Độc đáo nghề lồng bẫy mực lá của ngư dân bãi ngang

Chỉ với những chiếc lồng bẫy làm bằng tre, ngư dân sáng sớm dong thuyền vài hải lý ra biển thả lồng bẫy mực lá, cuối ngày thu hoạch. Cách thức đánh bắt đơn giản này đang mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều ngư dân vùng biển bãi ngang.

Thành quả sau một chuyến đặt bẫy là những con mực lá tươi rói - Ảnh: L.A

Có mặt tại bãi biển Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, vào khoảng 2- 3 giờ chiều hằng ngày, mọi người dễ dàng bắt gặp hình ảnh hàng chục chiếc thuyền máy loại 10 - 24 CV của ngư dân nổ máy trực chỉ hướng biển để thu mực lá từ những chiếc lồng bẫy được thả dưới đáy biển từ sáng sớm.

Chia sẻ sau khi trở về bờ với gần 10 kg mực lá tươi rói, ngư dân Phan Thanh Hiệp vui vẻ cho biết, nghề lồng bẫy mực lá đã có từ cách đây hơn 20 năm.

Mùa vụ đánh bắt thường từ tháng 2 - 7 hằng năm. Vị trí thả lồng bẫy nằm cách bờ từ 1- 4 hải lý, có mực nước sâu từ 5 - 10 m, tối đa khoảng 20 m.

Mỗi thuyền đi bẫy mực thường có 2 người, số lượng lồng bẫy thông thường từ 20 - 60 cái. Như thuyền của anh với công suất 24 CV, mỗi chuyến biển anh chở được 50 chiếc lồng bẫy.

Để đánh bắt mực lá, anh Hiệp thường ra khơi từ sáng sớm, sau khoảng 30 phút di chuyển, thuyền đến vị trí đã định trước, cách bờ khoảng 2 - 3 hải lý.

Với kinh nghiệm hơn 15 năm đi biển, anh chỉ cần nhìn con nước, dòng chảy và thời tiết là có thể biết nơi nào nhiều mực tập trung. Tới nơi, anh và bạn thuyền người thì chuẩn bị lồng bẫy, người thì gắn chùm trứng mực tươi vào trong lồng để làm mồi.

Sau đó, vừa cho thuyền di chuyển, anh vừa thả từng chiếc lồng bẫy xuống biển. Nơi nào nhận định có nhiều mực thì mật độ lồng bẫy được thả dày hơn.

Để cố định, phần đáy lồng bẫy được buộc với hòn đá hoặc bao cát nặng khoảng 5 - 7 kg để giữ cho lồng chìm dưới biển. Đỉnh lồng được nối với sợi dây thừng dài từ 20 - 30 m, bên trên buộc vào phao nổi trên mặt nước. Thời gian thả lồng xuống biển khoảng 30 - 40 phút.

Để tránh bị nhầm lẫn với lồng bẫy của người khác, mỗi người tự đánh dấu bằng ký hiệu riêng biệt trên phao. Sau đó anh quay thuyền vào bờ nghỉ ngơi chờ đến khoảng 2 - 3 giờ chiều thì trở lại thu lồng bẫy. Khi đến vị trí từng chiếc phao của mình, anh dùng cây sào dài khoảng 2 m có gắn móc ở đầu kéo sợi dây buộc phao lên.

Theo anh Hiệp, không phải lồng bẫy nào cũng trúng mực, có lúc kéo liên tục 4, 5 chiếc không thu được con mực nào nhưng có khi kéo lên bên trong không chỉ mực lá mà có lồng còn bẫy được mực nang nặng gần cả cân.

“Nghề này vô chừng lắm, có hôm thu nhập vài triệu đồng nhưng cũng có hôm lỗ cả tiền dầu. Nhưng bù qua sớt lại cũng cho thu nhập ổn định. Chuyến biển lần này của tôi được xem là thành công. Với giá thu mua tại bờ của thương lái từ 350 ngàn đồng/kg, trừ chi phí anh em chúng tôi chia nhau mỗi người khoảng 1,7 triệu đồng”, anh Hiệp cho hay.

