Phát triển các làng nghề truyền thống ở Hải Lăng

Huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị với bề dày lịch sử văn hóa, là nơi lưu giữ nhiều giá trị truyền thống quý báu. Trong đó, các nghề, làng truyền thống góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Vì vậy, thời gian qua huyện Hải Lăng đã quan tâm bảo tồn, phát triển các làng nghề trên địa bàn.

Người dân xã Hải An chế biến nước mắm - Ảnh: T.T

Phó Chủ tịch UBND huyện Hải Lăng Dương Viết Hải thông tin, hiện nay toàn huyện có 9 làng nghề đã được UBND tỉnh quyết định công nhận. Trong đó, 1 làng nghề chổi đót Văn Phong ở xã Hải Chánh; 6 làng nghề truyền thống, gồm: làng nghề truyền thống chế biến rượu Kim Long ở xã Hải Quế, làng nghề truyền thống chế biến nước mắm Mỹ Thủy ở xã Hải An, làng nghề truyền thống bánh ướt Phương Lang ở xã Hải Ba, làng nghề truyền thống nón lá Trà Lộc ở xã Hải Hưng, làng nghề truyền thống nón lá Văn Quỹ, làng nghề truyền thống nón lá Văn Trị ở xã Hải Phong; 2 nghề truyền thống, gồm: nghề truyền thống giá đỗ Lam Thủy ở xã Hải Hưng, nghề truyền thống làm mứt gừng Mỹ Chánh ở xã Hải Chánh.

Thực hiện kế hoạch của UBND tỉnh về thực hiện chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2023-2030, UBND huyện đã chỉ đạo xây dựng kế hoạch bảo tồn và phát triển làng nghề trên địa bàn huyện. Hiện nay, các làng nghề đã được phê duyệt kế hoạch bảo tồn, phát triển”.

Các nghề truyền thống được duy trì qua nhiều thế hệ, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa địa phương, tăng trưởng kinh tế nông thôn. Hằng năm, các làng nghề đóng góp 2,3% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, tạo việc làm cho hàng trăm lao động. Đơn cử như làng nghề chổi đót Văn Phong có 46 hộ với 150 lao động, sản xuất hơn 100.000 sản phẩm/năm, mang lại doanh thu 3 tỉ đồng.

Làng nghề truyền thống chế biến rượu Kim Long có 86 hộ nấu rượu với khoảng gần 300 lao động; trong đó có khoảng 170 lao động thường xuyên với tổng sản phẩm bình quân trong năm 500.000 lít, giá trị sản xuất đạt 6 tỉ đồng. Làng nghề truyền thống bánh ướt Phương Lang có 6 cơ sở sản xuất lớn, đóng góp đáng kể vào kinh tế địa phương.

Sản phẩm bánh ướt Phương Lang đã được bảo hộ nhãn hiệu và đang từng bước mở rộng thị trường đến các tỉnh xa như TP. Hồ Chí Minh. Làng nghề truyền thống nước mắm Mỹ Thủy có 45 cơ sở sản xuất với sản lượng đạt hơn 930.000 lít/năm. Nước mắm Mỹ Thủy đã khẳng định vị thế trên thị trường. Đặc biệt, sản phẩm đã được đăng ký nhãn hiệu và đang trong quá trình phát triển thương hiệu để tiếp cận các siêu thị và công ty thương mại lớn.

Tiêu biểu có nước mắm Mỹ Thủy của cơ sở sản xuất nước mắm Thanh Thủy, sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao; nước mắm Mỹ An của Công ty Cổ phần sản xuất thương mại tổng hợp Mỹ An đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, đây là sản phẩm OCOP đầu tiên và duy nhất của huyện Hải Lăng đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao tính đến thời điểm này và được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực miền Trung-Tây Nguyên năm 2024...

Người dân xã Hải Quế chế biến rượu Kim Long - Ảnh: T.T

Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ trong việc đầu tư bảo tồn, phát triển các làng nghề nhưng huyện Hải Lăng vẫn còn gặp một số khó khăn nhất định. Có thể kể đến như, các cơ sở sản xuất làng nghề chủ yếu là hộ cá thể, hầu hết làm theo kinh nghiệm đúc kết trong quá trình sản xuất nên trình độ, quản lý điều hành hoạt động chưa cao.

