Bài học kinh nghiệm từ một doanh nghiệp đồng hành với nông dân xây dựng nông thôn mới

(QT) - Công ty Thương mại Quảng Trị, tiền thân là đại lý bách hóa thực phẩm Quảng Trị thành lập từ tháng 5/1973. Trải qua nhiều chặng đường phát triển, với nhiều tên gọi khác nhau, đến tháng 8/2007 mới chuyển thành Công ty TNHH MTV Thương mại Quảng Trị, 100% vốn nhà nước (gọi tắt là Công ty Thương mại Quảng Trị). Từ một công ty có tiền vốn và cơ sở vật chất không đáng kể, buôn bán chủ yếu nhỏ, lẻ và nội địa của thời kỳ chiến tranh và bao cấp đã sớm thích nghi với cơ chế thị trường, vươn lên mở rộng ngành nghề sản xuất- kinh doanh (SXKD) chủ động tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Nhờ sự năng động, đón đầu xu thế hội nhập mở cửa, đến nay công ty mở rộng quan hệ thương mại với thị trường 15 nước trên thế giới như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, một số nước châu Âu và đặc biệt là các nước trong khu vực như Thái Lan, Lào, Trung Quốc, Singapore... mạng lưới phân phối hàng hóa nội địa trải rộng trên 42 tỉnh thành trong cả nước, từ siêu thị lớn có uy tín đến các cửa hàng, cửa hiệu.

Những mặt hàng nông sản của Công ty Thương mại Quảng Trị - Ảnh: PV

Công ty ngày càng khẳng định vững chắc thương hiệu, uy tín trên thương trường, chỉ số phát triển năm sau cao hơn năm trước, tổng doanh thu từ 220 tỉ đồng năm 2007 tăng lên 489 tỉ đồng năm 2012, bình quân tăng 24%/năm, kim ngạch xuất khẩu từ 2,75 triệu USD năm 2007 tăng lên 18,88 triệu USD năm 2012, nộp ngân sách địa phương từ 2,5 tỉ đồng năm 2007 tăng 24,26 tỉ đồng năm 2012; thu nhập bình quân đầu người từ 1,6 triệu đồng/tháng năm 2007 tăng lên 6,7 triệu đồng/tháng năm 2012, giá trị tài sản cố định từ 30 tỉ đồng năm 2005 tăng lên 150 tỉ đồng năm 2012; tăng gấp 5 lần so với năm 2005 và 30 lần so với năm 2002. Đây chính là minh chứng sự thích ứng của công ty với cơ chế thị trường trong thời kỳ đổi mới của quê hương, đất nước. Với phương châm “kinh doanh gắn liền với phục vụ phát triển công ty, gắn liền với phát huy những lợi thế đặc thù ngay chính tại quê hương”, công ty quyết định chọn đường 9 tuyến hành lang xuyên Á làm “con đường sống” và xác định đầu tư sản xuất, hướng vào nông nghiệp, nông thôn “là đầu tư cho tương lai”. Từ định hướng trên, năm 2003 công ty đồng loạt khởi công 3 dự án trên con đường xuyên Á: Nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa, khách sạn Sê Pôn và Trung tâm Thương mại Lào- Thái Lan. Tất cả các dự án trên đều có lãi ngay từ năm đầu tiên đưa vào hoạt động và tăng trưởng 35% trong những năm qua. Tháng 5/2006, công ty khởi công xây dựng kho ngoại quan ở Khu Thương mại Lao Bảo để cho thuê, xây dựng Trung tâm Thương mại Lào- Việt tại thành phố Đông Hà để trưng bày, giới thiệu sản phẩm của Lào, Thái Lan, xây dựng Trung tâm Thương mại Hùng Vương... và hàng chục công trình phục vụ hoạt động kinh doanh, thu mua nông sản của 2 huyện miền núi Hướng Hóa, Đakrông. Trong 2 năm 2011-2012 công ty đầu tư trên 80 tỉ đồng xây dựng nhà máy chế biến nông sản Đông Hà tại khu công nghiệp Nam Đông Hà, nhà máy chế biến mủ cao su Cam Lộ. (Sau một năm đi vào hoạt động nhà máy chế biến mủ cao su đã sản xuất được 1.740 tấn sản phẩm, đạt doanh thu 67,5 tỉ đồng). Do nhu cầu ngày càng cao của thị trường và chuyển hướng đầu tư chiều sâu, tháng 5/2008 nhà máy tinh bột sắn mở rộng công suất lên 200 tấn sản phẩm/ngày (tương đương 800 tấn sắn tươi/ngày). Năm 2010 công ty đầu tư trên 140 tỉ đồng xây dựng hệ thống xử lý nước thải, thu hồi khí mê tan của nhà máy và xây dựng nhà máy sản xuất phân vi sinh giá rẻ từ rác thải nhà máy sản xuất tinh bột sắn Hướng Hóa. Các dự án trên đều đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội là vừa giảm thiểu tối đa khí thải, nước thải, rác thải ra môi trường, một yếu tố cơ bản bảo