Triển khai đồng bộ các giải pháp để xây dựng nông thôn mới, đảm bảo sự hài lòng của người dân

Tỉnh Quảng Trị xác định, xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, góp phần phát triển kinh tế-xã hội ở khu vực nông thôn. Vì vậy, trong những năm qua cả hệ thống chính trị của tỉnh đã vào cuộc và triển khai quyết liệt, với nhiều giải pháp đồng bộ để phong trào xây dựng NTM ngày càng đi vào chiều sâu, chất lượng, bền vững, giảm dần khoảng cách giữa các vùng miền, đảm bảo sự hài lòng của người dân nông thôn. Phóng viên báo Quảng Trị đã có cuộc trao đổi với đồng chí HÀ SỸ ĐỒNG, Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh về những nội dung liên quan.

- Thưa đồng chí! Sau gần 13 năm tỉnh Quảng Trị triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) xây dựng NTM đã mang lại nhiều thành tựu đáng khích lệ. Vì vậy, đề nghị đồng chí cho biết về những kết quả đạt được?

-Kết quả đầu tiên quan trọng nhất đó là đã thay đổi được nhận thức của người dân về chủ thể xây dựng NTM theo phương châm “xây dựng NTM dân biết, dân bàn, dân làm và dân thụ hưởng”. Vì vậy, từ một chương trình đã trở thành một phong trào có tính lan tỏa mạnh mẽ, được người dân đồng tình ủng hộ. Từ phong trào “Quảng Trị chung sức xây dựng NTM” đã hình thành hàng chục phong trào sáng tạo, hiệu quả khác như các phong trào “Ngày thứ Bảy vì nông thôn mới”, hiến đất, hiến kế, đóng góp để hoàn thiện tiêu chí NTM, chỉnh trang nông thôn, xây dựng NTM kiểu mẫu, ánh sáng đường quê, làm giàu cho mình, làm giàu cho quê hương, phong trào 5 không, 3 sạch...

Nhờ vậy đã huy động một nguồn nội lực từ sức dân rất lớn, điển hình trong 3 năm 2021-2023 đã huy động được khoảng 13.150.000 triệu đồng, trong khi Nhà nước chủ yếu ban hành các chủ trương, cơ chế, chính sách và hỗ trợ một phần theo hướng “vốn mồi”. Để có được kết quả này đó là nhờ sự vào cuộc, đồng hành, hỗ trợ, hướng dẫn, tuyên truyền vận động cả một quá trình từ Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UBMTTQVN các cấp, các sở, ban ngành, đoàn thể.

Kết quả quan trọng thứ hai đó là đa dạng các cấp độ xây dựng NTM theo hướng ngày càng đi vào chiều sâu, chất lượng, bền vững, hướng đến những miền quê đáng sống. Cách đây hơn 10 năm, tỉnh Quảng Trị triển khai Chương trình MTQG xây dựng NTM với xuất phát điểm rất thấp, so với bình quân chung của cả nước, bình quân chỉ có 3,58 tiêu chí/xã, giai đoạn 2010 đến 2018, tỉnh chỉ tập trung chỉ đạo mục tiêu xã đạt chuẩn, nhưng trong giai đoạn vừa qua tỉnh đã tập trung chỉ đạo xây dựng NTM từ cấp vườn hộ, cấp thôn, cấp xã, cấp huyện; từ mức phấn đấu đạt chuẩn, đến mức đạt chuẩn nâng cao, mức kiểu mẫu.

