Công tác khí tượng thủy văn trước tác động bất lợi của biến đổi khí hậu

(QT) - Ngày Khí tượng thế giới 23/3/2019 được Tổ chức Khí tượng Thế giới chọn chủ đề: “Mặt trời, Trái đất và Thời tiết”. Chủ đề này khẳng định vai trò thiết yếu của khí tượng thủy văn (KTTV) trong việc giám sát hệ thống trái đất nhằm đưa ra dự báo thời tiết và hoạch định chính sách ứng phó với sự thay đổi, biến đổi khí hậu.

Khảo sát khí tượng thủy văn trên sông Thạch Hãn​

Trên thực tế công tác KTTV luôn được Đảng và Nhà nước coi trọng. Hệ thống chính sách pháp luật về KTTV ngày càng được hoàn thiện, đặc biệt Luật KTTV năm 2015 ra đời là công cụ quản lí nhà nước về KTTV, bảo đảm điều kiện cho các hoạt động KTTV phát triển toàn diện, đầy đủ, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh quốc gia. Ở tỉnh Quảng Trị, công tác thi hành pháp luật về KTTV luôn được UBND tỉnh quan tâm. Sau khi Luật KTTV ban hành, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tổ chức 3 lớp tập huấn phổ biến Luật KTTV và các văn bản hướng dẫn thi hành luật cho hơn 300 cán bộ, công chức các sở, ban, ngành, các huyện, thị xã, thành phố nhằm tuyên truyền, phổ biến nội dung của luật và pháp luật về KTTV; treo băng rôn, pa nô vào các Ngày Khí tượng thế giới 23/3, Giờ Trái đất…Đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp đồng bộ, quy định trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ban, ngành, đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan trong hoạt động KTTV, nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lí nhà nước trong lĩnh vực KTTV trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, UBND tỉnh cũng đã ban hành Quy chế phối hợp quản lí nhà nước về KTTV và biến đổi khí hậu, Bộ Thủ tục hành chính cấp tỉnh về KTTV.

Hiện trên địa bàn tỉnh có 2 trạm thủy văn dùng riêng và 10 trạm đo mưa tự động; 13 hồ chứa, đập dâng và 4 hồ thủy điện phải quan trắc KTTV theo Nghị định 38/2016/NĐ-CP của Chính phủ. Do đó, việc thực hiện các quy định về truyền, phát tin dự báo, cảnh báo thiên tai KTTV và sử dụng tin dự báo, cảnh báo KTTV được đảm bảo theo quy định. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu KTTV và khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV như số liệu đo mưa, mực nước của các trạm KTTV trên địa bàn tỉnh được số hóa, lưu trữ và khai thác sử dụng theo đúng quy định của pháp luật. Việc thực hiện quy định về cấp độ rủi ro thiên tai và quy định mực nước tương ứng với mức báo động lũ trên các sông chính đã được triển khai theo đúng quy định. Thực hiện các nhiệm vụ về dự báo, cảnh báo và truyền tin thiên tai, việc điều tiết, vận hành và cung cấp thông tin của các chủ công trình hồ chứa phục vụ công tác dự báo, cảnh báo, phòng chống lũ cho hạ du luôn được triển khai tích cực. Trong thời điểm có lũ, các đơn vị quản lí vận hành công trình hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh đã báo cáo các thông tin mực nước thượng lưu, mực nước hạ lưu hồ. Đài KTTV tỉnh cung cấp các bản tin dự báo, cảnh báo thời tiết và thiên tai cho các đơn vị theo quy định. Các bản tin dự báo hạn, nhận định mùa vụ, nhận định mưa, bão lũ đã phục vụ tốt công tác chỉ đạo sản xuất và phòng, chống thiên tai.

Công tác phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành của tỉnh và các địa phương với Đài KTTV tỉnh và các trạm quan trắc KTTV diễn ra thường xuyên và chặt chẽ, đặc biệt trong công tác phòng, chống thiên tai cũng như phục vụ sản xuất, góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tếxã hội của địa phương. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lí vi phạm trong lĩnh vực KTTV được các sở, ban, ngành, các cơ quan, đơn vị phối hợp theo đúng chức năng, thẩm quyền, đặc biệt là trong công tác bảo vệ công trình KTTV, đảm bảo hành lang an toàn kĩ thuật công trình KTTV và việc tổ chức quan trắc, cung cấp thông tin, dữ liệu quan trắc khí tượng, thủy văn đối với các công trình phải quan trắc KTTV theo quy định của pháp luật như hồ chứa thủy lợi, thủy điện... trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện pháp luật KTTV trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số khó khăn, tồn tại. Một số nơi vẫn còn tình trạng vi phạm các quy định về hành lang kĩ thuật và bảo vệ các công trình KTTV; lực lượng cán bộ quản lý KTTV còn mỏng chưa được đào tạo chuyên sâu…Cơ chế báo cáo, cung cấp thông tin, dữ liệu KTTV của các hồ chứa trên địa bàn tỉnh hiện tại chưa đầy đủ theo quy định của pháp luật. Do vậy, đề nghị tỉnh tiếp tục chỉ đạo rà soát, đôn đốc các chủ công trình bắt buộc quan trắc KTTV trên địa bàn khẩn trương chuẩn bị các điều kiện bảo đảm cần thiết, tổ chức triển khai quan trắc và cung cấp thông tin, dữ liệu KTTV. Sở TN&MT triển khai rà soát, yêu cầu các chủ công trình hồ chứa thủy lợi, hồ chứa thủy điện phải thông báo về tình hình hoạt động của trạm KTTV chuyên dùng trên địa bàn để tổng hợp thông tin, báo cáo về UBND tỉnh. Xây dựng kế hoạch phát triển mạng lưới trạm KTTV chuyên dùng, cơ sở dữ liệu KTTV của địa phương; thẩm tra, đánh giá việc khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV trong các dự án liên quan trên địa bàn tỉnh...UBND tỉnh quan tâm hơn nữa trong việc phối hợp với các cơ quan KTTV quốc gia trong công tác bảo vệ công trình KTTV thuộc mạng lưới trạm KTTV quốc gia phục vụ công tác phòng, chống thiên tai của quốc gia, địa phương. Chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vi phạm hành lang kĩ thuật công trình KTTV trên địa bàn. Trong quá trình rà soát, xây dựng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh cần lưu ý thực hiện lồng ghép kết quả giám sát biến đổi khí hậu (nội dung về KTTV) theo quy định tại Điều 37 Luật KTTV. Đồng thời rà soát, bổ sung những quy định mới của pháp luật về KTTV trong quy chế phối hợp quản lí nhà nước về KTTV và biến đổi khí hậu. Tăng cường tập huấn, nâng cao năng lực cho cán bộ quản lí KTTV địa phương nhằm tăng khả năng dự báo, cảnh báo về những biến đổi mạnh mẽ của thời tiết khí hậu, phục vụ đắc lực cho đời sống cộng đồng và phát triển xã hội.

Hồ Nguyên Kha