“Quả ngọt” của cô học trò Vân Kiều yêu văn học

Sinh ra và lớn lên ở vùng quê được bao phủ bởi màu xanh ngút ngàn của những cánh rừng và tiếng gió vi vu thổi qua đại ngàn bao mùa mưa nắng, cô bé người dân tộc Vân Kiều Hồ Thị Chăn sớm rung cảm trước vẻ đẹp của quê hương mình.

Ở lớp, Hồ Thị Chăn (bên trái) thường xuyên giúp đỡ các bạn trong học tập - Ảnh: T.P

Từ sự rung cảm đó, Chăn đã bước chân vào thế giới văn học để chìm đắm trong vẻ đẹp của thiên nhiên, con người bằng những cảm nhận chân chất, mộc mạc nhất. Tình yêu dành cho văn học ngày càng được cô nữ sinh lớp 12 A4, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) tỉnh vun đắp, trở thành quả ngọt khi em vượt qua nhiều đối thủ “nặng ký” để đoạt giải Nhất môn Ngữ văn tại Kỳ thi chọn học sinh giỏi (HSG) văn hóa cấp tỉnh năm 2024 - 2025.

“Chiến thắng” trên đấu trường tri thức

Những ngày này với Chăn là khoảng thời gian vô cùng hạnh phúc. Bởi cách đây không lâu, em là một trong ba chủ nhân của giải Nhất môn Ngữ văn tại Kỳ thi chọn HSG văn hóa cấp tỉnh năm học 2024 - 2025. “Được tham gia thi chọn HSG cấp tỉnh với em đã là một giấc mơ, thế nên dù khá hài lòng về bài thi của mình, em vẫn không dám tin mình đạt thành tích cao như vậy”, Chăn chia sẻ. Đi đến đâu, cô học trò nhỏ cũng nhận được lời chúc mừng từ bạn bè và thầy cô trong trường.

Đề thi chọn HSG văn hóa cấp tỉnh môn Ngữ văn năm nay được Chăn đánh giá rất hay và sát với thực tế. Ở phần nghị luận văn học, em đã vận dụng những kiến thức tích lũy được để phân tích đoạn thơ “Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi” của nhà thơ Lưu Quang Vũ.

Đồng thời dẫn chứng, đưa thêm một số đoạn thơ hay trong kho tàng thơ ca Việt Nam để làm sáng tỏ nhận định của nhà nghiên cứu văn học Lê Lưu Oanh: “Trong sáng tạo thơ ca, một cảm xúc, một tâm tình trở nên sâu lắng bởi những liên tưởng nhiều mặt bất chợt ùa về”.

Đối với câu hỏi ở phần nghị luận xã hội: “Hãy viết bài văn với chủ đề Gió và tình yêu đang thổi trên đất nước tôi”, Chăn đã thông minh, khéo léo khi liên tưởng gió là cơn bão Yagi đang tàn phá miền Bắc; còn tình yêu chính là nghĩa đồng bào, sự sẻ chia thông qua các hoạt động ủng hộ, quyên góp tiền và những chuyến xe hàng nối đuôi nhau chở tình yêu thương của miền Trung, miền Nam ruột thịt hướng về phía Bắc.

“Bước vào phòng thi, ban đầu em có chút hồi hộp, căng thẳng bởi xung quanh em đều là những bạn thí sinh rất tiềm năng. Tuy nhiên sau khi nhận đề thi, em tự động viên bản thân, xốc lại tinh thần để hoàn thành bài thi với quyết tâm cao nhất”, Chăn kể.

Dưới ngòi bút của cô học trò người Vân Kiều, những lời hay, ý đẹp được viết ra với tất cả tình yêu và sự trân trọng. Có lẽ chính điều này đã chạm đến trái tim của hội đồng chấm thi.

Trao đổi với phóng viên, Hiệu trưởng Trường PTDTNT tỉnh Nguyễn Thế Long cho hay, dù rất chú trọng vào công tác giáo dục mũi nhọn song việc bồi dưỡng HSG tại Trường PTDTNT tỉnh gặp nhiều khó khăn, trong đó có lý do về khoảng cách địa lý giữa giáo viên và học sinh. Theo thầy, việc bồi dưỡng HSG thường diễn ra vào các tháng nghỉ hè nhưng đây chính là thời điểm học sinh của trường trở về bản làng phụ giúp bố mẹ làm nương rẫy.

Do đó, nhà trường đã cố gắng hỗ trợ việc ăn, ở để học sinh ở lại trường ôn thi HSG. Năm học 2024 - 2025, toàn trường có 12 học sinh tham gia Kỳ thi chọn HSG cấp tỉnh ở 4 môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật thì có 11/12 em đoạt giải.

Hồ Thị Chăn có đam mê với con chữ và những cuốn sách - Ảnh: T.P

“Chăn là học sinh có thành tích cao nhất trong đội tuyển HSG của trường, cũng là người duy nhất mang về giải Nhất môn Ngữ văn năm nay cho nhà trường. Đây là thành quả cho sự nỗ lực của cá nhân em cùng tập thể giáo viên nhà trường”, thầy Long tự hào nói.

Hành trình vượt khó

Chăn gây thiện cảm với người đối diện bởi vóc dáng nhỏ nhắn cùng gương mặt xinh xắn, đáng yêu. Vốn là con cả trong một gia đình nghèo khó tại bản làng vùng cao thuộc xã Hướng Lộc, huyện Hướng Hóa, sau em còn có 2 người em đang tuổi ăn tuổi lớn, thế nên so với bạn bè đồng trang lứa, cô bé có đôi phần thiệt thòi.

