Quán triệt sâu sắc quan điểm kinh tế đối ngoại của Đảng, Nhà nước để quản lý tốt các dự án đầu tư nước ngoài

(QT) - Ngày nay, nhân loại đang bước vào giai đoạn sôi động của cuộc cách mạng khoa học công nghệ, cuộc cách mạng mà tác động của nó làm biến đổi sâu sắc trong hầu hết các lĩnh vực, các khu vực và các nước trên thế giới. Sự giao lưu, liên kết và hợp tác giữa các quốc gia ngày càng tăng lên, cả về chiều sâu lẫn chiều rộng. Điều đó đã khiến cho quá trình phân công lao động xã hội vượt qua biên giới quốc gia, mang tính quốc tế; hay nói cách khác, đời sống kinh tế từng bước được quốc tế hoá. Khi đời sống kinh tế trong điều kiện quốc tế hoá, biểu hiện qua sự hình thành kết cấu hạ tầng, chi phí sản xuất quốc tế, giá cả quốc tế, hệ thống luật pháp quốc tế, nhằm khai thác tiềm năng, thế mạnh của mình để đạt hiệu quả kinh tế cao trong hợp tác kinh tế quốc tế, các nước phải hình thành nên đường lối, chính sách kinh tế đối ngoại của riêng mình. Kinh tế đối ngoại là tổng hợp các hoạt động, các quan hệ kinh tế, tài chính, khoa học kỹ thuật của một nước với các nước bên ngoài, qua đó tham gia vào sự phân công, hợp tác và trao đổi mậu dịch quốc tế.

Bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật, cải cách hành chính tạo hành lang pháp lý và môi trường đầu tư thông thoáng, an toàn cho các nhà đầu tư nước ngoài; xây dựng chiến lược quan hệ kinh tế đối ngoại với quy hoạch chặt chẽ hơn, xác định đúng đối tác, điều quan trọng là phải khắc phục tình trạng đầu tư tràn lan, ngăn chặn sự đối lập giữa đầu tư nước ngoài với lợi ích quốc phòng - an ninh.