đảm cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế, vừa mang lại doanh thu, lợi nhuận cao cho doanh nghiệp: tận dụng nguồn khí thải sinh học để đốt lò giảm chi phí nhiên liệu (than đá) trên 11 tỉ đồng/năm, mỗi năm nhà máy sản xuất phân vi sinh được 5.000 tấn với giá thấp hơn 5- 6 triệu đồng/tấn so với các loại phân vi sinh khác trên thị trường. Qua khảo sát 37 hộ dân bón phân vi sinh của nhà máy trên diện tích 60 ha sắn, mỗi héc ta cho giá trị cao hơn 21 triệu đồng (tăng 14,7%) năng suất trung bình 22,7 tấn/ha. Công ty đã cung cấp phân vi sinh giá rẻ cho 4.200 ha sắn và 2.000 ha cây công nghiệp khác. Có thể nói, nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa là một mô hình tiêu biểu trong cả nước về bảo vệ môi trường, về tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hơn 10.000 lao động với tổng doanh thu từ nguyên liệu sắn của nông dân trên 100 tỉ đồng/năm. Kết quả những dự án đầu tư trong những năm qua đã tạo bước đột phá trong hoạt động SXKD và khẳng định vị thế của công ty trên thương trường. Công ty Thương mại Quảng Trị là doanh nghiệp dẫn đầu trong tỉnh trên nhiều mặt hoạt động, đặc biệt là góp phần tích cực giải quyết việc làm, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập của người dân, xóa đói giảm nghèo … thực hiện có hiệu quả chương trình, mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Qua quá trình công ty đồng hành cùng nông dân xây dựng nông thôn mới, rút ra một số bài học kinh nghiệm như sau: 1. Là một doanh nghiệp sớm xác định chiến lược kinh doanh đầu tư khai thác tiềm năng, lợi thế đặc thù của địa phương, tạo lập những thương hiệu nông sản hàng hóa, đón đầu xu thế hội nhập, mở cửa trên tuyến Hành lang Kinh tế Đông – Tây (xuyên Á) là vấn đề sống còn của công ty. Trên cơ sở định hướng chiến lược, công ty huy động mọi nguồn lực, tập trung thực hiện có hiệu quả các chương trình, dự án đầu tư hướng về nông nghiệp, nông thôn. Nổi bật trong các dự án đã đầu tư, mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội cao là nhà máy tinh bột sắn Hướng Hóa, nhà máy chế biến nông sản Đông Hà và nhà máy chế biến mủ cao su Cam Lộ. Chính những nhà máy trên đã tạo lập ổn định những vùng nguyên liệu tập trung, góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng của các địa phương từ miền núi, trung du và đô thị, đồng bằng, dọc tuyến đường 9 – xuyên Á. Nông sản các vùng nguyên liệu sắn, cao su… được nhà máy thu mua, chế biến trở thành nông sản hàng hóa được thị trường trong nước và quốc tế đón nhận. Thương hiệu Sepon có mặt ở nhiều thị trường trong nước và thế giới. 2. Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu mở rộng , phát triển sản xuất, kinh doanh là nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi định hướng chiến lược của công ty trong những năm qua. Trong hơn 10 năm qua, công ty đặc biệt quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức chuyên môn, tạo điều kiện cho CBCNV- LĐ phát huy năng lực, có nhiều cơ hội để cống hiến và thăng tiến. Mỗi năm công ty trích ra trên 300 triệu đồng bổ sung vào nguồn kinh phí 1,2 tỉ đồng xây dựng quỹ đào tạo, khuyến khích CBCNV- LĐ, nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ. Công ty không chỉ trả lương đầy đủ mà còn đài thọ toàn bộ kinh phí đào tạo cho những người có nhu cầu học tập. Nếu như trước đây, toàn công ty có 30 cán bộ trình độ Đại học, thì đến nay công ty đã có 105 người có trình độ Đại học, Cao đẳng, trong đó có 3 người có trình độ Thạc sĩ, 4 người khác theo học Cao học và 25 người học liên thông lên Đại học, có 107 người có trình độ Trung học chuyên nghiệp và 128 công nhân kỹ thuật, sơ cấp, đồng thời với việc chăm lo công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước. Công ty thực hiện trẻ hóa đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành