Huy động sự tham gia của người dân trong việc phân loại rác thải tại nguồn

Theo báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016- 2020, hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn ở tỉnh đạt thấp (khoảng 7%). Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020, chậm nhất đến 31/12/2024, các quy định về phân loại rác tại hộ gia đình và quy định xử phạt hành chính phải được thực hiện ở các địa phương.

Chai nhựa, vỏ lon, vỏ đồ hộp đã được người dân ở khu phố Tây Trì, TP. Đông Hà phân loại, thu gom để bán gây quỹ ủng hộ phụ nữ nghèo -Ảnh: L.K

Theo thống kê năm 2022, khối lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hơn 126.000 tấn, đô thị chiếm 47,4%, nông thôn chiếm 52,6%. Trong đó, TP. Đông Hà phát sinh lớn nhất gần 30.000 tấn, huyện đảo Cồn Cỏ thấp nhất 36 tấn. Khối lượng thu gom, vận chuyển đạt 87%; khối lượng xử lý đạt 86,52%. Hiện nay, tỉnh đã đầu tư xây dựng 7 bãi chôn lấp chất thải rắn, 3 lò đốt chất thải rắn sinh hoạt. 92% rác thải được xử lý bằng công nghệ chôn lấp và 8% xử lý bằng phương pháp đốt.

Theo Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương được ban hành tại Quyết định 1746/QĐ-TTg ngày 4/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó, các nội dung trọng tâm được xác định gồm cải thiện, bổ sung, chỉnh sửa và đẩy mạnh thực thi các chính sách về công tác quản lý, giảm thiểu rác thải nhựa của địa phương; nâng cao nhận thức thông qua các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về giảm thiểu rác thải nhựa; cải thiện hệ thống quản lý-thu gom- xử lý rác thải, tăng cường phân loại rác, thu hồi rác tái chế; kiểm soát ô nhiễm rác thải nhựa trên bờ và dưới biển; tổ chức các hoạt động hợp tác quốc tế, các nghiên cứu, thực hiện công tác giám sát-đánh giá...

Bên cạnh đó, việc giảm thiểu rác thải nhựa là một trong những hoạt động quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường và không thể tách rời với công tác quản lý rác thải sinh hoạt. Cuộc sống càng hiện đại, mức độ đô thị hóa càng tăng thì hệ số phát thải rác sinh hoạt và rác thải nhựa càng lớn. Do đó, cần chú trọng đến công tác phân loại-thu gom riêng rác thải và định hướng xử lý các loại rác một cách phù hợp, bài bản.

Điều đó không chỉ là phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường 2020 mà còn giúp giảm tải cho các bãi rác địa phương, giảm ô nhiễm môi trường, đồng thời thu hồi và tận dụng các loại rác tài nguyên, tăng cường kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải từ đầu nguồn và thúc đẩy tiêu dùng xanh trong cộng đồng.

Đối với tỉnh Quảng Trị hiện nay đang gặp phải những vấn đề khó khăn, bất cập trong phân loại, thu gom xử lý chất thải rắn trong sinh hoạt cũng như huy động sự tham gia của hộ gia đình, cá nhân vào hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt.

Đặc biệt là những giải pháp thúc đẩy hiệu quả các mô hình phân loại chất thải rắn tại nguồn; cải thiện hệ thống quy trình phân loại, thu gom xử lý chất thải rắn nói chung và chất thải rắn sinh hoạt nói riêng; một số cơ chế, chính sách, công thức tổ chức thực hiện quy định liên quan đến Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn về phân loại thu gom chất thải rắn nói chung và chất thải rắn sinh hoạt nói riêng.

Tuy nhiên, nhờ nhận thức công tác bảo vệ môi trường là vấn đề quan trọng nên chính quyền các cấp và các tổ chức hội, đoàn thể đã tích cực vào cuộc. Trong đó phải kể đến Hội Nông dân tỉnh và Hội LHPN tỉnh đã huy động được đông đảo hội viên tham gia. Qua đó, một số hội LHPN ở các xã như Gio Quang, Gio Mai (huyện Gio Linh); Hải Lệ (thị xã Quảng Trị) đã xây dựng được mô hình điểm và tổ chức thực hiện đạt kết quả tích cực.

Hội phụ nữ xã đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động cán bộ, hội viên phụ nữ và người dân thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt tại gia đình, góp phần cùng địa phương đảm bảo tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Chú trọng thuyết phục, vận động các hộ dân nắm bắt các quy định về bảo vệ môi trường, các nội dung quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2020. Đồng thời, hướng dẫn cho các gia đình thu gom, phân từng loại rác riêng.

Đối với rác hữu cơ như rau, lá cây, bã chè, gỗ mục... được dùng để đốt, làm phân bón hữu cơ hoặc làm thức ăn chăn nuôi, phân bón vi sinh tại hố đất do các hộ gia đình tự đào. Chất thải rắn khó phân hủy là những thành phần rác vô cơ và chất rắn như túi nilon, hộp xốp, các loại rác như chai thủy tinh... thu gom vào thùng rác có nắp đậy. Chất thải rắn có thể tái chế như chai nhựa, vỏ lon, vỏ đồ hộp, giấy... thu gom vào sọt rác để bán cho các cơ sở thu mua phế liệu hoặc bán để gây quỹ hỗ trợ phụ nữ nghèo.

Qua đó cho thấy, việc phân loại rác thải vừa mang lại lợi ích bảo vệ môi trường, vừa tiết kiệm được nguồn tài nguyên thiên nhiên và mang lại lợi ích cho cộng đồng. Vì vậy, để hoạt động của các mô hình phân loại rác thải sinh hoạt được nhiều người dân tích cực tham gia, ngoài việc tuyên truyền trực tiếp và tổ chức ký cam kết đối với các hộ gia đình, chính quyền địa phương cần tạo điều kiện để các cấp hội linh hoạt trong các hoạt động thông qua việc tổ chức các hội thi, các hình thức sinh hoạt tập thể gắn kết nội dung phân loại rác thải tại nguồn nhằm tạo sự lan tỏa tích cực việc phân loại rác thải tại nguồn nói riêng và công tác bảo vệ môi trường nói chung.

Với sự vào cuộc tích cực của chính quyền các cấp cũng như sự đồng lòng, chung tay nỗ lực của các cấp hội đã làm thay đổi nhận thức và hành động của cộng đồng đối với việc giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Sự tham gia của hộ gia đình vào việc phân loại rác thải tại nguồn đã góp phần bảo vệ môi trường cũng như thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội bền vững của địa phương.

Lâm Khanh