Phát huy lợi thế rừng và đất rừng

(QT) - Trải qua các thời kỳ phát triển, ngành lâm nghiệp tỉnh Quảng Trị đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Từ một tỉnh có độ che phủ rừng chỉ đạt 20,4% (1993), đến năm 2014, tỷ lệ che phủ rừng đã đạt 48,6%. Một trong những thành tựu quan trọng nhất của ngành là đã cơ bản phủ xanh những vùng đất trống, đồi núi trọc vốn tồn tại trong suốt thời gian dài trước khi tái lập tỉnh Quảng Trị.

Ngành lâm nghiệp chú trọng phát triển mô hình rừng được cấp chứng chỉ FSC

Thời điểm năm 1989, khi tỉnh Quảng Trị mới được lập lại, ngành lâm nghiệp đã sớm ổn định tổ chức, nhanh chóng triển khai đồng bộ các chương trình, dự án lâm nghiệp trên địa bàn. Toàn tỉnh có 4 lâm trường (Bến Hải, Triệu Hải, Hướng Hóa và Đường 9) và các Ban quản lý dự án cơ sở được hình thành để thực hiện các chương trình lâm nghiệp như Chương trình 327 (trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc), Chương trình 773 (trồng rừng vùng cát), Dự án 661, Định canh định cư, ... kết hợp với các nguồn vốn viện trợ Quốc tế như các Dự án PAM 2780, 4304. Trong thời kỳ này, tỉnh Quảng Trị chỉ có 93.835 ha đất có rừng, trong đó rừng tự nhiên là 81.875 ha; rừng trồng tập trung 11.960 ha và độ che phủ rừng đạt 20,4%, mỗi năm toàn tỉnh trồng khoảng 200 ha - 300 ha và chủ yếu khai thác rừng tự nhiên. Sau 5 năm, nhờ sự hoạt động tích cực, hiệu quả của các đơn vị, các dự án lâm nghiệp, diện tích trồng rừng hàng năm tăng lên từ 2.000 - 3.000 ha. Cơ cấu cây trồng rừng ngày càng đa dạng và phong phú hơn, tỷ lệ sống và chất lượng rừng trồng, khả năng thành rừng ngày càng cao. Mặt khác, ngành lâm nghiệp đã chú trọng công tác quản lý bảo vệ rừng, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh rừng tự nhiên, góp phần tăng diện tích rừng tự nhiên một cách đáng kể. Cũng trong giai đoạn từ năm 1996 - 2000, ngoài việc tổ chức phủ xanh đất trống đồi núi trọc khu vực vùng đồi núi, tỉnh đã quan tâm cải tạo môi sinh, môi trường, góp phần quan trọng hạn chế tình trạng cát bay, cát nhảy vùng cát ven biển các huyện Hải Lăng, Triệu Phong, Gio Linh và Vĩnh Linh... đồng thời cải thiện tình hình sản xuất nông nghiệp cho người dân. Bằng việc tranh thủ các nguồn vốn trong nước, vốn từ các chương trình viện trợ của nước ngoài và các tổ chức quốc tế, ngành lâm nghiệp tỉnh tiếp tục chỉ đạo các đơn vị tập trung phủ xanh đất trống đồi núi trọc và hạn chế khai thác rừng tự nhiên, tập trung vào công tác khoanh nuôi bảo vệ rừng, tăng diện tích rừng trồng hàng năm lên 5.000 - 6.000 ha. Nhiều loài cây giống bản địa đã được khảo nghiệm và được nhân trồng rộng rãi, bước đầu đáp ứng yêu cầu của nhân dân như cây sao đen, keo lá tràm, keo tai tượng, keo lai, sến trung... Thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, giai đoạn 2006 - 2010, tỉnh Quảng Trị đã hoàn thành công tác rà soát quy hoạch lại 3 loại rừng, với mục tiêu xác định cụ thể diện tích từng loài rừng trên bản đồ và kết hợp phân định ranh giới giữa các công ty lâm nghiệp, Ban quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng với các chủ rừng khác, góp phần tích cực cho công tác quản lý bảo vệ rừng bền vững và có hiệu quả. Cùng với đó, tỉnh đã tiến hành sắp xếp đổi mới các nông, lâm trường quốc doanh trên địa bàn, thực hiện chuyển đổi 3 lâm trường thành 3 công ty TNHH mộ t thành viên lâm nghiệp (Bến Hải, Đường 9 và Triệu Hải) và chuyển đổi Lâm trường Hướng Hóa thành Ban quản lý rừng phòng hộ Hướng Hóa- Đakrông, thành lập mới 2 Ban quản lý rừng phòng hộ lưu vực sông Thạch Hãn và Bến Hải. Sau khi đổi mới, một số diện tích rừng phòng hộ lâm trường quản lý trước đây chuyển giao cho các Ban quản lý rừng phòng hộ tiếp tục quản