Khâu tiêu thụ sản phẩm còn khó khăn, đầu ra chưa ổn định. Sản phẩm chủ yếu tự cung tự cấp, thị trường tiêu thụ là địa bàn trong tỉnh và các tỉnh lân cận, một số hộ gia đình rao bán riêng lẻ, chưa có liên kết với các doanh nghiệp để bao tiêu sản phẩm.

Công tác đào tạo, nâng cao tay nghề cho lao động có thực hiện nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu. Lực lượng lao động cho lĩnh vực này ngày càng giảm, thiếu thợ giỏi, trong khi lớp trẻ ít thích theo nghề vì thu nhập thấp.

Mẫu mã sản phẩm thiếu sức hấp dẫn, còn đơn điệu, chưa tạo ra được những mẫu mã riêng, phù hợp với nhu cầu thị trường, chưa có nhiều mặt hàng lưu niệm đẹp mang nét đặc trưng trong vùng; còn khó khăn trong cải tiến, đổi mới công nghệ sản xuất, phát triển sản phẩm mới, sản phẩm chất lượng cao.

Các sản phẩm của các làng nghề chưa gắn với các tour du lịch để giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm. Kỹ thuật, công nghệ đang sử dụng tại các làng nghề chủ yếu là thủ công, mức độ công nghiệp hóa còn thấp. Các làng nghề chưa có quy hoạch tập trung, quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, việc xử lý chất thải ra môi trường còn mang tính chất cục bộ theo hộ gia đình.

Một số sản phẩm làng nghề chưa được đăng ký nhãn hiệu, chưa được bảo hộ độc quyền thương hiệu sản phẩm nên còn hạn chế trong việc tiêu thụ ở ngoài tỉnh.

Người dân thôn Văn Quỹ, xã Hải Phong làm nghề nón lá truyền thống - Ảnh: T.T

Trước những khó khăn trên, huyện Hải Lăng đã đặt ra định hướng và giải pháp phát triển các làng nghề trong thời gian tới, như tập trung đăng ký nhãn hiệu tập thể cho một số sản phẩm còn lại và đẩy mạnh công tác quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ, hướng đến thị trường trong cả nước, nhất là các siêu thị lớn ở các thành phố và hướng các làng nghề gắn với các tour du lịch để giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm của địa phương mình.

Có chính sách hỗ trợ lãi suất về vay vốn, hỗ trợ đầu tư đổi mới công nghệ máy móc vào sản xuất; hỗ trợ tìm kiếm, mở rộng thị trường tiêu thụ; đăng ký thương hiệu sản phẩm, đào tạo nâng cao tay nghề sản xuất, chuyển đổi mẫu mã nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng. Tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân được ưu tiên thuê đất ổn định lâu dài, đưa các hộ sản xuất ra các khu quy hoạch tập trung và được hưởng các chính sách ưu đãi để mở rộng cơ sở sản xuất.

Huy động các nguồn vốn đầu tư thực hiện các dự án cải tạo và bảo vệ môi trường các làng nghề qua các kênh hỗ trợ và vận động từng cơ sở sản xuất ở mỗi làng nghề phải chủ động xử lý môi trường tại chỗ và từng bước thực hiện di dời các làng nghề có nguy cơ gây ô nhiễm lớn ra khỏi khu dân cư để đảm bảo môi trường xung quanh.

Phó Chủ tịch UBND huyện Hải Lăng Dương Viết Hải cho biết thêm, về lâu dài huyện Hải Lăng kiến nghị tỉnh tăng cường hỗ trợ vốn cho các cơ sở tiểu thủ công nghiệp ngành nghề nông thôn. Hỗ trợ địa phương đăng ký nhãn hiệu tập thể, bảo hộ quyền thương hiệu sản phẩm Rượu làng nghề Kim Long; đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho Nón lá Trà Lộc, Văn Quỹ, Văn Trị và Giá đỗ Lam Thủy. Quan tâm hỗ trợ hoạt động xúc tiến, quảng bá sản phẩm, kết nối cung cầu, mở rộng thị trường tiêu thụ cho các sản phẩm làng nghề CN-TTCN ở địa phương, đồng thời hỗ trợ hoạt động đào tạo, tập huấn cho đội ngũ quản lý làng nghề nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

Trần Tuyền