Vì sao ngày càng nhiều người trẻ bị suy thận?

Từng được xem là căn bệnh của tuổi già, suy thận mạn nay đang trở thành mối đe dọa sức khỏe đáng báo động đối với người trẻ. Căn bệnh này có xu hướng diễn tiến trong im lặng, khiến nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn và đối mặt với những biến chứng nghiêm trọng. Vậy đâu là nguyên nhân khiến căn bệnh suy thận mạn ngày càng phổ biến ở người trẻ?

Bệnh nhân chạy thận định kỳ tại bệnh viện - Ảnh: T.N

Ở tuổi 24, N.H.S., quê ở huyện Cam Lộ cảm thấy hoàn toàn suy sụp khi được các bác sĩ chẩn đoán bị phù phổi cấp do quá tải thể tích tuần hoàn. Từ sau tết Nguyên đán đến nay, S. nhận thấy cơ thể có những dấu hiệu bất thường khi khó thở, thường xuyên sốt cao, một vài bộ phận trên cơ thể như bàn chân, ngón tay có dấu hiệu phù nề. Phải đến khi sức khỏe hoàn toàn giảm sút, S. mới lo lắng đến Bệnh viện Đa khoa khu vực Hóc Môn, TP. Hồ Chí Minh kiểm tra. Kết quả siêu âm bụng ghi nhận hai thận của S. teo nhỏ, mất phân biệt tủy vỏ.

Ngay lập tức, các bác sĩ tại đây đã chỉ định S. nằm viện để theo dõi tổn thương thận cấp tính, đặt catheter (ống thông nhỏ, mỏng) chạy thận cấp cứu. Dù đã cố gắng cứu chữa song đáng tiếc, chức năng thận của S. không được phục hồi bởi căn bệnh suy thận mạn đã ở giai đoạn cuối. Qua nghe tiền sử của bệnh nhân và giải thích từ bác sĩ, S. biết được rằng nguyên nhân gây ra căn bệnh quái ác này xuất phát từ những thói quen sinh hoạt, ăn uống, tiệc tùng “vô tội vạ” của mình.

Chủ quan về sức khỏe, có một thời gian S. thường uống bò húc và “cày” game vào đêm khuya, thậm chí thức đến sáng. “Cái giá phải đánh đổi quá lớn. Hiện tại tôi vẫn đang chạy thận định kỳ tại bệnh viện. Mong rằng tất cả các bạn trẻ sẽ nhìn vào tôi để điều chỉnh thói quen sống lành mạnh hơn”, S. nghẹn ngào.

Không riêng trường hợp của S., chưa bao giờ, người ta thấy xuất hiện trên nền tảng mạng xã hội nhiều clip cảnh báo về nguy cơ mắc bệnh suy thận đến thế. Đáng nói, tất cả những clip ấy được thực hiện bởi chính bệnh nhân là những người trẻ đang mắc phải bệnh suy thận vì nghiện trà sữa, nước ngọt và thức khuya. Điều này cho thấy mức độ suy thận ở người trẻ trở thành vấn đề thực sự báo động.

Theo thống kê tại Khoa Nội thận - Tiết niệu - Lọc máu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, trong tổng số 450 bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tái khám điều trị ngoại trú thì có đến gần 20% bệnh nhân có tuổi đời dưới 35. Tỉ lệ bệnh nhân trẻ tuổi mắc căn bệnh này ngày càng cao. Theo bác sĩ Trần Thị Thùy Nhung, Khoa Nội thận - Tiết niệu - Lọc máu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, bệnh thận mạn thường diễn tiến âm thầm và không có triệu chứng rõ rệt nên trong giai đoạn đầu, người bệnh thường không có biểu hiện rõ ràng.

Tuy nhiên, khi chức năng thận suy giảm đáng kể, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Người bệnh có thể gặp các dấu hiệu như: tiểu đêm nhiều, phù mặt và chân, mệt mỏi kéo dài, chán ăn, ngứa da, huyết áp tăng khó kiểm soát, nước tiểu có bọt hoặc thay đổi màu sắc.