là yêu cầu đặt ra trong quá trình hội nhập và phát triển. Do đó, hiện nay nhiều chức danh quản lý chủ chốt của công ty do đội ngũ cán bộ trẻ giàu năng lực và tâm huyết nắm giữ. 3. Từng bước cụ thể hóa và duy trì thường xuyên phong trào thi đua yêu nước trong công ty là động lực nâng cao hiệu quả hoạt động SXKD, bảo vệ môi trường. Dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy, điều hành của Ban giám đốc, các đoàn thể là lực lượng nòng cốt trong phong trào thi đua, sáng tạo của công ty. Điển hình các phong trào thi đua yêu nước của công ty trong những năm qua là phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật và áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất, bảo vệ môi trường. Đề tài cải tiến máy li tâm tách nước trong dây chuyền sản xuất tinh bột sắn đã góp phần giảm thiểu về ô nhiễm môi trường, tăng năng suất máy tách nước 2,2 lần và giá thành chỉ khoảng 1/3 so với giá máy nhập ngoại. Đề tài cải tiến hệ thống sấy dây chuyền 1 tại nhà máy sắn đã tiết kiệm hơn 200 triệu đồng cho một niên vụ sản xuất và tăng công suất máy lên 2%. Sáng kiến tận dụng chất thải từ sản xuất tinh bột sắn và phân bò trong trại chăn nuôi của nhà máy để sản xuất ra phân vi sinh giá rẻ bón cho cây sắn và các cây công nghiệp khác, tạo nên lợi ích kép rất to lớn về giảm thiểu ô nhiễm môi trường, về tăng năng suất cây sắn và nông dân được hưởng lợi từ giá rẻ phân vi sinh của nhà máy. Đối với nhà máy chế biến mủ cao su Cam Lộ, lãnh đạo công ty trăn trở bài toán lựa chọn công nghệ đầu tư hệ thống dây chuyền xử lý môi trường vừa xử lý được nguồn nước thải, giảm thiểu ô nhiễm không khí, mùi hôi, vừa tận thu hạt cao su có trong nước thải. Và qua kết quả đầu tư xử lý nước thải của nhà máy, không những đáp ứng yêu cầu về môi trường mà còn tận dụng các hạt serum và các hạt cao su lơ lửng trong nước thải bán với giá 5 triệu đồng/1 tấn… Kết quả phong trào thi đua qua bình xét hàng năm có 18% CBCNV đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp cơ sở, không có lao động yếu kém và được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý của địa phương, Trung ương. 4. Gắn với sản xuất, chế biến và nâng cao chất lượng nông sản hàng hóa với từng bước khẳng định thương hiệu trên thương trường trong nước và quốc tế là yếu tố đảm bảo sự phát triển bền vững của công ty. Trong quá trình đầu tư sản xuất, kinh doanh theo chiều sâu hướng về nông nghiệp nông thôn, tạo ra nhiều nông sản hàng hóa có mặt ở nhiều thị trường trong và ngoài nước. Sản phẩm tinh bột sắn Sepon Tapioca là một trong những thương hiệu hàng đầu ở Trung Quốc, ớt hiểm lai F1 - 207 đang xuất sang Hàn Quốc, được thị trường “xứ kim chi” đón nhận tích cực, sản phẩm của nhà máy chế biến mủ cao su SVR 3L, SVL 10 đạt tiêu chuẩn Việt Nam 3769:2004 được thị trường châu Âu đón nhận... Hiện nay, công ty đang tích cực phối hợp với các địa phương, các ban, ngành cấp tỉnh sớm hoàn thành đề án chỉ dẫn địa lý sản phẩm cây tiêu Quảng Trị (chủ yếu là Vĩnh Linh, vùng Cùa). Nhà máy chế biến nông sản Đông Hà đầu tư, hỗ trợ vốn, kỹ thuật, cam kết thu mua sản phẩm và chế biến 4 mặt hàng nông sản đặc trưng (Tiêu vùng Cùa, gạo huyết đỏ - các xã ven biển, gạo dẻo (tám thơm) Hải Lăng, ớt lai F1 - 207) đưa đến với người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Riêng sản phẩm tiêu Cùa, công ty đã đầu tư 500 triệu đồng để thực hiện dự án phục hồi cây hồ tiêu, thuê chuyên gia về tận vườn tập huấn kỹ thuật trồng tiêu sinh thái, mua giống mới sạch bệnh và đưa vật tư thiết yếu về cung cấp cho dân để tạo vùng nguyên liệu tập trung, chất lượng cao như cây sắn ở 7 xã vùng Lìa (Hướng Hóa). Với cách làm đó, một thời gian không xa sẽ có nhiều nông sản hàng hóa Quảng Trị trở thành thương hiệu hấp dẫn đến với thị trường trong và ngoài nước. TS. VÕ DUY CHẤT