Kết quả đến nay, toàn tỉnh đã có 1 huyện đạt chuẩn, có 69/101 xã đã đạt chuẩn NTM (chiếm tỉ lệ 68,3%), có 9 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, bình quân tiêu chí toàn tỉnh là 14,5 tiêu chí/xã; có 4 thôn đặc biệt khó khăn, thôn thuộc các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của huyện Vĩnh Linh đã đạt chuẩn thôn NTM; có 78 thôn đạt chuẩn thôn NTM kiểu mẫu, trong đó huyện Vĩnh Linh có 44 thôn, huyện Cam Lộ có 33 thôn, huyện Hướng Hóa có 1 thôn; có 24 vườn hộ gia đình trên địa bàn huyện Vĩnh Linh được công nhận vườn mẫu NTM, có 119 sản phẩm được công nhận sản phẩm OCOP, trong đó có 77 sản phẩm 3 sao, 42 sản phẩm đạt 4 sao.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng cùng các đối tác nước ngoài tham quan sản phẩm OCOP của tỉnh Quảng Trị - Ảnh: Q.N

Hiện nay, tỉnh Quảng Trị đang chỉ đạo thực hiện mục tiêu đến năm 2025 phấn đấu có 80% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 9 xã khu vực miền núi đồng bào dân tộc thiểu số, có thêm 4 huyện đạt chuẩn (dự kiến Vĩnh Linh, Triệu Phong, Hải Lăng và Gio Linh), 1 huyện đạt chuẩn kiểu mẫu, 25% xã nâng cao, kiểu mẫu, 40% thôn bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn đạt chuẩn, thu nhập bình quân tăng gấp 1,5 lần so với năm 2020.

- Đồng chí có thể cho biết một số cách làm mới, sáng tạo của tỉnh Quảng Trị trong quá trình xây dựng NTM?

- Trên cơ sở điều kiện đặc thù của địa phương, tỉnh đã có những cách làm phù hợp với tình hình thực tế, thiết thực và hiệu quả.

Thứ nhất, phát động phong trào Quảng Trị chung sức xây dựng NTM, đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân hiểu rõ về mục tiêu, ý nghĩa và tầm quan trọng của xây dựng NTM; người dân là chủ thể trong xây dựng NTM, gắn với công tác thi đua khen thưởng, động viên các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích, khen thưởng công trình phúc lợi xứng đáng cho các huyện, xã đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu; chủ động phân cấp cho cấp huyện và cấp xã về nguồn lực để thực hiện các công trình hạng mục nhằm hoàn thiện các tiêu chí chưa đạt chuẩn. Phân cấp cho cấp huyện trong việc thẩm định, xét công nhận thôn/bản đạt chuẩn, vườn mẫu, ban hành cơ chế, chính sách của cấp huyện để thực hiện.

Thứ hai, chú trọng việc quy hoạch xây dựng NTM, bởi quy hoạch là nền móng quan trọng nhất để thực hiện các tiêu chí còn lại trong xây dựng NTM, hiện nay 100% xã đã và đang hoàn thiện điều chỉnh bổ sung quy hoạch; cấp huyện xây dựng quy hoạch vùng huyện gắn với quy hoạch tỉnh.

Thứ ba, trong xây dựng NTM của tỉnh Quảng Trị là thực hiện phương châm “vừa làm diện vừa làm điểm” nghĩa là tất cả các xã trên địa bàn tỉnh đều phải xây dựng NTM, trong đó chọn ra một số xã điển hình để tập trung chỉ đạo điểm, nhằm đạt chuẩn NTM, hằng năm sẽ chọn ra một số xã khả thi để phấn đấu đạt chuẩn. Đồng thời, phân công nhiệm vụ cụ thể cho tất cả các ngành phải hỗ trợ các xã điểm để phấn đấu đạt chuẩn theo đúng lộ trình, kế hoạch của tỉnh.

Cây dược liệu cà gai leo - Ảnh: Q.N

Ngoài ra để hỗ trợ các xã miền núi khó khăn trong việc xây dựng NTM, UBND tỉnh Quảng Trị đã phân công mỗi sở, ban ngành, đoàn thể, một số doanh nghiệp đóng trên địa bàn đỡ đầu các xã ở khu vực khó khăn, miền núi để đồng hành hỗ trợ địa phương quyết tâm hoàn thiện các tiêu chí NTM.

