Tăng cường tuyên truyền và xử lý thật nghiêm để giữ gìn môi trường

(QT) - Có hiệu lực từ 1/2/2017, Nghị định 155/2016/NĐ- CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường (thay thế Nghị định 179/2013/NĐ-CP) quy định các hành vi vi phạm, hình thức xử phạt, mức xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản vi phạm, thẩm quyền xử phạt; trách nhiệm và cơ chế phối hợp trong hoạt động kiểm tra, thanh tra và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Nghị định đã tăng mức tiền phạt lên gấp nhiều lần và bổ sung một số nội dung xử phạt mà trước đây chưa có. Trong đó đáng chú ý là những hành vi trong sinh hoạt hàng ngày của người dân xảy ra không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng sẽ bị xử phạt như vệ sinh cá nhân (tiểu tiện, đại tiện) bị phạt từ 1 đến 3 triệu đồng; vứt, thải, bỏ đầu, mẩu và tàn thuốc lá bị phạt từ 0,5 đến 1 triệu đồng; vứt, thải, bỏ rác thải sinh hoạt bị phạt từ 3 đến 5 triệu đồng…Với những quy định khá bao quát và xử phạt nặng các hành vi gây ô nhiễm môi trường, Nghị định 155 tạo ra kỳ vọng đưa Việt Nam trở thành đất nước xanh, sạch vào loại hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, sau 3 tháng kể từ khi Nghị định ban hành, chúng tôi thử làm một cuộc khảo sát nhỏ qua trò chuyện với vài chục người, kể cả cán bộ làm công tác quản lý, có thẩm quyền xử phạt thì không một ai biết có quy định về việc tiểu tiện, đại tiện, vứt tàn thuốc, xả rác không đúng nơi quy định sẽ bị phạt tiền. Cả người có thẩm quyền xử phạt và người bị xử phạt đều không biết thì làm sao thực hiện. Vẫn biết rằng, sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật; mọi công dân có nghĩa vụ phải hiểu biết pháp luật, khi hữu sự không được lấy lý do không hiểu biết pháp luật để miễn trừ trách nhiệm. Nhưng về phía cơ quan quản lý cũng nên làm tốt công tác tuyên truyền pháp luật để người dân biết mà chấp hành, nhất là những quy định gần gũi, sát thực với đời sống xã hội.

Nghị định 155 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường liên quan trực tiếp đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày của mọi người, nhưng qua theo dõi cho thấy ngoài một số báo đài có đưa tin, các hình thức tuyên truyền khác từ cơ quan quản lý trên địa bàn đều không có. Việc ban hành quy định cấm và xử phạt thật nặng đối với những ai xả rác, vệ sinh cá nhân bừa bãi là một giải pháp ngăn ngừa những thói quen xấu, làm bẩn môi trường và mỹ quan đô thị là cần thiết. Nhưng vấn đề ở chỗ tính khả thi của quy định. Để xử phạt được một người với những vi phạm này quả là quá khó vì đây là hành vi xảy ra thường xuyên trong sinh hoạt hàng ngày của cả cộng đồng với thao tác rất nhanh, khó phát hiện. Và với tính chất đó, lực lượng chức năng không thể kiểm soát được hành vi vi phạm của mọi người. Một cái khó nữa là khi xử phạt phải căn cứ vào biên bản vi phạm đã lập trước đó, nhưng làm sao có cơ sở vững chắc về chứng cứ để lập biên bản, trong lúc người vi phạm thì luôn sẵn sàng chối bỏ.

Chúng ta từng có những quy định cấm các hành vi tương tự, nhưng những quy định đó không đi vào cuộc sống. Ví như cấm hút thuốc lá, thuốc lào nơi công cộng; phạt nói tục nơi công cộng; người bán hàng rong, thức ăn đường phố phải đi khám sức khỏe, phải có đủ hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc nguyên liệu; nhiệt độ nơi uống bia phải dưới 30 độ... nhưng hầu như chẳng làm thay đổi được gì, cũng không thấy ai bị phạt. Và rồi cũng như nhiều quy định khác, khi khó thực hiện thường dẫn đến bỏ mặc, rồi lãng quên.

Việc giữ gìn môi trường trong sạch xuất phát từ ý thức tự giác của mỗi người là chính, vì vậy cần quan tâm đến công tác tuyên truyền, trong đó tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các quy định xử lý vi phạm của Nghị định 155 rất quan trọng, làm cho người dân biết để không vi phạm là cách làm hiệu quả. Đồng thời, phải có biện pháp, cơ chế thực hiện thật nghiêm Nghị định 155 để mọi người sợ mà không dám vi phạm, lâu dần trở thành nếp sống văn minh, ý thức tự giác giữ gìn môi trường của mỗi người. Không nên làm hình thức, ban hành quy định rồi bỏ đấy, vì hậu quả để lại không hề nhỏ, đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng coi thường kỷ cương, phép nước hay còn gọi là “nhờn” luật.

TÙNG LÂM