Thực hiện đồng bộ các giải pháp tạo sinh kế bền vững cho nhân dân ven biển

(QT) - Sự cố ô nhiễm môi trường biển do Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa gây ra đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất và sinh hoạt của nhân dân 16 xã, thị trấn với 102 thôn thuộc các địa phương ven biển tỉnh Quảng Trị. Thống kê sơ bộ đến ngày 28/7/2016, tổng số hộ bị ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp từ sự cố này là 8.008 hộ với 44.045 nhân khẩu. Để từng bước ổn định đời sống nhân dân, trên cơ sở tình hình thực tiễn của địa phương, cần triển khai đồng bộ các giải pháp tạo sinh kế bền vững cho nhân dân ven biển. 16 xã, thị trấn ven biển thuộc các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Triệu Phong, Hải Lăng có tổng diện tích đất tự nhiên 17.138,6 ha, trong đó diện tích đất sản xuất nông nghiệp 4.643,6 ha, chiếm 27% tổng diện tích đất tự nhiên; quy mô dân số 23.957 hộ, 77.326 nhân khẩu. Hiện nay, nghề nghiệp chính của nhân dân ở các địa phương này là khai thác, nuôi trồng thủy hải sản, dịch vụ hậu cần nghề cá và kinh doanh dịch vụ du lịch. Tuy vậy, trong tổng số 2.829 tàu thuyền đánh bắt hải sản thì có đến 93% là đánh bắt gần bờ với công suất dưới 20CV; cơ sở hạ tầng nghề cá còn thiếu và chưa đồng bộ, hầu hết cảng cá đều xuống cấp, khu neo đậu tàu thuyền mới đáp ứng 1/3 nhu cầu; hoạt động hậu cần nghề cá, chế biến thủy sản còn hạn chế về nhiều mặt. Trong khi đó, trồng trọt và chăn nuôi ở các xã, thị trấn ven biển ít được quan tâm đầu tư, năng suất và giá trị kinh tế thấp; nhiều diện tích đất không tổ chức sản xuất do thiếu hạ tầng. 16 xã, thị trấn ven biển cũng có những tiềm năng, lợi thế để tạo sinh kế bền vững cho nhân dân. Trong tổng số 4.643,6 ha đất sản xuất nông nghiệp có gần 1.000 ha có thể quy hoạch, cải tạo, đầu tư hạ tầng để hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hiệu quả. Từ thực tiễn sản xuất đã xuất hiện nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi trên cát mang lại năng suất, giá trị kinh tế khá cao… Trên cơ sở này và những thiệt hại to lớn, lâu dài do sự cố ô nhiễm môi trường biển gây ra, nhiệm vụ cấp thiết hiện nay là triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp tạo sinh kế bền vững để ổn định đời sống cho nhân dân các địa phương ven biển. Trong phát triển sản xuất, tập trung tăng năng lực khai thác hải sản qua việc chuyển đổi tàu cá có công suất từ 20CV đến dưới 90CV lên tàu cá trên 90CV; đóng mới tàu cá có công suất trên 90CV; tổ chức đào tạo nghề khai thác hải sản xa bờ cho lao động. Từng bước chuyển đổi các nghề khai thác tầng đáy sang khai thác ở các vùng biển xa bờ như rê khơi, vây, chụp mực, câu vàng, đặc biệt là khai thác nguồn lợi cá nổi di cư từ đại dương vào như cá thu, cá ngừ, cá nục, mực ống gắn với tái tạo nguồn lợi thủy sản theo hướng bền vững và đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ đánh bắt, chế biến hải sản như khu neo đậu tàu thuyền, hậu cần nghề cá. Phát triển diện tích, nâng cấp, đầu tư xây dựng hạ tầng phục vụ nuôi trồng thủy sản. Các địa phương cần chủ động rà soát lại quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội để có sự điều chỉnh hợp lý, trước mắt ưu tiên bổ sung những địa điểm phù hợp để mở rộng diện tích hoa màu, lương thực ngắn ngày, nuôi trồng thủy sản và chăn nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái vùng cát. Tăng cường công tác đào tạo nghề để giải quyết việc làm trước mắt như kỹ thuật trồng ném, lạc, ngô, khoai, sắn; chăn nuôi gia súc, gia cầm kết hợp với trồng cỏ; nuôi tôm an toàn, nuôi cá nước ngọt; kỹ thuật chế biến các sản phẩm hải sản; nghề đan lát, mộc, nề… Nâng cao năng lực sản xuất cho nhân dân thông qua công tác tuyên truyền, tổ chức bồi dưỡng, tập huấn kiến thức, chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, xây dựng và nhân rộng các mô hình về khai thác, chế biến hải sản; trồng trọt, chăn nuôi. Thu hút và tăng cường liên kết với doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp ở các địa phương ven biển, xây dựng các vùng chuyên canh trên vùng cát ứng dụng công nghệ; hỗ trợ phát triển liên kết sản xuất với nông hộ, tổ hợp tác, hợp tác xã… Cùng với đó, triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp về chính sách hỗ trợ hộ ngư dân đóng mới tàu cá; tàu dịch vụ hậu cần phục vụ hoạt động khai thác hải sản; chi phí mua bảo hiểm tàu khai thác và tàu dịch vụ hậu cần và tai nạn thuyền viên cho tàu từ 90CV trở lên. Hỗ trợ kinh phí mua con giống tôm, cá; mua hóa chất xử lý môi trường nước biển trước khi cấp vào ao nuôi và ưu tiên đầu tư xây dựng hoàn thiện hệ thống nuôi trồng thủy sản tập trung để khôi phục nuôi trồng thủy sản. Hỗ trợ tiền điện thực tế phát sinh của các tổ chức, cá nhân có kho đông lạnh đang tạm trữ sản phẩm hải sản tồn kho tại các địa phương ven biển; hỗ trợ giá thu mua hải sản khai thác tại các vùng biển an toàn để giúp ngư dân, doanh nghiệp giảm bớt khó khăn… Đối với các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch tại các khu du lịch ven biển, cần quan tâm hỗ trợ hoặc miễn phí thuê lô quầy trong năm 2016, giảm trong các năm tiếp theo và hỗ trợ lãi suất vay vốn kinh doanh. Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền gắn với tổ chức các phong trào, hoạt động thiết thực vì môi trường biển; các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao nhằm góp phần kích cầu, khôi phục du lịch biển… Một giải pháp rất quan trọng trong tạo sinh kế bền vững cho nhân dân ven biển tỉnh Quảng Trị cần được chú trọng thực hiện là chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề, tạo việc làm. Do vậy, cần xem xét hỗ trợ 100% lãi suất vay vốn cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trong thực hiện chuyển đổi ngành nghề từ khai thác, nuôi trồng thủy hải sản mặn lợ, hậu cần nghề cá sang trồng trọt, chăn nuôi hoặc làm nghề khác trong khoảng thời gian nhất định. Đồng thời có chính sách hỗ trợ đào tạo nghề đối với lao động thuộc các địa phương nói trên có nhu cầu đào tạo trình độ sơ cấp và đào tạo dưới 3 tháng; hỗ trợ đào tạo nghề đối với lao động đang học trung cấp nghề, cao đẳng nghề và người có nhu cầu học nghề trình độ trung cấp, cao đẳng; chính sách hỗ trợ việc làm đối với người lao động có nhu cầu tiếp tục công việc đang làm, chuyển đổi việc làm; chính sách hỗ trợ lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. HUY NAM