Bất cập trong việc xây dựng tuyến kênh phục vụ nuôi trồng thủy sản ở Vĩnh Trung

(QT) - Nhằm thực hiện chương trình di dãn dân ra vùng cát và tận dụng triệt để diện tích đất bỏ hoang của địa phương, năm 2009, xã Vĩnh Trung (huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị) thành lập khu kinh tế mới ở vùng Rọ Khái thuộc thôn Huỳnh Công Đông. Ban đầu, nhiều hộ dân ra đây trồng lúa nước nhưng không thành công, sau đó chuyển qua nuôi cá nước ngọt đại trà. Để chủ động về nguồn nước phục vụ nuôi trồng thủy sản, góp phần nâng cao giá trị thu nhập và nâng cao đời sống kinh tế - xã hội cho người dân, xã Vĩnh Trung đã gửi kiến nghị lên tỉnh xin hỗ trợ, đầu tư xây dựng một hệ thống kênh mương. Năm 2012, tuyến kênh đi qua 2 thôn Huỳnh Công Đông và Thủy Trung thuộc dự án xây dựng cơ sở hạ tầng vùng nuôi cá xã Vĩnh Trung, huyện Vĩnh Linh, được xây dựng do Sở Nông nghiệp và PTNT đầu tư bằng nguồn vốn chương trình phát triển hạ tầng nuôi trồng thủy sản thuộc nguồn vốn trung ương hỗ trợ đầu tư theo mục tiêu với tổng mức đầu tư hơn 1,5 t ỷ đồng. Công trình tiền tỉ bỏ hoang Theo thiết kế, tuyến kênh cấp kết hợp đê bao phục vụ nuôi trồng thủy sản, nuôi cá nước ngọt ở xã Vĩnh Trung nằm ngay dưới đồi cát đi qua 2 thôn Huỳnh Công Đông và Thủy Trung có tổng chiều dài 626m với kết cấu bê tông, xi măng. Hệ thống kênh mương được xây dựng kiên cố nhưng gần 5 năm nay, công trình này hầu như bỏ hoang vì nảy sinh nhiều bất cập.