Với những cách làm như vậy, đến nay bộ mặt nông thôn của tỉnh Quảng Trị đã có sự chuyển biến rõ nét, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng cao rõ rệt, cơ sở hạ tầng thiết yếu ở khu vực nông thôn được đầu tư đồng bộ, đặc biệt là giao thông, thủy lợi, trường học, điện, trạm y tế, diện mạo nông thôn ngày càng khang trang, hiện đại, người dân hài lòng về kết quả xây dựng NTM.

- Đồng chí có thể cho biết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng NTM ở Quảng Trị?

- Hiện nay, bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025 nâng cao cả về chất và lượng, nhiều chỉ tiêu khó thực hiện, cần nhiều nguồn lực, thời gian để hoàn thiện, trong khi mới được ban hành vào tháng 7/2022 và một số chỉ tiêu, tiêu chí chưa có hướng dẫn; hiện Bộ Nông nghiệp và PTNT đã trình Thủ tướng Chính phủ sửa đổi nhiều tiêu chí, chỉ tiêu. Do vậy, quá trình thực hiện các địa phương vẫn còn lúng túng trong đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí do thiếu cơ sở. Một số xã đã được công nhận đạt chuẩn ở giai đoạn trước bị giảm tiêu chí, đặc biệt là các xã ở khu vực miền núi huyện Hướng Hóa, Đakrông.

Kết quả xây dựng NTM vẫn còn khoảng cách chênh lệch giữa các vùng, miền như huyện Triệu Phong đạt bình quân 17,8 tiêu chí/xã trong khi huyện Hướng Hóa mới đạt bình quân 7,9 tiêu chí/xã, một số xã vẫn còn số tiêu chí đạt rất thấp, vẫn còn 28 xã đạt dưới 13 tiêu chí, những xã này tập trung ở 2 huyện Hướng Hóa và Đakrông.

Các xã hiện chưa đạt chuẩn, chủ yếu là các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển; một số tiêu chí cấp huyện cần nguồn lực đầu tư lớn và phải có lộ trình để hoàn thiện (như giao thông, xây dựng các trường THPT đạt chuẩn quốc gia; đầu tư các công trình bảo vệ môi trường của các cụm công nghiệp; thành lập trung tâm kỹ thuật nông nghiệp...).

Nông thôn Quảng Trị thường xuyên chịu tác động của thiên tai, bão lũ dẫn đến xuống cấp, cần được duy tu, bảo dưỡng, để duy trì và nâng cao chất lượng tiêu chí, trong khi nguồn kinh phí thực hiện chương trình còn hạn chế so với nhu cầu, mục tiêu nhiệm vụ đề ra. Nguồn lực huy động tại chỗ ở một số xã gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là nguồn vốn từ quỹ đất và đóng góp của người dân.

Công tác lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình MTQG chưa thực sự đồng bộ, thống nhất. Nội dung hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc các chương trình MTQG do vướng mắc về cơ chế chính sách nên tỉ lệ thực hiện còn thấp, ảnh hưởng đến việc hoàn thiện tiêu chí thu nhập, hộ nghèo, tổ chức sản xuất ở các xã, nhất là các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Một số địa phương trên địa bàn tỉnh còn chủ quan, thiếu quyết liệt trong việc duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, kể cả một số địa phương đã đạt chuẩn có dấu hiệu bằng lòng, thỏa mãn với kết quả đạt được. Bên cạnh đó cũng gắn với trách nhiệm hậu kiểm đạt chuẩn của cấp huyện và các ngành cấp tỉnh.

- Vậy thì nhiệm vụ và giải pháp về xây dựng NTM của tỉnh Quảng Trị trong những năm tiếp theo là gì? Thưa đồng chí!

- Nhiệm vụ xây dựng NTM trong những năm tiếp theo là tiếp tục tuyên truyền, vận động, nâng cao năng lực, nhận thức cho cán bộ, người dân nhằm khơi dậy tinh thần chủ động, tự nguyện, tự giác, phát huy nội lực, sáng tạo, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân về xây dựng huyện NTM; gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”, phong trào thi đua “Quảng Trị chung sức xây dựng NTM”.

