Tăng cường thực hành dân chủ cơ sở ở khu dân cư

Tăng cường thực hành dân chủ cơ sở ở khu dân cư là một trong hai đề án quan trọng của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tỉnh Quảng Trị đưa ra lấy ý kiến của các đại biểu tại Hội nghị lần thứ 14 (khóa XII). Đây là bước cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, tiếp tục khẳng định, bổ sung phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; xác định rõ hơn vai trò Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt.

Mục tiêu đề ra trong đề án là nâng cao chất lượng nắm bắt, tiếp cận các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đưa Luật Thực hiện dân chủ cơ sở đi vào cuộc sống. Phấn đấu 100% hệ thống mặt trận cơ sở, địa phương triển khai, chuyển tải các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nội dung về dân chủ ở cơ sở; người dân nắm bắt, hiểu, thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Trên 70% người dân đánh giá công tác thực hiện dân chủ ở cơ sở và khu dân cư có hiệu quả thiết thực. Thông qua thực hành dân chủ nhằm nâng cao chất lượng các cuộc vận động và phong trào thi đua có tác động, ảnh hưởng đến người dân theo hướng tốt hơn. 80% ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng ở khu dân cư được đánh giá hoạt động có hiệu quả thực chất và có hiệu lực trong thực hiện quyền làm chủ của người dân.

Đến năm 2025, mỗi đơn vị cấp xã xây dựng thành công một mô hình khu dân cư tự quản trong xây dựng nông thôn mới, lấy thực hiện dân chủ ở cơ sở làm nội dung cốt lõi trong vận động và triển khai.

Nhìn lại việc thực hiện dân chủ ở cơ sở trên địa bàn tỉnh, có thể thấy trong những năm qua, lãnh đạo tỉnh đã quan tâm, ban hành nhiều văn bản nhằm phát huy quyền làm chủ của công dân, phát huy năng lực làm chủ, tham gia quản lý xã hội của Nhân dân.

Quyền được biết, được bàn, được kiểm tra, giám sát thể hiện rõ thông qua việc công khai, minh bạch các chủ trương, chính sách, kế hoạch KT-XH bằng nhiều hình thức. Cấp ủy đảng, chính quyền các cấp đã lắng nghe, tiếp xúc, đối thoại với Nhân dân, chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân; mở rộng dân chủ để Nhân dân tham gia bàn bạc, quyết định trực tiếp về chủ trương, chính sách ở cơ sở.

MTTQ phối hợp với chính quyền thực hiện đúng quy trình, quy định về các nội dung để Nhân dân bàn bạc, biểu quyết và tham gia ý kiến; thông qua đại diện tổ chức chính trị-xã hội, hoạt động của ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng đã phát huy được vai trò làm chủ của Nhân dân trong thực hiện quyền lợi, nghĩa vụ công dân tham gia thực hiện nhiệm vụ phát triển KT-XH ở địa phương, tích cực góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.

Tuy nhiên, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở gắn với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” tại một số địa phương, cơ sở hiệu quả và tác dụng chưa cao. Việc công khai một số chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến quyền lợi, trách nhiệm và nghĩa vụ của người dân còn hình thức, chưa sâu sát đối với đời sống của người dân.

Nội dung dân kiểm tra, giám sát, quy trình lấy ý kiến Nhân dân và công khai cho Nhân dân ở một số địa phương chưa đầy đủ. Vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị-xã hội trong công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp quần chúng, phát huy sức mạnh tổng hợp của quần chúng ở một số nơi chưa thật sự hiệu quả. Việc phát huy vai trò chủ thể của người dân trong các cuộc vận động ở khu dân cư ở một số nơi chưa thực sự thu hút đông đảo Nhân dân tham gia. Vai trò giám sát của ban thanh tra nhân dân và ban giám sát đầu tư của cộng đồng còn một số hạn chế.

Để thực hiện thành công mục tiêu trên, hệ thống MTTQ các cấp trong tỉnh trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ cần nỗ lực nghiên cứu chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tiếp cận thực tiễn cơ sở, lấy khu dân cư làm đơn vị hành động để đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và triển khai Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Đổi mới phương thức thực hành dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong tham gia, hưởng ứng các cuộc vận động, phong trào thi đua. Đổi mới hình thức, cách thức tiếp cận, đối thoại và trao đổi thông tin đa chiều giữa tổ chức và người dân. Củng cố, nâng cao hiệu quả hoạt động của các ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng; phát huy, nâng cao vai trò và sự đóng góp của người dân trong thực hành dân chủ. Xây dựng, vận hành các mô hình hợp tác, tự quản trong cộng đồng dân cư dựa vào thực hành dân chủ.

Đồng thời, quan tâm tổ chức quán triệt, nâng cao nhận thức cán bộ, đảng viên và Nhân dân về thực hiện dân chủ cơ sở, trọng tâm là Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Tuyên truyền, vận động sâu rộng trong Nhân dân, nêu rõ mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thực hiện dân chủ cơ sở. Tiếp cận, biên soạn tài liệu, cung cấp, công khai thông tin liên quan, đăng tải lên hệ thống cổng thông tin và mạng xã hội trong hệ thống MTTQ.

Xây dựng quy chế, quy định cụ thể hóa các hình thức, cơ chế để người dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội ở địa phương. Tuyên truyền, lan tỏa các mô hình, điển hình, gương người tốt, việc tốt; khen thưởng, động viên kịp thời các cá nhân, tổ chức có nhiều đóng góp trong thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Dân chủ ở cơ sở là hình thức dân chủ trực tiếp, cùng với dân chủ đại diện hợp thành tổng thể nền dân chủ xã hội chủ nghĩa của nước ta. Vì vậy, việc thực hiện thành công đề án Tăng cường thực hành dân chủ cơ sở ở khu dân cư của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Quảng Trị sẽ phát huy vai trò chủ thể, trực tiếp của Nhân dân tham gia bàn và quyết định những công việc quan trọng, huy động mọi nguồn lực để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc gắn với phát triển KT-XH. Đây cũng là tiền đề để các tầng lớp nhân dân tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Phương Minh