Về lâu dài, bệnh thận mạn dẫn đến thiếu máu, loãng xương, rối loạn điện giải, suy tim và nếu không được điều trị kịp thời có thể tiến triển thành suy thận giai đoạn cuối - phải dùng đến các biện pháp thay thế thận như chạy thận nhân tạo, lọc màng bụng hoặc ghép thận để duy trì sự sống.

Những ảnh hưởng này không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất mà còn ảnh hưởng lớn đến tinh thần, tâm lý người bệnh. Việc phải ăn uống kiêng khem nghiêm ngặt, điều trị dài ngày, tốn kém chi phí khiến người bệnh dễ rơi vào lo âu, trầm cảm và giảm chất lượng sống rõ rệt, đặc biệt đối với nhóm đối tượng bệnh nhân trẻ tuổi, việc tuần thủ theo chế độ điều trị nghiêm ngặt gặp khá nhiều khó khăn đểduy trì phác đồ điều trị lại gặp nhiều thách thức.

Theo dõi việc điều trị ngoại trú tại Phòng khám Nội thận tiết niệu lọc máu ghi nhận thực tế người trẻ mắc bệnh thận mạn thường có tỉ lệ bỏ dở điều trị, không tuân thủ chế độ ăn uống, dùng thuốc hoặc tái khám đúng hẹn cao hơn so với nhóm bệnh nhân lớn tuổi. Điều này xuất phát từ tâm lý chủ quan và thiếu hiểu biết đầy đủ về mức độ nguy hiểm của bệnh, cũng như triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng.

Bên cạnh đó, cuộc sống bận rộn, áp lực học tập, công việc, hoặc lo lắng về chi phí điều trị lâu dài cũng khiến nhiều người quên hoặc trì hoãn quá trình chăm sóc sức khỏe của bản thân. Bệnh thận mạn có thể diễn tiến nặng nề, giai đoạn cuối bệnh nhân thường phải can thiệp thay thế để duy trì sự sống như lọc máu bụng, lọc máu chu kỳ hay ghép thận. Song việc phát hiện sớm và điều trị tích cực có thể làm chậm tiến triển bệnh, từ đó nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Được biết, ngoài nguyên nhân suy thận do bẩm sinh, bệnh suy thận gia tăng ở người trẻ chủ yếu là do lối sống lười vận động, chế độ ăn uống không khoa học: ăn nhiều muối, thức ăn nhanh, uống ít nước, lạm dụng rượu bia và chất kích thích, cùng với thói quen thức khuya, ít vận động và lạm dụng thuốc giảm đau, thuốc bổ thận không rõ nguồn gốc. Ngoài ra, các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, gout vốn đang trẻ hóa cũng là những yếu tố nguy cơ làm tổn thương thận sớm.

Mặc dù những yếu tố này không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh thận nhưng chúng được xếp vào những yếu tố nguy cơ, thúc đẩy làm tổn thương thận tiến triển và trở nên nặng hơn. Bác sĩ Nhung khuyến cáo, người dân cần kiểm tra sức khỏe định kỳ. Các xét nghiệm kiểm tra bệnh thận được thực hiện tại các bệnh viện, phòng khám, trung tâm chẩn đoán uy tín.

Đồng thời, mỗi người cần duy trì lối sống lành mạnh bằng cách cụ thể như ăn ít muối, uống đủ nước (2 lít/ngày), không hút thuốc lá; tăng cường vận động, có chế độ dinh dưỡng cân bằng giữa đạm động vật và đạm thực vật.

Ngoài ra, người bệnh không tự ý dùng thuốc giảm đau và thuốc không có nguồn gốc, thường xuyên kiểm tra huyết áp, kiểm tra đường huyết và chức năng thận...

Thế Nhật