Tăng cường ứng dụng khoa học kĩ thuật thúc đẩy chuỗi giá trị sản xuất lạc thích ứng với biến đổi khí hậu

(QT) - Những năm qua, với sự biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu đã ảnh hưởng nhiều đến sản xuất nông nghiệp của cả nước, trong đó có tỉnh Quảng Trị. Diện tích một số cây trồng bị thu hẹp do thiếu nước tưới, hạn hán kéo dài. Vì vậy, các địa phương đã triển khai các mô hình canh tác, thâm canh thích ứng với BĐKH, trong đó có cây lạc ở huyện Cam Lộ.

Mô hình sản xuất lạc lên luống thích ứng với biến đổi khí hậu​

Cam Lộ là huyện trung du, gò đồi nhưng có khá nhiều diện tích đất bãi bồi ven sông phù hợp với việc phát triển các loại hoa màu và cây công nghiệp ngắn ngày, trong đó cây lạc trở thành cây chủ lực truyền thống của địa phương. Huyện cũng đã thực hiện các chương trình, dự án để nâng cao hiệu quả sản xuất lạc với mục tiêu mở rộng diện tích hơn 1.000 ha và thúc đẩy chuỗi giá trị sản phẩm lạc nhằm đạt hiệu quả cao nhất.

Mô hình thâm canh lạc thích ứng với hạn hán tại thôn Quật Xá, xã Cam Thành sau 30 tháng thực hiện đã đạt mục tiêu chính là ứng dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật tưới tiêu và thâm canh vào sản xuất, góp phần giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng thích nghi với hạn hán, đem lại hiệu quả cao, sử dụng bền vững tài nguyên nước và đất, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Giống lạc L14 thích hợp với chân đất địa phương và thời tiết trong vùng được người dân đưa vào sản xuất đại trà. Kết quả mô hình sản xuất lạc thích ứng với BĐKH ở thôn Quật Xá đạt năng suất cao hơn 20 tạ/ha đã tạo cơ sở lí luận khoa học và thực tiễn để huyện đầu tư mở rộng diện tích sản xuất lạc lên 1.000 ha đến năm 2020 và đầu tư 15 tỉ đồng nâng cấp hệ thống trạm bơm Quật Xá. Bên cạnh đó, Hội Khoa học và kĩ thuật huyện Cam Lộ triển khai dự án “Xây dựng mô hình cộng đồng quản lí, sử dụng tổng hợp tài nguyên đất, nước để sản xuất lạc hiệu quả, bền vững thích ứng BĐKH tại huyện Cam Lộ” tại 2 xã Cam Thành, Cam Tuyền. Qua hơn 2 năm thực hiện, các hoạt động đã đạt kế hoạch và mục tiêu đề ra như: Tạo được giống lạc L14 để chủ động sản xuất; kĩ thuật trồng lạc lên luống, tưới rãnh; mô hình trồng lạc xen sắn; sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ phụ phế phẩm nông nghiệp, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của nông dân.

Dự án đã xác định đúng thực trạng cần giải quyết hiện nay, đó là vấn đề BĐKH đã và đang xảy ra ảnh hưởng đến sản xuất của người dân; nhận thức về BĐKH và các giải pháp thích ứng của người dân còn hạn chế; canh tác không bền vững do bón nhiều phân vô cơ, ít sử dụng phân hữu cơ, canh tác vụ đông xuân còn vụ hè thu thì bỏ hoang không có cây trồng thay thế...làm thoái hóa đất, ảnh hưởng môi trường; vấn đề về giống lạc…Bên cạnh đó, hiện nay vẫn còn một số vấn đề cần được tiếp tục quan tâm giải quyết trong thời gian tới, đó là: Công tác kiểm định chất lượng giống để được lưu thông ra thị trường chưa thực hiện được; nhiều hộ dân vẫn theo tập quán tự túc nguồn giống tại chỗ, những hộ sản xuất lạc giống khó cạnh tranh với thị trường bên ngoài, giá cả thấp đã ảnh hưởng đến thu nhập thực tế của người dân; chưa có chính sách hỗ trợ chứng nhận chất lượng lạc giống để luân chuyển nội bộ và mở rộng vùng sản xuất ra toàn huyện; cần thực hiện liên kết chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu dùng giữa “nhiều nhà” để sản xuất mang tính bền vững.

Dự án đã triển khai thử nghiệm trong 5 vụ với các mô hình sản xuất lạc giống, lạc xen, tưới khoa học, làm phân hữu cơ. Kết quả, dự án đã tổ chức tập huấn 15 lớp, hơn 500 lượt người tham gia về ứng dụng tiến bộ KHKT trong trồng trọt, thủy lợi, BĐKH và làm phân hữu cơ vi sinh; tạo được giống lạc L14 nguyên chủng thay cho giống lạc L14 đã thoái hóa; trồng lạc xen sắn tăng độ che phủ thực vật trong mùa khô, giảm bốc hơi nước; tưới tiết kiệm nước; nâng cao ý thức của người dân về thích ứng với BĐKH; cải thiện đời sống của người dân.

Về việc nhân rộng kết quả dự án, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cam Lộ Trần Anh Tuấn cho biết: “Sau khi kết thúc dự án, huyện Cam Lộ xây dựng kế hoạch nhân rộng với chính sách hỗ trợ: 100% kinh phí chuyển giao nhân rộng các kĩ thuật ứng dụng trong mô hình; 50% kinh phí xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm lạc sạch Cam Lộ và cải tiến mẫu mã, bao bì; 100% kinh phí đăng kí thương hiệu; 30% kinh phí cho cơ giới thu hoạch, làm đất gieo liên hợp; thông tin, tìm kiếm thị trường; đảm bảo cơ bản hệ thống tưới cho 50-70 ha sản xuất lạc giống trong năm 2019 và trên 400 ha sản xuất lạc thịt vào năm 2020; hỗ trợ công tác tuyên truyền vận động tổ chức sản xuất giống lạc, lạc thương phẩm, liên kết với Trung tâm Giống cây trồng-vật nuôi Quảng Trị, Công ty TNHH MTV Từ Phong để nâng cao giá trị gia tăng chuỗi sản xuất lạc giống, lạc thương phẩm cho nông dân”.

Trần Cát Linh