Bài học từ một điều luật

(QT) - Những ngày đầu của kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII, nghị trường đã sôi nổi tranh luận có nên bỏ Điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, mới vừa được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8 hay không? Có thể nói rằng trong quá trình xây dựng pháp luật của Quốc hội nước ta, chưa có một điều luật nào mới được xây dựng thông qua, chưa đi vào cuộc sống đã bị phản ứng gay gắt, buộc phải xem xét để sửa đổi. Không thể nói những nội dung ghi trong Điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 là sai. Ngược lại theo đánh giá của nhiều người nó còn có tính nhân văn, nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động, lo cho tương lai của công nhân, khi về già sẽ có lương hưu (với điều kiện họ phải hết tuổi lao động và đóng đủ năm bảo hiểm). Nội dung điều luật này phù hợp với xu hướng phát triển chung, thể hiện quan điểm định hướng mở rộng diện bao phủ BHXH, bảo đảm quyền thụ hưởng lâu dài của người lao động, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội. Thế nhưng vì sao điều luật này bị hàng chục ngàn công nhân nghỉ việc để phản ứng? Chính là vì so với Luật BHXH cũ, ở Điều 60 của Luật mới này người lao động nghỉ việc sẽ không được hưởng BHXH một lần như trước đây, nếu thôi việc chưa đủ tuổi nghỉ hưu, không ra nước ngoài định cư, không mắc các bệnh hiểm nghèo, không phải phục viên xuất ngũ. Điều luật mới như trên đã đề cập, có tính nhân văn nhưng xét trong một số điều kiện cụ thể nó không đáp ứng được quyền lợi của người lao động. Lý do là vì nhiều công nhân rất muốn đóng BHXH để được nhận lương hưu khi về già nhưng do việc làm của họ bấp bênh, không ổn định thì làm sao có điều kiện để đóng BHXH trong một thời gian dài. Một số người có suy nghĩ làm công nhân ở các công ty, xí nghiệp rất gò bó, căng thẳng, chỉ phù hợp với sức trẻ nên họ làm một thời gian rồi về quê làm việc khác. Thêm nữa vấn đề việc làm ở một số doanh nghiệp cũng rất khắc nghiệt, không ít ông chủ doanh nghiệp không muốn giữ người lao động làm việc lâu dài mà tuyển công nhân mới vào làm việc, hàng tháng trả lương thấp, chỉ tuyển lao động trẻ, sau vài năm là thay thế bằng những công nhân khác. Với cách thay thế công nhân liên tục này, thử hỏi làm sao người lao động có được việc làm lâu dài để đóng bảo hiểm? Mặt khác chính sách lương hưu đối với công nhân còn thấp, có người đóng bảo hiểm 20 năm nhưng đến khi về hưu hàng tháng chỉ nhận được khoảng 1 triệu đồng, vì thế việc đóng BHXH chưa trở thành động lực để người lao động xoay xở, tìm mọi cách đóng đủ bảo hiểm theo quy định của nhà nước. Thực tế trên cho thấy rằng những người làm công nhân trong thời gian ngắn cần được tự chọn hình thức hưởng BHXH phù hợp mà họ đã đóng góp từ đồng lương ít ỏi của mình, không thể bắt họ chờ đến khi tuổi hưu mới được hưởng. Một số công nhân bày tỏ khi công ty không có đủ việc làm, họ bị cho thôi việc lúc ấy cần một khoản tiền để buôn bán hoặc trang trải những khó khăn trong cuộc sống, số tiền này lấy từ khoản đóng BHXH là rất cần thiết…Nếu giữ nguyên Điều 60 theo Luật BHXH năm 2014 là bất lợi đối với những người lao động làm việc trong thời hạn ngắn. Một số ý kiến cho rằng đã khuyến khích người lao động đóng BHXH thì phải quan tâm đến quyền lợi của họ, nếu không quan tâm thỏa đáng thì làm sao kêu gọi sự hưởng ứng đóng BHXH của nhiều người. Từ thực tiễn cho thấy việc sửa nội dung Điều 60, Luật BHXH mới là cần thiết, bởi không phải ai cũng có đủ điều kiện để làm công nhân tới cuối đời, vậy thì không có lý do gì mà bắt họ phải chờ đợi hàng chục năm mới được lãnh BHXH? Sự phản ứng của hàng chục ngàn công nhân ở các công ty, doanh nghiệp từ tỉnh Bình Dương, Đồng Nai đến thành phố Hồ Chí Minh, Long An đã được Chính phủ lắng nghe. Từ nghị trường của Quốc hội trong kỳ họp lần này chúng ta nghe được tiếng nói đầy trách nhiệm của một số đại biểu, khi họ cảm thấy có lỗi và hổ thẹn vì đã bấm nút thông qua một điều luật mà chưa triển khai thực hiện đã bị dư luận phản ứng. Bài học rút ra qua sự việc này là việc xây dựng pháp luật phải rất cẩn trọng, chặt chẽ, từ việc lấy ý kiến của đối tượng bị tác động, đến việc lắng nghe các ý kiến phản biện. Việc xây dựng pháp luật phải từ thực tiễn, nghe ý kiến nhiều chiều, không mang tính áp đặt. Việc tiếp thu, xử lý các ý kiến, kiến nghị đối với các điều luật phải luôn được thực hiện với trách nhiệm cao. Thực tế cũng đặt ra câu hỏi khi xây dựng các bộ luật những người có trách nhiệm đã thực sự lắng nghe ý kiến của người lao động, có chịu tiếp thu, sửa đổi không? Xây dựng pháp luật phải luôn có tầm nhìn xa, nhưng pháp luật cũng phải bám sát thực tế. Cần xem lại cách làm luật hiện nay, có nhất thiết phải làm theo cách thông qua “cả gói”, khi mà có những điều luật trong đó đại biểu Quốc hội cảm thấy chưa an tâm, chưa đủ sức thuyết phục, không có lợi cho đối tượng bị tác động. Mặt khác, người dân cũng mong muốn mỗi đại biểu Quốc hội phải có chính kiến, bản lĩnh rõ ràng, tranh luận tới cùng để tìm ra chân lý, không thể bấm nút thông qua các điều luật khi mà bản thân cảm thấy còn áy náy, chưa thông suốt. Dĩ nhiên, thật khó có những bộ luật quá hoàn chỉnh, song việc hạn chế những sai sót là cần thiết để tránh những tác động bất lợi cho người dân khi pháp luật đi vào cuộc sống. PHƯỚC AN