Tạp bút: Ban trưa yên tĩnh

(QT) - Cách nay chừng hai mươi lăm năm, mỗi lần có dịp lên quê, tôi thường đi thật sớm, tranh thủ ghé thăm bạn bè đang công tác tại trung tâm huyện lỵ, cũng gọi là “một công đôi việc”. Huyện mới chia tách, cơ sở vật chất chưa xây dựng, sắm sanh gì nhiều, mọi người làm việc trong những ngôi nhà cấp bốn cửa nẻo sơ sài, quần tụ với nhau ấm cúng lắm. Bước chân vào công sở như đi qua những dãy hành lang một ngôi trường làng, rụt rè gõ cốc cốc vào cánh cửa gỗ tạp sơn màu xanh da trời, cất tiếng anh ơi cho em hỏi, lập tức bạn đã nhào ra, ôm vai lắc lắc, lên khi mô, lên khi mô, rồi một tay gấp cuốn sổ để trên bàn, tay kia chụp chùm chìa khóa, xô cửa bấm cái rốp, thôi đi đi, ra đây ra đây, chừ cũng nghỉ được rồi. Bạn giục như tan chợ trễ đò, mặc dù lúc đó chỉ mới tầm mười giờ, nắng ban mai còn treo lại bên cửa sổ một màu vàng nhạt. Nắng chưa đậm nên màu trên cửa mỏng manh vậy đó. Chỗ bạn đưa tới là một quán cóc nằm sâu trong hẻm. Hình như quán là một chái bếp người ta cải tạo cấp tốc để trở thành quán rượu nên trên những thanh rui, mè, kèo, cột, màu bồ hóng gợn lên, đen tuyền, óng ả. Tên quán thường được gọi theo nhũ danh như quán mụ Tằm, quán mụ Dâu, nhưng khi vào quán, thực khách thường gọi chủ quán bằng dì, dì Na, dì Nụ. Thời đó, chẳng biết sao chủ quán rượu ít khi là những cô gái trẻ, đa phần là phụ nữ tuổi trung niên, khuôn mặt hiền lành, nhẫn nại và cam chịu. Thấy khách quen vào quán, dì Na chỉ hỏi gọn lỏn thay câu chào: “Như hôm qua rứa hi” rồi lẵng lặng đến bên chiếc tủ gỗ, mở cuốn sổ dày cộp, cáu bẩn, tìm mục có tên bạn, đánh hai dấu cộng trừ, một dấu cộng là một chai rượu, một dấu trừ là một dĩa mồi, sau đó mới tất bật đi làm mồi nhậu trong tâm thế thư nhàn. Mâm rượu “như hôm qua” được bày ra, rượu ngâm cỏ cú, lòng heo bóp chanh. Rượu nhà tự nấu, cỏ cú thì xung quanh vườn vô thiên lũng, thuê người cuốc lên, cắt ngọn, lấy gốc, sao vàng hạ thổ trộn vào rượu tầm vài tuần là uống được. Lò mổ heo thì bên kia đường rồi, 5 giờ sáng đã cung cấp thịt thà, lòng bề cho cư dân cả thị trấn. Từ khi ra thịt đến khi chế biến cho khách không quá 6 tiếng đồng hồ, trong quỹ thời gian được coi là thực phẩm còn đảm bảo độ tươi ngon. Chiều lòng bạn, vừa mới ghé xuống mép đòn bào đã thấy bạn đồng môn, đồng khóa, đồng trường…lục tục kéo đến. Cả một ngõ vắng của thị trấn xôn xao hẳn lên. Một buổi trưa yên ắng trở nên náo nhiệt. Toàn là công chức, viên chức trẻ cả, tác phong, y phục chững chạc và tươm tất rồi, nhưng gương mặt thì vẫn còn vương nét kham khổ và hồn nhiên của một thời sinh viên gian khó chưa xa. Xe đạp chồng một dãy dài. Có chiếc xe Hon da 78 không biển số của ai đó dựng riêng ra, ngạo nghễ. Bạn bè gặp nhau tíu tít. Chưa hết hai vòng rượu đã lao xao tiếng thân thuộc, hồi nớ mi nhớ không, hồi nớ răng tau với mi dại rứa hè, hồi nớ…Chao ôi, hồi nớ là hồi nào mà một mẩu chuyện bé như cái tăm cũng găm giữ trong ký ức đời người như một vết xước cồn cào? Hồi nớ như vừa mới hôm qua đây thôi, cả bọn kéo nhau lên ga Huế, góp tiền 5 đứa không mua nổi một bình trà trâu đạp, thuê thêm chiếc chiếu nữa là nợ nần cấn cá rồi. Ngồi cả đêm chờ bạn nhảy tàu ra Mỹ Chánh, Hà Thanh vô lại, coi có chút chua ngọt