn quen với công việc nặng nhọc cũng phải kiệt sức. Họ lao động trong những hầm sâu tối tăm, ẩm thấp, có thể sập đổ bất cứ lúc nào. Mỗi người được phân một công việc hết sức nặng nhọc như đào đất, chuyển đất ra khỏi hầm, đãi vàng… Đã thế, điều kiện ăn ở lại vô cùng thiếu thốn. Suốt thời gian làm việc ở bãi vàng, họ chưa có được một bữa ăn no. Tối đến, hàng chục lao động nằm chen chúc trong lán, chỉ có tấm chăn mỏng để chống chọi với cái lạnh của núi rừng.

Tuy nhiên, điều ám ảnh nhất đối với anh Mây, anh Hinh và những người khác là sự quản lý hà khắc của “cai vàng”. Theo quy định, tất cả lao động chỉ được quanh quẩn trong một khu vực nhất định, ngay cả đi vệ sinh cũng có người theo dõi. Nếu vượt qua giới hạn, “cai vàng” sẽ đánh đập không thương tiếc. Các trận đòn tiếp diễn nếu có người làm việc thiếu tập trung hay tranh thủ nghỉ ngơi. Chỉ tay vào vết thương trên cơ thể, anh Hinh chia sẻ: “Do tôi không được khoẻ mạnh bằng các anh em khác nên bị đánh đập suốt. Lần mới nhất tôi bị bạt tai vì mệt quá, lại thiếu ngủ nên thiếp đi trong lúc làm việc”. Cũng giống như anh Hinh, anh Hồ Văn Ngân, Hồ Văn Hùng từng bị bảo vệ đấm thẳng vào mặt chỉ vì trễ việc vài phút.

Bị bóc lột đến mức không chịu nổi, trưa ngày 12/4/2018, anh Mây, anh Hinh và những người khác lẩn trốn vào rừng. Chạy chưa được bao xa, họ phát hiện một nhóm người cầm gậy gộc, dao rựa… rượt theo. Không còn cách nào khác, mọi người phải tản ra thành hai hướng. Suốt 2 ngày đêm, nhóm của anh Mây vạch rừng mà chạy trong nỗi hoang mang, sợ hãi. Hễ đói khát, họ lại uống nước suối, ngắt lá rừng mà ăn. Mệt đứt hơi nhưng không ai dám dừng lại vì sợ bị đánh chết. Sau khi chạy đến lán trại của bảo vệ công trình Thuỷ điện Đakmi 3, thuộc xã Phước Chánh, huyện Phước Sơn, cách bãi vàng 60 km, anh Mây và mọi người mới xin trú nhờ và gọi điện cho gia đình. Ở một hướng khác, nhóm anh Ngân chạy trốn trong rừng suốt một ngày. Khi quá đói, họ đánh liều vào nhà một người dân địa phương xin cơm. Ở đây, anh Ngân điện thoại cho anh trai ở Quảng Nam để thông báo sự việc. 9 giờ sáng hôm sau, anh em gặp nhau trong nước mắt. Anh Ngân và mọi người được đưa về dãy nhà trọ ở xã Bình Minh, huyện Thăng Bình, cách trung tâm huyện Phước Sơn chừng 90 km.

Rưng rưng ngày về

Chiều ngày 17/4/2018, anh Mây, anh Hinh và các thanh niên khác lên đường trở về với bản làng, người thân trên chuyến xe của Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị. Trên xe, Trung uý Nguyễn Văn Thơ, Đội Phòng chống ma tuý và tội phạm Đồn Biên phòng Ba Lin ân cần dặn dò mọi người rút kinh nghiệm, không nên nghe lời kẻ xấu để xảy ra vụ việc tương tự. Mấy ngày trước, trong lúc đang trực ban, Trung uý Thơ thấy một số bà con ở bản Pa Lin đến đồn. Gương mặt ai cũng bạc đi vì lo lắng. Họ run run trình báo chồng, cha, con em mình đang “kẹt lại” ở Quảng Nam. Ngay lập tức, anh Thơ nhanh chóng báo cáo với cấp trên.

Đúng 10 giờ, ngày 14/4/2018, Trung uý Thơ cùng 4 cán bộ, chiến sĩ trong tổ công tác lên đường vào Quảng Nam theo sự điều động của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị. Trên đường đi, Thiếu tá Bùi Đình Lợi, Trưởng Ban Điều tra hình sự, phòng chống ma tuý và tội phạm Bộ đội Biên phòng tỉnh, tổ trưởng tổ công tác nhanh chóng trao đổi kế hoạch tác chiến và nhắc đi nhắc lại bằng mọi cách phải giữ liên lạc với nạn nhân. Có mặt ở huyện Phước Sơn lúc 22 giờ, hơn một giờ sau, tổ công tác đã giải cứu thành công nhóm đầu tiên gồm 5 người đang ẩn náu tại công trình Thuỷ điện Đakmi 3. Thu xếp mọi việc ổn thoả, họ lại tiếp tục lên đường về xã Bình Minh, huyện Thăng Bình để hỗ trợ nhóm 5 người còn lại. Khoảng 2 giờ 30 phút sáng ngày 15/4/2018, nhiệm vụ hoàn thành. Sau đó, các thành viên trong tổ công tác trực tiếp làm việc với lãnh đạo Công ty TNHH Phước Minh, đấu tranh để đưa 4 thanh niên khác trở về quê, trong đó 3 người tự túc phương tiện. Thiếu tá Bùi Đình Lợi kể: “Các em đều sợ hãi, hoảng loạn nên rất khó tiếp cận. Vì sợ bị “cai vàng” phát hiện nên họ không dám ra đường lớn để xác định vị trí của mình. Khi chúng tôi tìm đến nơi, các em vẫn lẩn trốn. Thì ra, các em sợ người xấu đóng giả Bộ đội Biên phòng. Mãi đến lúc gặp chiến sĩ Đồn Biên phòng Pa Lin, họ mới mừng rỡ theo về”.

Sau khi về đến Quảng Trị, lãnh đạo Bộ đội Biên phòng tỉnh đã bố trí nơi ăn nghỉ, quân y được điều động đến kiểm tra, chăm sóc sức khoẻ cho 11 thanh niên. Cùng với đó, Bộ đội Biên phòng tỉnh hỗ trợ phương tiện, tiền mặt và cử cán bộ, chiến sĩ đưa họ về quê. Anh Hồ Văn Ngân không giấu được xúc động, chia sẻ: “Chúng tôi rất cảm ơn các anh, các chú Bộ đội Biên phòng. Nếu không có các anh, các chú, chúng tôi khó mà tìm đường về nhà”.

Đối với anh Mây, anh Hinh, anh Ngân và nhiều người khác, đây là chuyến đi xa đầu tiên nhưng cũng là chuyến đi “nhớ đời” và đã rút ra nhiều kinh nghiệm sâu sắc. Ngoài khoản tiền Bộ đội Biên phòng hỗ trợ, anh Mây, Hinh, Ngân và các thanh niên khác trở về với bàn tay trắng cùng những vết thương trên cơ thể. Thế nhưng, ai cũng rưng rưng tự nhận mình còn may mắn. Họ biết nhiều lao động vẫn đang kẹt lại ở bãi vàng với nhiều lí do. Theo thông tin Bộ đội Biên phòng tỉnh thu thập được, tính riêng các bãi vàng tại Quảng Nam, hiện còn 25 lao động người dân tộc Vân Kiều, Pa Kô quê ở Quảng Trị đang làm việc, trong đó có 3 lao động nữ. Hi vọng những người này sẽ sớm được trở về đoàn tụ với gia đình.

Quang Hiệp