Nâng cao vai trò, trách nhiệm của thành viên Ban chỉ đạo tỉnh, các sở, ban ngành, đoàn thể cấp tỉnh trong việc theo dõi, hỗ trợ, hướng dẫn; thực hiện có hiệu quả công tác đỡ đầu các địa phương xây dựng NTM.

Đường quê nông thôn mới xã Gio Mai, huyện Gio Linh - Ảnh: H.N.K

Hoàn thành xây dựng quy hoạch chung các xã, quy hoạch vùng huyện phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch ngành quốc gia và các quy định của pháp luật về quy hoạch xây dựng, gắn với thực hiện chủ trương tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát huy thế mạnh của địa phương trên cơ sở đẩy mạnh hợp tác, liên kết, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, gắn sản xuất với thị trường, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng trên sản phẩm.

Tiếp tục chỉ đạo thực hiện xây dựng thôn, bản NTM, NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, mô hình xã, thôn NTM thông minh, tạo dựng hình ảnh của những miền quê đáng sống, gắn với phát triển du lịch nông thôn.

Tăng cường đào tạo, tập huấn, nâng cao năng lực và kỹ năng cho đội ngũ cán bộ làm công tác xây dựng NTM ngày càng chuyên nghiệp; ưu tiên bố trí đủ người có tâm huyết, đủ năng lực cho bộ máy tham mưu về xây dựng NTM.

Thực hiện có hiệu quả các giải pháp huy động nguồn lực thực hiện chương trình, đặc biệt là lồng ghép giữa các chương trình MTQG, gắn với công tác đỡ đầu của các sở, ban ngành, doanh nghiệp để hỗ trợ các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi xây dựng NTM, thu hẹp khoảng cách vùng miền.

Đối với các xã trong lộ trình phấn đấu đạt chuẩn, nhất là các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, cần tổ chức rà soát, đánh giá chi tiết hiện trạng các tiêu chí, xây dựng kế hoạch, giải pháp, phân công nhiệm vụ cụ thể, chú trọng phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, giảm nghèo và nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản; thường xuyên theo dõi tiến độ thực hiện các tiêu chí, kịp thời phát hiện, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh cho các xã.

Đối với các xã còn lại cần tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí; đặc biệt tại một số xã đã đạt chuẩn nhưng bị sụt giảm tiêu chí cần tập trung khắc phục nhằm đảm bảo đạt đầy đủ 19 tiêu chí NTM theo quy định, tránh tình trạng bị thu hồi quyết định công nhận.

Đối với các huyện trong lộ trình phấn đấu xây dựng huyện NTM, NTM kiểu mẫu trên cơ sở các nhiệm vụ, giải pháp đã được đưa ra, các địa phương cần chủ động, tập trung đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện các tiêu chí, phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành phụ trách tiêu chí trong quá trình thực hiện; kịp thời báo cáo những khó khăn vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các tiêu chí cấp huyện về ban chỉ đạo các chương trình MTQG tỉnh để có sự chỉ đạo, tháo gỡ; cần khẩn trương rà soát, hoàn thiện các tiêu chí và tổ chức đánh giá thị trấn đạt chuẩn đô thị văn minh đối với các thị trấn trên địa bàn huyện.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện chương trình ở các cấp, các ngành; có biện pháp phòng ngừa, kịp thời ngăn chặn các biểu hiện tiêu cực, lãng phí, xử lý nghiêm các vi phạm trong quá trình thực hiện chương trình; phát huy vai trò của mặt trận và các tổ chức đoàn thể, vai trò chủ thể của người dân trong giám sát, phản biện về kết quả xây dựng NTM ở cơ sở.

- Trân trọng cảm ơn đồng chí!

Hồ Nguyên Kha (thực hiện)