chi không. Tàu vô lại rồi, bạn không thấy đâu. Lạo xạo một đoạn đường ray ngược ra đón, thấy bóng bạn đơn côi ngược vô, in trên nền trời buổi bình minh dáng liêu xiêu thật tội. Tay nải bạn vắt ngược trên vai chỉ lốc xốc sắn lát, bên dưới là đùm muối ớt trắng nhức mắt. Dắt nhau quay về ga Huế. Một đứa mang tấm áo lành lặn vọt đi, phút chốc quay về với tấm lưng trần. Hôm ni thanh toán luôn à, giỏi hè, dì Hoa ga Huế cười mãn nguyện. Túm tụm xuôi về đường Nguyễn Huệ, có bạn buột miệng, học đại học mấy năm, chỉ có dì Hoa khen giỏi. Cả bọn cười khùng khục. Trong số bạn sau này nhiều đứa trở thành thi sĩ, nhưng thời xuân sắc đó, các em gái Huế hết sức đẹp lướt qua trong một ban mai yên ả, nhiều đứa dằn cái bụng lép kẹp đang sôi lên sùng sục, ngó lơ, ngó lơ… Hồi nớ, hồi nớ…kể sao cho hết những câu chuyện đẹp, buồn, sôi nổi, đắm say luôn được bọc trong một lớp kén vụng dại, hồn nhiên của tuổi hoa niên. Vậy nên, gặp nhau, dẫu chưa giàu có gì nhưng thời quá chừng thiếu thốn, gian khổ đã dần qua, bạn bè lấy cái thân tình mà mời nhau chén rượu rồi giành nhau trả tiền, đứa nào cũng có dịp xòe cái ví ra chiều đắc thắng lắm. Qua vài lượt đã có đứa hát, đứa cười, đứa đọc thơ, đứa đàn tưng tưng, đứa rưng rưng khóc, đám cưới tau mi nhớ lên ở lại nghe, đem người yêu mi lên tau coi mặt, bạn trong lớp nói được là được, không là không; ừ ừ, bạn bè quan trọng lắm mi nờ, mi có nhớ hồi nớ không… Bây giờ đầu hai thứ tóc. Bạn bè “một lứa bên trời” ngày đó nhiều người đã lên ông, lên bà, nhiều bạn đảm đương trọng trách trong công tác. Rảnh rỗi lên quê, muốn ghé thăm bạn cũng thoáng ngại ngần. Công sở bây giờ bề thế, sang trọng. Gặp nhau phải điện hẹn trước. Ngồi với nhau ban trưa, không rượu bia được nữa. Đi ô tô tốt nhất là không có giọt rượu bia mô trong người, con gái đi học tận nơi xa nhắn tin về còn lưu trong máy, thi thoảng mở ra xem như nhắc nhở. Thôi thì uống chút nước lọc rồi giục nhau cơm rau, củ, quả, câu chuyện lan man thế nào cũng chuyển qua gan, gút ra răng, đường mấy phẩy, đứa này bị máu nhiễm mỡ, đứa khác bị loãng xương, rồi huyết áp, tim mạch, đột quỵ…Bạn chân tình, mình mới qua bên kia công tác, có tý sâm, đem về mà dùng, còn nấm linh chi ni gửi mua tận nơi đó, có khổ qua rừng đây nì, lấy về sắc uống như nước chè, may ra… Cũng như mọi lần như hôm nay, thị trấn ban trưa vắng teo, vắng ngắt. Đánh bạo vô chỗ người quen, giới thiệu, bác là bạn của ba cháu đó, ra quán uống ly bia với bác, bác nhờ tý việc. Đứa cháu mới được tuyển dụng, khuôn mặt sáng hiền và thông minh trong bộ đồng phục lịch lãm. Được đào tạo đến nơi đến chốn, học vấn cao chót vót và rất lễ phép, đó là ấn tượng đối với thế hệ cán bộ trẻ của quê nhà tôi hôm nay : “Dạ thưa, buổi trưa có quy định cán bộ, công chức không được uống rượu bia bác à, bác thông cảm cho cháu”. Tôi quay ra, đi dọc con đường xưa cũ. Hàng quán bây giờ mang những cái tên mỹ miều huê dạng: Hồng Hoa quán, Lương Sơn quán…với những cô chủ xinh đẹp, không gian thơ mộng, những đặc sản trong Nam, ngoài Bắc. Góc quán rượu thuở trước bạn bè hay tụ bạ trong mùi bồ hóng và thơm thảo ly rượu cỏ cú giờ là nơi tọa lạc của nhà hàng tiệc cưới long lanh pha lê, kim tuyến… Ban trưa yên tĩnh quá! ĐAN TÂM