lý bảo vệ, số diện tích rừng phòng hộ còn lại giao cho địa phương quản lý. Đồng hành với các hoạt động trên, tỉnh đã xây dựng dự án hỗ trợ trồng rừng sản xuất giai đoạn 2007 - 2015, hàng năm hỗ trợ khoảng 2.000 – 3000 ha cho các hộ gia đình trồng rừng sản xuất trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt từ năm 2007 -2010 đánh dấu bước đột phá trong sự nghiệp trồng cây gây rừng của tỉnh khi xây dựng thành công mô hình cấp chứng chỉ rừng trồng cho các hộ gia đình trồng rừng qui mô nhỏ trên địa bàn. Đây là một trong những mô hình đầu tiên của Việt Nam được xây dựng thành công tại Quảng Trị, góp phần nâng cao nhận thức cho các công ty lâm nghiệp và hộ gia đình trồng rừng quy mô nhỏ trên địa bàn tỉnh Quảng Trị về các biện pháp kinh doanh rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng. Quan trọng hơn là đã thay đổi tư duy sản xuất từ trồng rừng cung cấp nguyên liệu dăm gỗ sang kinh doanh gỗ lớn tạo ra các vùng nguyên liệu ổn định, cung cấp gỗ cho chế biến xuất khẩu. Tính đến nay, tỉnh Quảng Trị có 20.966 ha rừng trồng được cấp chứng chỉ, trong đó Hội các nhóm hộ nhóm hộ có chứng chỉ rừng là 1.367,6 ha. Mặc dù diện tích rừng được cấp chứng chỉ chưa nhiều nhưng đã có những thay đổi rất đáng kể đối với các chủ rừng, góp phần tích cực cho công nghiệp chế biến xuất khẩu gỗ ra thị trường quốc tế và đáp ứng mục tiêu tái cơ cấu ngành lâm nghiệp trong giai đoạn 2016 - 2020. Trên lĩnh vực phát triển công nghiệp chế biến gỗ, từ việc năm 2010 chỉ có một nhà máy MDF với công suất chế biến 60.000 m3/ năm, đến nay đã có bước chuyển biến tích cực với việc hoàn thành xây dựng và chuẩn bị đưa vào sản xuất dây chuyền Nhà máy MDF thứ 2 với công suất 120.000 m3/năm. Ngoài ra, trong những năm gần đây nhiều nhà máy chế biến gỗ rừng trồng đã được xây dựng tại các cụm công nghiệp như Công ty CP gỗ Đại Thành, Công ty TNHH Phương Thảo (KCN Nam Đông Hà), Công ty CP Long Hưng Thịnh (KCN Diên Sanh, huyện Hải Lăng), Công ty Cổ phần Tiến Phong, Công ty CP Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị (xã Cam Hiếu, huyện Cam Lộ), Công ty CP Lâm sản Quảng Trị (huyện Vĩnh Linh),... Việc hình thành các nhà máy chế biến gỗ đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết đầu ra ổn định cho người nông dân, thúc đẩy phát triển trồng rừng nguyên liệu. Ngành lâm nghiệp cũng đã hình thành và tiến hành mô hình liên kết chuỗi trong việc sản xuất, bao tiêu sản phẩm gỗ rừng trồng cho hộ gia đình. Mô hình được thực hiện giữa Hội các nhóm hộ chứng chỉ rừng Quảng Trị với Công ty CP Tổng Công ty thương mại Quảng Trị với cam kết Công ty CP Tổng Công ty thương mại Quảng Trị sẽ thu mua toàn bộ gỗ có chứng chỉ FSC của hộ gia đình cao hơn so với giá bán thị trường cùng thời điểm từ 15-18%. Đây là mô hình mang lại hiệu quả tích cực cho doanh nghiệp và người dân trong quá trình thực hiện tái cơ cấu ngành lâm nghiệp. Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp tiến hành rà soát điều chỉnh quy hoạch đất lâm nghiệp theo hướng ưu tiên mở rộng diện tích đất quy hoạch phát triển rừng sản xuất, rừng nguyên liệu. Nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty nông, lâm nghiệp, đầu tư chất lượng, hiệu quả kinh doanh rừng, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu các sản phẩm hàng hóa từ gỗ, sản xuất các mặt hàng phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Đặc biệt duy trì và phát triển mô hình quản lý rừng bền vững, chú trọng phát triển mô hình cấp chứng chỉ rừng cho nhóm hộ gia đình, coi đây là hướng đột phá nhằm giải quyết đầu ra ổn định cho sản phẩm lâm nghiệp, góp phần tạo việc làm và nâng cao đời sống cho người nông dân làm nghề rừng. Bài, ảnh: THANH TRÚC