Đối với nước ta, với quyết tâm xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã ý thức rõ, ngày nay không một quốc gia nào tách khỏi thị trường quốc tế mà có thể phát triển nền kinh tế của mình. Bởi vậy, thực hiện đường lối đối ngoại rộng mở “Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới…”; Văn kiện Đại hội XI của Đảng nêu rõ chủ trương, đường lối kinh tế đối ngoại của nước ta trong giai đoạn hiện nay là: “Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ ngày càng cao trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Phát huy nội lực và sức mạnh dân tộc là yếu tố quyết định, đồng thời tranh thủ ngoại lực và sức mạnh thời đại là yếu tố quan trọng để phát triển nhanh, bền vững và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ”. Gắn liền với mục tiêu chung của dân tộc là nhằm từng bước thực hiện dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, Đảng ta xác định mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại ngày nay là một nhân tố không thể thiếu trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, mà cụ thể là nhằm đẩy mạnh tái sản xuất mở rộng, đẩy nhanh tốc độ phát triển, rút ngắn và thu hẹp khoảng cách tụt hậu về kinh tế so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới, từng bước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu. Xuất phát từ những mục tiêu trên, chính sách kinh tế đối ngoại của nước ta hiện nay được thực hiện theo những định hướng đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ kinh tế với mọi quốc gia, mọi tổ chức kinh tế không phân biệt chế độ chính trị, chủ động hội nhập vào nền kinh tế thế giới, phát huy ý chí tự lực, tự cường, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trên cơ sở nguyên tắc cơ bản là bình đẳng và cùng có lợi. Nguyên tắc bình đẳng có ý nghĩa nền tảng cho việc thiết lập và lựa chọn đối tác trong quan hệ kinh tế quốc tế, bắt nguồn từ yêu cầu phải coi mỗi quốc gia trong cộng đồng quốc tế là một quốc gia độc lập có chủ quyền. Nếu nguyên tắc bình đẳng tạo nền tảng nói chung cho việc hình thành và phát triển quan hệ đối ngoại, thì nguyên tắc cùng có lợi lại là cơ sở kinh tế để thiết lập và mở rộng quan hệ kinh tế giữa các quốc gia với nhau. Nguyên tắc cùng có lợi phải trở thành động lực kinh tế để thiết lập và duy trì quan hệ kinh tế bền vững lâu dài giữa các quốc gia. Trong quá trình hội nhập, thiết lập quan hệ kinh tế đối ngoại với nhau, các nước đều phải tuân thủ nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. Nguyên tắc này bắt nguồn từ nguyên tắc bình đẳng trong quan hệ kinh tế đối ngoại; nó cũng bắt nguồn từ nguyên tắc cùng có lợi, mà xét đến cùng là cùng có lợi về kinh tế, tạo ra cơ sở để cùng có các lợi ích khác. Nguyên tắc này đòi hỏi mỗi bên trong hai hoặc nhiều bên phải thực hiện một số điểm cụ thể, như tôn trọng các điều khoản trong các nghị định thư và các hợp đồng kinh tế đã ký kết, không đưa ra những điều kiện phương hại đến lợi ích của nhau, và không được dùng các thủ đoạn có tính chất can thiệp vào nội bộ của quốc gia có quan hệ (ví như các thủ đoạn về kinh tế, kỹ thuật và kích động để can thiệp vào đường lối chính trị của các quốc gia). Với những thắng lợi liên tiếp trong lĩnh vực ngoại giao và kinh tế đối ngoại trong những năm qua, nước ta đã trở thành thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), gia nhập Diễn đàn hợp tác quốc tế Châu Á- Thái Bình Dương (APEC), hội nhập Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA) và là thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)... Nhiều dự án đầu tư trực tiếp và gián tiếp, nhiều chương trình hợp tác kinh tế quốc tế, khu vực được ký kết và triển khai trên các tỉnh, thành phố trong cả nước. Chỉ tính trong 8 tháng đầu năm 2011, ước tính các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài vào nước ta đã giải ngân được 7,25 tỷ USD, bằng cùng kỳ năm 2010. Xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài (kể cả dầu khí) trong 8 tháng đầu năm 2011 dự kiến đạt 32,64 tỷ USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm 2010 và chiếm 53,7% kim ngạch xuất khẩu. Nhập khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài tính đến tháng 8 năm 2011 đạt 30,1 tỷ USD, tăng 31% so với cùng kỳ năm 2010 và chiếm 44,92% kim ngạch nhập khẩu. Tính chung 8 tháng, khu vực đầu tư nước ngoài xuất siêu 2,54 tỷ USD, trong khi cả nước nhập siêu 6,2 tỷ USD (nhập siêu giảm so với 7 tháng là 6,639 tỷ USD). Theo các báo cáo nhận được, tính đến ngày 20/8/2011 cả nước có 582 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng ký 7,94 tỷ USD, bằng 70% so với cùng kỳ năm 2010; có 168 lượt dự án đăng ký tăng vốn đầu tư với tổng vốn đăng ký tăng thêm là 1,62 tỷ USD, tăng 1% so với cùng kỳ năm 2010. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, cũng còn một số thiếu sót trong công tác thu hút đầu tư, quản lý các dự án đầu tư, chương trình hợp tác nước ngoài nên vẫn để xảy ra tình trạng giảm lòng tin của đối tác đầu tư, để xảy ra một số vấn đề nhạy cảm liên quan đến quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội, thậm chí ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao với một hay nhiều nước... Vì vậy, bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật, cải cách hành chính tạo hành lang pháp lý và môi trường đầu tư thông thoáng, an toàn cho các nhà đầu tư nước ngoài; xây dựng chiến lược quan hệ kinh tế đối ngoại với quy hoạch chặt chẽ hơn, xác định đúng đối tác, điều quan trọng là phải khắc phục tình trạng đầu tư tràn lan, ngăn chặn sự đối lập giữa đầu tư nước ngoài với lợi ích quốc phòng - an ninh. Đồng thời có chính sách huy động tiềm lực trong nước, tạo điều kiện tối đa cho các thành phần kinh tế trong nước phát triển; xây dựng các khu vực kinh tế nhà nước vững mạnh làm điểm tựa cho nền kinh tế quốc dân, đối trọng với các khu vực kinh tế tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài. Trên lĩnh vực đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội cần phải quản lý chặt chẽ các dự án đầu tư trên cơ sở quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, Nhà nước đối với kinh tế đối ngoại, kết hợp chặt chẽ các quy định của pháp luật, tránh máy móc, can thiệp không đáng có vào những vấn đề nhạy cảm... Đồng thời, giữ vững ổn định chính trị, củng cố quốc phòng - an ninh và đấu tranh có hiệu quả âm mưu “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch. Củng cố bộ máy trực tiếp làm kinh tế đối ngoại và đội ngũ cán bộ quản lý trên các mặt liên quan đến kinh tế đối ngoại, đặc biệt là lựa chọn những cán bộ làm công tác kinh tế đối ngoại có phẩm chất đạo đức trung thành với lợi ích quốc gia, có đủ năng lực trình độ làm nhiệm vụ lâu dài, trọng tâm và xuyên suốt của đất nước ta trong thời gian tới. NGUYỄN HỒNG QUÂN