Ước nguyện hòa bình từ đất thiêng Quảng Trị - Bài 3: Cây xanh tỏa bóng đất hòa bình

Những câu chuyện của chiến tranh làm nên giá trị hòa bình. Những câu chuyện về sự hồi sinh trên mảnh đất Quảng Trị góp phần tôn lên giá trị của hòa bình. Một Quảng Trị hoang tàn, đổ nát trong chiến tranh giờ chỉ là hình ảnh của quá khứ, nhường chỗ cho màu xanh phủ bóng mát ruộng vườn, làng mạc. Hòa bình đang ngày đêm đơm hoa, kết trái trên đất này...

Lễ hội “Thống nhất non sông” tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền LươngBến Hải -Ảnh: T.L

Đất thép nở hoa

Tháng 1/2020, Cựu chiến binh (CCB) Mỹ Kem Hunter vinh dự được trồng cây tại khu vườn hòa bình, nằm trên vĩ tuyến 17, đánh dấu ranh giới chia cắt đất nước Việt Nam thành hai miền Nam - Bắc. Nói về ý nghĩa của việc làm này, ông Kem Hunter bày tỏ: “Tôi mong rằng cây chúng tôi trồng ở vĩ tuyến 17 tiếp tục lớn lên và tình hữu nghị giữa Nhân dân hai nước Việt Nam và Mỹ cũng sẽ phát triển như vậy. Chúng ta cùng nhau hợp tác để thúc đẩy hòa bình thế giới, đồng thời hàn gắn những vết thương chiến tranh còn sót lại”.

“Vườn cây hòa bình” do UBND tỉnh Quảng Trị, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam và Đoàn Ngoại giao nhân dân PeaceTrees Việt Nam trồng nhân kỷ niệm 25 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ vào năm 2020. Vườn cây này mang thông điệp hòa bình, gác lại quá khứ, hướng đến tương lai. Sau 4 năm trồng và chăm sóc, “Vườn cây hòa bình” đã xanh tốt, nhiều cây ra hoa và tạo bóng mát cho du khách nghỉ ngơi, tránh được cái nắng nóng oi bức của mùa hè Quảng Trị.

Nhưng trên mảnh đất Quảng Trị không chỉ có một “Vườn cây hòa bình”. Nếu như sau chiến tranh, tất cả các di tích ở Quảng Trị đều bị tàn phá, trơ trọi bóng cây thì từ năm 1995 đến nay đã có trên 40.000 cây xanh được trồng tại các điểm di tích lịch sử. Rộng hơn, cả một rừng cây đã phủ bóng mát lên những hố bom, hố pháo ngày nào. Chính ông Kem Hunter khi đặt chân đến mảnh đất này đã thốt lên rằng: Tôi không còn tin vào mắt mình, một Quảng Trị đã hồi sinh trên hoang tàn, đổ nát của chiến tranh.

Trong chiến tranh, Quảng Trị tự hào góp phần nổi bật cùng cả nước đấu tranh vì nền độc lập, hòa bình của dân tộc, làm nên mốc son lịch sử thiêng liêng 30/4/1975, từ đó non sông thống nhất thu về một mối để dân tộc Việt Nam được sống trong hòa bình. Hôm nay, trên mảnh đất Quảng Trị có đến 72 nghĩa trang liệt sĩ, trong đó có 2 nghĩa trang liệt sĩ quốc gia, là nơi yên nghỉ vĩnh hằng của hàng vạn người con đã anh dũng hy sinh vì hòa bình, độc lập của dân tộc. Bởi vậy, Quảng Trị rất xứng đáng được tôn vinh là vùng đất vì hòa bình.

Ông Kem Hunter (thứ 2, từ phải sang) trồng cây tại “Vườn cây hòa bình” phía bờ Bắc Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải -Ảnh: H.N

Trong hòa bình, nhất là những năm gần đây, tỉnh Quảng Trị xác định rõ hơn hướng đột phá là các dự án động lực như sân bay, cảng biển, cửa khẩu, năng lượng, khai thác lợi thế Hành lang kinh tế Đông - Tây, thương mại, dịch vụ - du lịch, nông nghiệp sạch, công nghệ cao... So với chính mình, Quảng Trị có những bước tiến vượt bậc đáng kể. Năm 2023, GRDP bình quân đầu người đạt 71 triệu đồng, vượt hơn 12 lần so với năm 1989, khi mới lập lại tỉnh.

