Dang dở tương lai

Liên tiếp trong thời gian gần đây, công an các tỉnh Yên Bái, Cao Bằng đã khởi tố vụ án để điều tra về tội cố ý làm lộ bí mật nhà nước đối với các thí sinh có hành vi gian lận trong kỳ thi tốt nghiệp THPT vào tháng 6/2023. Tại thời điểm đó, ngay sau khi tiếp nhận thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề nghị Cục An ninh chính trị nội bộ xác minh làm rõ, đình chỉ 2 thí sinh vi phạm vì đã mang điện thoại vào phòng thi và đưa đề thi ra bên ngoài.

Kỳ thi THPT có quy mô rộng, nhiều chủ thể tham gia và nhận được sự quan tâm của toàn xã hội. Đây là kỳ thi để xét công nhận tốt nghiệp, đánh giá kết quả 12 năm học tập của học sinh, là một trong những điều kiện để xét tuyển vào các trường cao đẳng, đại học và dạy nghề. Do đó, kỳ thi này đòi hỏi cao sự nghiêm minh, công bằng, khách quan, trung thực.

Năm nào cũng vậy, công tác tuyên truyền, phổ biến nội quy, quy chế của kỳ thi luôn được ngành giáo dục các địa phương quan tâm triển khai. Vậy nhưng nhiều thí sinh vẫn cố tình vi phạm, đến mức có trường hợp bị khởi tố hình sự.

Đó là điều khiến mọi người trăn trở. Số liệu thống kê cho thấy trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 có 41 thí sinh vi phạm quy chế thi, trong đó có 40 thí sinh sử dụng điện thoại, 1 thí sinh sử dụng tài liệu. Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022 có 50 thí sinh bị đình chỉ thi vì mang điện thoại; mang và sử dụng tài liệu trong phòng thi, tăng gần gấp 3 lần so với năm 2021.

Rõ ràng, trong nhận thức của mình, không học sinh nào lại không biết hành vi gian lận trong thi cử là sai, nhất là việc mang điện thoại vào phòng thi là vi phạm nghiêm trọng quy chế thi tốt nghiệp THPT nhưng nhiều em vẫn bất chấp.

Trước khi vào phòng thi, giám thị đặc biệt nhấn mạnh nội dung quy định tại điểm n, khoản 4, Điều 14 Quy chế thi tốt nghiệp THPT ban hành kèm Thông tư 15/2020/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo: “Cấm mang vào phòng thi: giấy than, bút xoá, đồ uống có cồn; vũ khí và chất gây nổ, gây cháy; tài liệu, thiết bị truyền tin hoặc chứa thông tin có thể lợi dụng để gian lận trong quá trình làm bài thi và quá trình chấm thi”.

Nếu bị phát hiện mang điện thoại vào phòng thi/phòng chờ hoặc khi di chuyển giữa phòng thi và phòng chờ, thí sinh có thể bị đình chỉ thi theo khoản 3, Điều 54 của quy chế. Phải thừa nhận thực tế rằng, ngoài một số trường hợp cố ý sử dụng điện thoại để phục vụ cho mục đích gian lận trong thi cử, rất nhiều học sinh nghiện điện thoại, tranh thủ mọi nơi, mọi lúc để lướt mạng xã hội, nhắn tin khi chưa đến giờ thi.

Tuy nhiên, theo quy định, dù chỉ mới vào phòng chờ, điện thoại đã tắt nguồn, không sử dụng và được học sinh biện minh là để quên hoặc mang theo để tiện liên lạc người thân, gia đình đưa đón thì vẫn bị giám thị lập biên bản.

Vẫn biết kỳ thi nào cũng xảy ra tình trạng gian lận trong thi cử nhưng trước đây, hành vi này chủ yếu quay tài liệu, nhìn bài, có trường hợp lợi dụng đi vệ sinh để đôi đề thi ra ngoài nhưng rất dễ phát hiện, xử lý. Trong thời đại công nghệ 4.0, học sinh sử dụng nhiều thiết bị công nghệ cao để thực hiện hành vi gian lận trong thi cử. Vậy nên, trước mỗi kỳ thi tốt nghiệp THPT, Bộ Công an luôn phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn, hướng dẫn về kiểm tra, phát hiện thiết bị công nghệ cao có thể gian lận trong kỳ thi.

Quay trở lại vụ việc xảy ra trong kỳ thi tốt nghiệp THPT tại tỉnh Cao Bằng vào ngày 28/6, tại phòng thi 176, Hội đồng thi THPT TP. Cao Bằng, sau 15 phút phát đề, một học sinh đã dùng điện thoại di động chụp ảnh đề thi môn Ngữ văn gửi cho người thân qua tin nhắn facebook và được người này giải đề, gửi lại cho thí sinh.

Tuy nhiên, do giám thị quá nghiêm ngặt nên thí sinh này không chép được. Sự việc sẽ không bị lộ nếu một người bạn của người giải đề không tung lên mạng xã hội. Liên quan đến vụ việc này, hai người liên quan đó cũng bị khởi tố với cùng tội danh. Tương tự ở Yên Bái, một thí sinh cũng dùng điện thoại chụp đề thi môn Toán gửi ra ngoài.

Việc nhiều học sinh vi phạm quy chế thi cho thấy các em nhận thức về hành vi vi phạm pháp luật còn hạn chế, trong khi bản thân đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Thông thường đối với học sinh, lỗi vi phạm quy chế dẫn đến bị đình chỉ thi được coi là nặng nề nhất, vì điều đó đồng nghĩa với việc học hành, thi cử của các em bị gián đoạn. Tuy nhiên, việc khởi tố vụ án hình sự đối với thí sinh có hành vi làm lộ đề ra bên ngoài thì từ trước đến nay không nhiều.

Vì vậy, việc khởi tố vụ án là bài học chung cho các học sinh khác khi bước vào kỳ thi quan trọng này, cũng như nhiều kỳ thi khác trong cuộc đời. Đôi khi, thói quen quay cóp, sử dụng tài liệu hình thành từ các cấp học trước đó trở thành thói quen khó bỏ và tạo sự lệ thuộc vào tài liệu.

Thêm vào đó, nhiều học sinh chủ quan, cứ nghĩ cùng lắm bị nhắc nhở, trừ điểm, thậm chí hủy bỏ kết quả hoặc đình chỉ chứ không nghĩ sẽ bị khởi tố hình sự. Vậy nên, ngay từ các cấp học trước đó, phụ huynh phải cùng với nhà trường nhắc nhở con em cần nêu cao ý thức trung thực trong thi cử.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nào cũng được tổ chức và ai trong cuộc đời học sinh đều phải trải qua để bước vào cánh cửa tương lai. Năm nào cũng vậy, theo đánh giá của thí sinh, giáo viên và dư luận xã hội, đề thi các bài thi/môn thi đều bám sát chương trình THPT.

Do đó, học sinh hãy nỗ lực rèn luyện và tự tin tham gia kỳ thi để đạt được kết quả tốt nhất có thể, thay vì phải trả giá cho hành vi gian lận của mình bằng nhiều hình thức khác nhau, trong đó có việc bị khởi tố hình sự như các trường hợp nêu trên.

Minh Thảo