Hiểu được việc lo cho các con ăn ngày ba bữa, được đến trường là cả một sự cố gắng không nhỏ của ba mẹ, Chăn không dám đòi hỏi điều gì mà chỉ miệt mài, nỗ lực trong học tập. Lên lớp 6, cô bé nhận ra mình đặc biệt yêu thích môn Ngữ văn.

Tuy nhiên thời điểm đó mạng internet chưa phát triển ở các bản vùng khó, công việc làm nương rẫy của ba mẹ chẳng thể dư dả cho em tiền mua sách. Để thỏa mãn niềm đam mê, Chăn thường xuyên đến thư viện để tìm đọc nhiều loại sách khác nhau. Tình yêu văn chương cứ thế lớn dần trong em.

Cô học trò nhỏ này cho hay: “Mỗi khi đọc được cuốn sách hay, em lại thấy có thêm nhiều điều thú vị. Thông qua việc đọc sách, báo, cuộc sống của em mở ra những chân trời mới lạ. Từ việc chăm đọc, thích đọc, em thích viết nhiều hơn. Viết văn giúp em nói lên suy nghĩ, cảm nhận của mình”. Những nhà văn mà Chăn yêu thích nhất là: Nam Cao, Hồ Biểu Chánh và Nguyễn Ngọc Tư vì cách viết của họ chân chất, mộc mạc, gần gũi với cuộc sống của cô gái sinh ra từ núi rừng như em.

Giáo viên chủ nhiệm trò chuyện, chia sẻ với Chăn về những vui, buồn trong những ngày em sống xa nhà - Ảnh: T.P

Chất văn đặc biệt của Chăn được giáo viên phát hiện ngay từ những bài viết đầu tiên. Vì vậy, em được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi của trường khi mới “chân ướt, chân ráo” vào Trường PTDTNT tỉnh. Dưới sự hướng dẫn, kèm cặp của giáo viên phụ trách, em dần phát huy được thế mạnh, sở trường của mình.

Là người trực tiếp đồng hành với Chăn suốt 3 năm qua, cô giáo Nguyễn Thị Ngọc Chung, giáo viên dạy bồi dưỡng môn Ngữ văn, Trường PTDTNT tỉnh cho biết, bản thân cô bị thu hút bởi khả năng cũng như tinh thần ham học hỏi của người học trò nhỏ.

“Tiếng Kinh vốn không phải là tiếng mẹ đẻ nên trong giao tiếp hàng ngày, Chăn khá kiệm lời. Tuy nhiên, những dòng văn của em luôn đầy ắp cảm xúc lạc quan về cuộc sống; cách quan sát tỉ mỉ, cách diễn đạt bằng lối viết riêng lôi cuốn người đọc.

Mỗi bài văn em làm đều có sự chỉnh chu, đầu tư. Chính sự chân chất, mộc mạc trong từng câu chữ và lối viết giản dị, giàu cảm xúc khiến văn của Chăn luôn chạm đến trái tim người đọc. Tôi tin em sẽ đi xa hơn nữa trên con đường tương lai”, cô Chung chia sẻ.

Chạm vào ước mơ

Để có được kết quả cao nhất tại Kỳ thi chọn HSG cấp tỉnh năm học 2024 - 2025, với cô bé người Vân Kiều Hồ Thị Chăn là nỗ lực không mệt mỏi. Em ôn tập không kể đêm ngày, tích cực tích lũy kiến thức thông qua việc đọc sách để làm giàu kiến thức cho bản thân và vận dụng trong quá trình làm bài thi.

Chia sẻ về phương pháp học tập, Chăn cho hay: “Em có thói quen tự sắp xếp góc học tập và làm bài đầy đủ trước khi đến lớp. Quá trình học trên lớp, em tập trung tiếp thu kiến thức của thầy, cô giảng dạy. Về nhà ôn lại các kiến thức đã học, sau đó dành thời gian để học môn Ngữ văn. Đây không phải là môn học khó nhưng thách thức người học ở sự đam mê. Theo em, học văn không phải học thuộc từng câu, từng chữ mà phải bằng chính sự cảm nhận của mỗi người đối với tác phẩm mình được học, được đọc”.

Nhờ biết cách phân bổ thời gian hợp lý, hai năm qua, Chăn luôn là HSG của lớp, được thầy cô yêu mến, bạn bè quý trọng. Cô giáo Trần Thị Việt Giang, giáo viên chủ nhiệm lớp 12A4, chia sẻ: “Chăn rất chăm ngoan, học giỏi, hăng hái tham gia các hoạt động của lớp và Đoàn trường phát động. Em còn quan tâm, giúp đỡ các bạn cùng lớp, tích cực tìm hiểu kỹ năng, phương pháp học tập hiệu quả. Đây chính là một trong những bí quyết giúp em thành công”.

Khi được hỏi về ước mơ trong tương lai, Chăn bật mí rằng em sẽ thi vào ngành Sư phạm để mai sau mang tình yêu văn học, kiến thức mình có truyền lại cho những em nhỏ ở quê hương. Dù phải sống xa gia đình nhưng cô gái nhỏ này đã biến niềm nhớ thương ba mẹ và các em; sự động viên của thầy cô, bạn bè trở thành động lực để cố gắng nhiều hơn. Chăn vẫn luôn tâm niệm rằng: “Tương lai của mỗi người sẽ trở nên tốt đẹp hơn nếu chúng ta biết cố gắng hết mình”.

Tin rằng, sự cố gắng và niềm đam mê văn học sẽ đưa cô học trò miền núi này đến những chân trời xa.

Trúc Phương