Cuối năm 2023 và đầu năm 2024, tỉnh tập trung khởi động, khởi công hàng loạt dự án trọng điểm như: dự án Khu công nghiệp Quảng Trị quy mô hơn 481 ha (trong đó giai đoạn 1 có diện tích gần 100 ha); dự án Xây dựng khu cảng biển Mỹ Thủy đón tàu biển công suất từ 100 nghìn tấn; dự án Cảng hàng không Quảng Trị...

Năm 2024, Quảng Trị phấn đấu hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu KT-XH chủ yếu, hướng tới hoàn thành chỉ tiêu, mục tiêu của cả giai đoạn 2020 - 2025. Tỉnh phấn đấu tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) năm 2024 đạt 6,5% - 7%; GRDP bình quân đầu người đạt từ 75-77 triệu đồng.

Trong quá trình phát triển, Quảng Trị luôn chủ động và nhận được sự ủng hộ của bạn bè quốc tế để khắc phục hậu quả chiến tranh. Hiện nay, tỉnh Quảng Trị đã có quan hệ hợp tác với trên 60 tổ chức quốc tế, phi chính phủ nước ngoài. Trong 3 năm (2020 - 2023), tỉnh và các đối tác đã vận động được hơn 91 triệu USD vốn viện trợ không hoàn lại.

Hòa bình tỏa sáng như ngọn hải đăng

Biết thông tin Lễ hội Vì Hòa bình sẽ được tổ chức vào tháng 7, những CCB như ông Toàn, ông Lãnh, bà Chiến... rất hào hứng đón chờ. Là những người đã đi qua chiến tranh, đóng góp phần công sức trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, hơn ai hết, họ là những người hiểu được giá trị của hòa bình.

“Chỉ tiếc là sức khỏe yếu nên tôi không được hòa mình trong không khí của lễ hội và gặp gỡ đồng đội xưa của mình. Tuy nhiên, tôi vẫn đón chờ và trải nghiệm nó theo cách riêng. Trong bối cảnh chiến tranh còn diễn ra ở một số nước trên thế giới, đe dọa cuộc sống an toàn của người dân thì Lễ hội Vì Hòa bình tại Quảng Trị sẽ là tiếng chuông thiết tha kêu gọi cả thế giới chung tay gìn giữ hòa bình một cách bền vững”, ông Toàn bày tỏ.

Thành Cổ Quảng Trị nhìn từ trên cao -Ảnh: T.L

Tại xã Hiền Thành, huyện Vĩnh Linh, nơi có Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, người dân cũng đang tất bật chuẩn bị công việc phục vụ lễ hội. Chủ tịch UBND xã Hiền Thành Lê Đức Kiêm cho biết, người dân địa phương sẵn sàng nhường những ngôi nhà của mình để du khách ở lại trong dịp lễ, cùng hòa mình vào những giai điệu sâu lắng, những ký ức hào hùng và ước nguyện về một tương lai tốt đẹp hơn trong không gian của Lễ hội Vì hòa bình.

Còn anh Nguyễn Công Chức ở thôn Nam Sơn, xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh thì đã xây dựng hoàn chỉnh ngôi nhà hoàn toàn bằng vỏ bom đạn Mỹ, đoạn gần Nghĩa trang Liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, để đón khách du lịch đến tìm hiểu về ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình. Mặc dù lễ hội chưa diễn ra nhưng lòng dân Quảng Trị đang nô nức chờ đợi, chào đón sự kiện quan trọng cũng như sẵn lòng phục vụ du khách thập phương đến với mảnh đất này.

CCB Mỹ Kem Hunter không ngần ngại chia sẻ: “Tôi thích kế hoạch tổ chức Lễ hội Vì Hòa bình hai năm một lần ở tỉnh Quảng Trị cũng như phát triển tỉnh Quảng Trị thành điểm đến của hòa bình. Với lịch sử chiến tranh, với những nỗ lực hàn gắn và hòa giải ở Việt Nam, đặc biệt là ở tỉnh Quảng Trị, tôi nghĩ đây là địa điểm tốt nhất để bắt đầu một truyền thống như vậy. Chúng ta tính thời gian chiến tranh kéo dài bằng năm nhưng thời gian hàn gắn vết thương sau chiến tranh phải tính theo từng thế hệ. Tầm nhìn của các bạn nhằm biến Quảng Trị thành một ngọn hải đăng hòa bình sẽ soi sáng đến các thế hệ mai sau”.