Điểm đầu kênh cao hơn mặt nước khoảng 40cm nên nước không thể vào được

Theo quan sát của chúng tôi, cống lấy nước đầu kênh cao hơn mặt nước khoảng 40cm nên nước không tự chảy vào kênh được, dọc tuyến kênh cỏ dại mọc um tùm, rong rêu bao phủ. Bên cạnh đó, nhiều người dân địa phương cho biết, trước đây khi chưa có tuyến kênh này, dưới chân đồi cát có một khe nước là nguồn cấp nước chính cho hàng chục hộ dân vùng kinh tế mới Rọ Khái nuôi cá nước ngọt và trồng rau màu. Nhưng từ khi con kênh được xây dựng lên đã làm thay đổi dòng chảy của nguồn nước, nguồn nước tự nhiên này không chảy vào kênh mà lệch sang hướng khác nên người dân không thể cấp hay thoát nước cho hồ cá nuôi bấy lâu, từ đó dẫn đến tình trạng chất lượng và năng suất cá giảm xuống, thậm chí có hồ bị chết cá hàng loạt vì… nguồn nước. Ông Tạ Quang Ruộng (60 tuổi) trú ở đội 9, thôn Huỳnh Công Đông cho hay: “Từ khi xây xong đến nay, con kênh này chưa được sử dụng lần nào cả, bỏ hoang lâu lắm rồi. Trước đây, nhờ nguồn nước có sẵn ở con suối dưới chân đồi cát nên năm nào gia đình tôi cũng có thu nhập khá từ hồ cá nước ngọt. Gần 5 năm nay, dòng chảy của khe nước bị thay đổi, nước không chảy vào kênh mà chảy về hướng khác. Hiệu quả chẳng thấy đâu mà chỉ thấy bất cập. Giờ tôi và những chủ hồ khác chỉ nuôi cầm chừng thôi chứ không dám thả mới hay phát triển thêm. Ngay cạnh hồ cá của tôi là hồ cá của anh Tạ Quang Hưng vừa bị chết hơn 2 tạ cá giống, cá nổi trắng hồ, nguyên nhân do nguồn nước nhiễm bẩn mà không thay được”. Ông Ruộng cho biết thêm, lúc trước có gần 20 hộ ra vùng kinh tế mới Rọ Khái xây dựng trang trại phát triển kinh tế nhưng đến thời điểm hiện tại chỉ còn lại khoảng 7 hộ bám trụ vì thiếu nước sản xuất. Chúng tôi tìm về nhà anh Tạ Quang Hưng, chủ nhân của hồ cá bị chết trắng vì nguồn nước. Nhà anh Hưng cách trang trại ông Ruộng không xa. Anh cho biết, sau sự cố môi trường biển xảy ra, gia đình anh quyết định đào hồ để nuôi cá nước ngọt. “Cứ nghĩ rằng thời gian tới nhu cầu cá nước ngọt sẽ tăng lên thì gia đình sẽ có nguồn thu nhập kha khá nên tôi bỏ ra số tiền trên 20 triệu đồng để đào hồ và bắt đầu nuôi vào đầu tháng 5 với nhiều loại cá như trắm, chép, mè… Thế nhưng, vì nguồn nước nuôi bị ô nhiễm, không thay nước mới được nên cá chết nổi trắng hồ. Nhìn vốn liếng, công sức đổ xuống sông xuống biển mà đứt từng khúc ruột!”, anh Hưng buồn bã nói. Cần có giải pháp khắc phục Trao đổi với chúng tôi về hiệu quả của tuyến kênh mương phục vụ nuôi trồng thủy sản ở vùng Rọ Khái, anh Nguyễn Văn Thi, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Trung cho hay, khi tuyến kênh phục vụ nuôi trồng thủy sản này hoàn thành, chính quyền địa phương và người dân đều nhìn nhận là không khả thi vì bất cập trong thiết kế, miệng cống lấy nước quá cao nên không lấy được nước và làm dòng chảy thay đổi. “Và thực tế, sau khi đưa vào hoạt động, tuyến kênh này hoàn toàn vô tác dụng với các hồ nuôi cá của người dân”, anh Thi nói. Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Huân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh cho biết, sau khi hoàn thành công trình, Sở đã cùng các cơ quan, ban, ngành chức năng kiểm tra chất lượng của công trình. “Sau một năm đi vào hoạt động, chúng tôi đã về kiểm tra và nhận thấy rằng công trình này vẫn hoạt động hiệu quả. Để phục vụ việc chủ động bơm nước, chúng tôi có làm 2 trạm bơm ở gần đó”. Khi được hỏi về vai trò của Sở đối với thực trạng trên cũng như giải pháp để khắc phục, hỗ trợ người dân thì ông Huân cho hay: “Nếu người dân xã Vĩnh Trung thấy tuyến kênh này không có hiệu quả thì có thể tìm một nguồn đầu tư khác để tu sửa hoặc khắc phục, phục vụ sản xuất, chứ nguồn vốn đầu tư xây dựng của nhà nước đã hết, chỉ hỗ trợ địa phương xây dựng được một lần duy nhất. Chúng tôi cũng muốn giúp người dân nhưng nguồn vốn đã hết nên đành chịu”. Để người dân xã Vĩnh Trung an tâm sản xuất, canh tác và tránh lãng phí tiền bạc của nhân dân cũng như sự hoang phế của một công trình tiền tỷ, thiết nghĩ, Sở Nông nghiệp và PTNT cần phối hợp với các ban, ngành chức năng thành lập đoàn kiểm tra để khảo sát, kiểm tra hiệu quả của tuyến kênh này. Từ đó, sớm có giải pháp khắc phục, sửa chữa để cung cấp nguồn nước cho người dân sản xuất, nuôi trồng thủy sản đạt hiệu quả. Bài, ảnh: TRẦN TUYỀN