Cách đó không xa, ông Phan Thanh Tô đang tỉ mẩn sửa lại chiếc lồng bẫy để kịp cho chuyến ra khơi bẫy mực ngày mai. Năm nay 70 tuổi, ông Tô đã có kinh nghiệm hơn 20 năm làm nghề lồng bẫy mực lá.

Chiếc lồng bẫy được làm bằng khung tre dạng hình hộp chữ nhật có chiều dài 1,2 m, chiều rộng và chiều cao 0,6 m, bọc bằng một lớp lưới nilon có kích thước mắt lưới khoảng 2 cm. Miệng bẫy là hai mảnh lưới khép lại đủ để mực chui vào nhưng không ra được.

Xung quanh được phủ bằng lá cây đùng đình phơi khô hoặc vải bạt nilon màu đen để tạo thành vùng tối trong lồng. Để chở được nhiều lồng trên thuyền, thay vì buộc cố định thì các góc của lồng được liên kết bằng nhựa mềm giúp gấp gọn các lồng trong quá trình di chuyển đến ngư trường. Nhờ vậy, thuyền nhỏ cũng có thể chở được từ 15-20 lồng, thuyền lớn thì lên đến 40-60 lồng.

Ông Phan Thanh Tô, thôn Mỹ Thủy, xã Hải An, huyện Hải Lăng, sửa chữa chiếc lồng bẫy mực lá bị hư hỏng để chuẩn bị cho chuyến biển mới - Ảnh: L.A

Theo ông Tô, kết cấu của một chiếc lồng bẫy mực lá tuy đơn giản nhưng khi thả xuống biển phải tuân thủ chính xác từng công đoạn: từ dựng lồng, buộc dây, buộc đá, gắn mồi.

Điểm đặc biệt của nghề bẫy mực lá đó là không giống như bẫy các loài vật khác dùng thức ăn hay đặt bẫy trên đường đi mà ngư dân phải dụ chúng vào đẻ trứng trong lồng bẫy. Do vậy, mồi nhử mực trong lồng bẫy là chùm trứng mực lá còn tươi mới hấp dẫn nhất.

Ông Tô lý giải, loài mực thường đẻ trứng trong các hốc đá san hô nên khi thấy chiếc lồng dưới đáy biển, chúng tưởng đó là hốc đá san hô nên vào đẻ trứng. Do vậy, trứng mực để bẫy phải tươi, mực cái ngửi thấy mùi vào đẻ trứng và mực đực cũng theo vào.

Để giữ trứng mực được tươi nhằm sử dụng nhiều ngày, ngay sau khi kéo lồng lên, ngư dân phải gỡ ngay trứng mực ra, cho vào xô nước biển sạch.

“Đây là thời gian mực lá vào gần bờ để sinh sản nên hễ thấy trứng ở trong lồng bẫy là chui vào đẻ rồi không thoát ra ngoài được. Chúng tôi chỉ việc kéo lên và bắt”, ông Tô nói.

Cũng theo ông Tô, so với các nghề biển khác thì nghề lồng bẫy mực lá khá nhẹ nhàng bởi không tốn chi phí nhiều mà thu nhập tương đối cao.

Trung bình chi phí để làm một chiếc lồng bẫy chỉ khoảng từ 20 - 30 ngàn đồng; tiền dầu chạy máy để di chuyển đến ngư trường cũng chỉ khoảng 70 - 100 ngàn đồng. Công việc của những người làm nghề lồng bẫy mực lá cũng chỉ vào ban ngày chứ không phải làm xuyên đêm như nhiều nghề biển khác.

Đều đặn mỗi ngày ngư dân ra biển 2 lần, 5 giờ sáng để thả lồng bẫy và 2 giờ chiều để thu lồng bẫy. Có mực thì mang về bán cho thương lái, còn lồng bẫy thì thu gọn lại xếp lên thuyền, chiếc nào bám bẩn hay hư hỏng thì cọ rửa, sửa chữa rồi hôm sau lại mang ra biển bẫy mực tiếp.

“Nghề này ngày ít tôi cũng thu được 2 - 3 kg mực lá, ngày nhiều thì có lúc được 7 - 8 kg, có lúc bẫy được trên 20 kg. Nói chung là đủ để lo cho gia đình”, ông Tô cho hay.

Lê An