Cùng chung quan điểm, Chủ tịch Tổ chức Cựu chiến binh vì hòa bình Mỹ tại Việt Nam Chuck Searcy khẳng định: “Hoan nghênh lãnh đạo tỉnh Quảng Trị và người dân ở đây đã thực hiện ý tưởng này để chứng minh cho thế giới thấy rằng hòa bình chỉ đạt được nhờ siêng năng, quyết tâm và đôi khi là phải hy sinh. Người dân Quảng Trị đã giành được vị trí của mình nhờ những hành động anh hùng trong chiến đấu và bảo vệ Tổ quốc. Hòa bình được xây dựng trên nền tảng như vậy sẽ tỏa sáng như ngọn hải đăng”.

Kết nối và ước nguyện

Lễ hội Vì Hòa bình được mở đầu bằng chương trình nghệ thuật tại Khu di tích quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải với chủ đề “Kết nối những nhịp cầu” và kết thúc bằng chương trình “Ước nguyện hòa bình” tại thị xã Quảng Trị. Đây đều là những địa danh đã đi vào trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam. Việc xây dựng chương trình với những điểm kết nối như trên làm rõ hơn thông điệp: Thống nhất non sông mới có câu chuyện hòa bình.

Tại đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, từ năm 2010, lần đầu tiên tỉnh Quảng Trị long trọng tổ chức Lễ hội “Thống nhất non sông” với điểm nhấn là lễ Thượng cờ vào sáng ngày 30/4 để tôn vinh giá trị độc lập, hòa bình. Đây là lễ hội mang màu sắc riêng của mảnh đất lịch sử Quảng Trị nhằm nhắc nhớ thế hệ trẻ hôm nay về lịch sử hào hùng của dân tộc.

Từ đó đến nay, hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng từ từ kéo lên trên đỉnh Kỳ đài lịch sử trở nên quen thuộc với người dân Quảng Trị cũng như cả nước. Khoảnh khắc này khiến hàng triệu con tim thổn thức vì suốt hơn 20 năm ròng rã, quân dân Quảng Trị cùng cả nước đã bảo vệ lá cờ như bảo vệ chính trái tim của Tổ quốc. Ký ức về một thời hào hùng và bi tráng khiến chúng ta trân trọng biết bao khoảnh khắc này.

Còn tại thị xã Quảng Trị, nơi có con sông Thạch Hãn và địa danh Thành Cổ gắn với sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ Thành Cổ, Quảng Trị - chiến tranh dẫu đã đi qua nhưng nỗi đau vẫn như còn đọng lại dưới lòng đất, trên mỗi cành cây, ngọn cỏ. Bởi lẽ nơi đây, kẻ thù đã trút xuống một khối lượng bom đạn tương đương “7 quả bom nguyên tử ném xuống Hirosima”.

Vậy nhưng, quân ta đã chiến đấu anh dũng, hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc, góp phần quyết định vào thắng lợi của cuộc đấu tranh ngoại giao, buộc Mỹ phải ký kết Hiệp định Paris, mở đường cho đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Từ một thị xã nhỏ ít ai biết đến, Quảng Trị trở thành trung tâm thu hút sự chú ý của Nhân dân cả nước và thế giới bởi sự hung bạo của kẻ thù và tinh thần đấu tranh anh dũng của đồng bào, chiến sĩ ta. Vì thế, ước nguyện hòa bình cất lên từ đất này hẳn sẽ ngân xa hơn và thiêng liêng hơn.

Quá trình 14 năm tổ chức Lễ hội “Thống nhất non sông” là tiền đề vững chắc để tỉnh Quảng Trị tiến đến tổ chức Lễ hội Vì Hòa bình ở cấp độ lớn hơn. Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Tổ chức Lễ hội Vì Hòa bình năm 2024 Hoàng Nam cho biết: Lễ hội Vì Hòa bình 2024 lần đầu được tổ chức tại Quảng Trị không chỉ phù hợp với tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đường lối ngoại giao của Đảng, mà còn đáp ứng tâm nguyện của Nhân dân yêu chuộng hòa bình.

Trên cơ sở ý tưởng chuẩn bị từ năm 2019, đề xuất của tỉnh về tổ chức một lễ hội mang thông điệp hòa bình đã được Chính phủ, các bộ, ngành trung ương nhất trí cao, đồng thời nhận được sự quan tâm, ủng hộ, khích lệ của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Trị cũng đã tổ chức nhiều phiên họp, ban hành các văn bản chỉ đạo để tổ chức Lễ hội Vì Hòa bình tại Quảng Trị thật sự ý nghĩa. Từ đây, thông điệp hòa bình của Nhân dân Quảng Trị sẽ hòa vào dòng chảy khát vọng của dân tộc Việt Nam và các dân tộc yêu chuộng hòa bình trên thế giới, góp phần xây dựng nền hòa bình lâu dài, bền vững.

Tú Linh-Lâm Thanh-Hoài Hương