Tập trung khắc phục những tồn tại trong chống khai thác IUU

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) trên địa bàn tỉnh vẫn còn tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục để cùng cả nước tháo gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban Châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam.

Ngư dân kiểm tra thiết bị giám sát hành trình tàu cá trước khi ra khơi khai thác thủy sản - Ảnh: L.A

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), toàn tỉnh hiện có 775 tàu cá có chiều dài từ 6 m trở lên với tổng công suất trên 124.600 CV. Tất cả các tàu đủ điều kiện đều đã được đánh dấu, đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác đúng quy định và cập nhật đầy đủ dữ liệu trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia VnFishbase.

Trong số 186 tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên có 183 tàu cá đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt tỉ lệ 98,38%. Thông qua hệ thống giám sát hành trình tàu cá đã theo dõi và ngăn chặn tàu cá hoạt động trái phép trên các vùng biển, nhất là cảnh báo các tàu cá hoạt động gần vùng ranh giới trên biển nên đến nay không có tàu cá vượt ranh giới vùng biển cho phép, không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài.

Tại các cảng cá chỉ định, ban quản lý cảng cá tổ chức kiểm tra, kiểm soát tàu cá ra vào cảng đúng quy định, kiểm tra thiết bị VMS đảm bảo hoạt động liên tục 24/24 giờ trước khi rời và cập cảng. Quảng Trị cũng là địa phương đi đầu trong triển khai áp dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác điện tử (eCDT).

Tuy nhiên, công tác chống khai thác IUU vẫn còn một số bất cập. Nhiều tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên hoạt động các nghề như lưới vây, pha xúc, lưới rê và lồng bẫy theo quy định phải hoạt động ở vùng khơi. Tuy nhiên đối tượng khai thác của các nghề này là cá cơm, cá nục, cá thu, mực, ghẹ lại phân bố chủ yếu ở vùng bờ và vùng lộng nên trong quá trình hoạt động khai thác, các tàu cá này dễ vi phạm vùng biển.

Đáng lưu ý, có một số tàu cá có chiều dài từ 24 m trở lên thường xuyên hoạt động tại vùng biển gần ranh giới với các nước, tiềm ẩn nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài như: tàu cá QT 91999TS do ông Bùi Đình Huệ ở Khu phố 5, thị trấn Cửa Việt làm chủ tàu; tàu cá QT 91366TS do ông Bùi Đình Hưng ở Thôn 4, xã Gio Hải làm chủ tàu thường xuyên hoạt động ở vùng biển Tây Nam, giáp ranh giới giữa vùng biển Việt Nam và Malaixia, Thái Lan; tàu cá QT 96768TS do ông Võ Văn Hữu ở Khu phố 3, thị trấn Cửa Việt làm chủ tàu thường xuyên hoạt động khai thác giữa ranh giới Việt Nam và Trung Quốc.

Qua rà soát đến nay vẫn còn 3 tàu cá của ngư dân có chiều dài từ 15 m trở lên chưa lắp đặt thiết vị VMS; 18 tàu cá chưa được cấp giấy phép khai thác hoặc giấy phép đã hết hạn; 44 tàu đăng kiểm đã hết hạn.

Trong 5 tháng đầu năm 2025 đã có 87 lượt/55 tàu cá mất kết nối VMS từ 6 giờ đến dưới 10 ngày. Mới đây nhất, ngày 22/5, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam ký quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Phan Văn Quang ở tại Khu phố 2, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh do vi phạm hành chính trong hoạt động khai thác thủy sản.

Cụ thể, ngày 11/5, trong quá trình tuần tra, giám sát nghề cá tại ngư trường đảo Cồn Cỏ, biên đội tàu tuần tra thuộc Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh phối hợp với Đồn Biên phòng Cồn Cỏ kiểm tra tàu cá số hiệu QT 98202TS do ông Phan Văn Dưỡng điều khiển đang trên đường vào neo đậu tại âu tàu Cồn Cỏ. Chủ tàu cá là ông Phan Văn Quang.

Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện tàu cá QT 98202TS không lưu giữ thiết bị VMS theo quy định. Ngày 12/5 ông Phan Văn Quang đã đến Đồn Biên phòng Cồn Cỏ làm việc và thừa nhận trước đó đã tháo thiết bị VMS từ tàu cá QT 98202TS lắp sang tàu cá QT 92189TS cũng thuộc sở hữu của ông. Sau đó điều khiển tàu QT 92189TS ra vùng biển xa để “bấm điểm” nhằm mục đích trục lợi từ chính sách hỗ trợ tiền dầu của Nhà nước.

Căn cứ vào tính chất và mức độ vi phạm, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với ông Phan Văn Quang về 2 hành vi: “Tàng trữ thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khác khi tàu cá đó hoạt động trên biển”; “Gửi thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khi tàu cá đó đang hoạt động trên biển”, tại Điều 35 Nghị định số 38/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Tổng mức phạt là 150 triệu đồng, đồng thời tước quyền sử dụng văn bằng, chứng chỉ thuyền trưởng tàu cá đối với ông Quang trong thời gian 9 tháng.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hữu Vinh, những tồn tại, hạn chế này nếu không được xử lý dứt điểm sẽ ảnh hưởng đến nỗ lực chung của cả nước trong tháo gỡ thẻ vàng của EC đối với thủy sản xuất khẩu của Việt Nam. Do vậy, sở đã yêu cầu các đơn vị chức năng phối hợp chặt chẽ với các địa phương ven biển, cơ quan liên quan rà soát, xác định nguyên nhân, vị trí các tàu cá chưa lắp thiết bị VMS, không giấy phép khai thác, hết hạn đăng kiểm.

Tăng cường kiểm soát, giám sát chặt chẽ tàu cá cập, rời cảng, kiên quyết không cho tàu cá không đủ điều kiện hoặc có nguy cơ cao vi phạm IUU ra khơi. Tiếp tục thực hiện việc kiểm soát sản lượng, nguồn gốc hải sản qua eCDT. Tổ chức tuyên truyền, phổ biến và yêu cầu tất cảtàu cátrên địa bàn cam kết không được đưa tàu cá đi hoạt động khai thác trái phép trên các vùng biển nước ngoài.

Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát chặt chẽ hoạt động tàu cá trên biển 24/24 giờ qua hệ thống giám sát tàu cá, nhất là nhóm tàu cá có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài. Khi phát hiện tàu cá hoạt động gần ranh giới và mất kết nối VMS gần ranh giới với các nước với khoảng cách từ 15 hải lý thì thực hiện ngay việc thông báo, cảnh báo và liên lạc chủ tàu, thuyền trưởng yêu cầu bật thiết bị VMS, không đưa tàu cá vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển. Kiên quyết xử phạt nghiêm các tàu cá vượt ranh giới vùng được phép khai thác thủy sản trên biển, mất kết nối VMS không thực hiện báo cáo vị trí về bờ theo yêu cầu.

“Để khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế này, UBND tỉnh cũng đã có văn bản yêu cầu Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh tăng cường kiểm tra, kiểm soát đảm bảo 100% tàu cá xuất bến tham gia hoạt động trên các vùng biển phải đảm bảo tuân thủ các điều kiện theo quy định của pháp luật. Kiên quyết xử phạt các chủ tàu cá, thuyền trưởng vi phạm hành chính liên quan đến khai thác IUU. Công an tỉnh áp dụng các biện pháp kỹthuật, nghiệp vụtrinh sát, theo dõi, giám sát, phát hiện, ngăn chặn tàu cávàngư dân cóýđịnh vi phạm vùng biển nước ngoài ngay tại cộng đồng.

Điều tra, xử lý nghiêm đối với các chủ tàu, thuyền trưởng, môi giới đưa tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài, tháo gửi, vận chuyển thiết bị VMS trái với quy định của pháp luật”, ông Vinh thông tin thêm.

Lê An