Tìm hướng đi thích ứng và hiệu quả cho công nghiệp Quảng Trị

(QT) - Trong bức tranh chung của nền kinh tế tỉnh Quảng Trị 5 năm qua, sản xuất công nghiệp đóng vai trò quan trọng và có bước tăng trưởng đáng ghi nhận. Tốc độ tăng trưởng giá trị công nghiệp- xây dựng giai đoạn 2011-2015 đạt 8,9%. Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2015 ước đạt trên 6.600 tỷ đồng, tăng 70% so với năm 2010, bình quân mỗi năm tăng 11,2%. Cơ cấu ngành công nghiệp có sự chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo, giảm tỷ trọng công nghiệp khai thác khoáng sản. Công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn có bước phát triển. Khu công nghiệp Nam Đông Hà, Khu công nghiệp Quán Ngang, Khu Kinh tế- Thương mại đặc biệt Lao Bảo và 13 cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh tiếp tục được đầu tư kết cấu hạ tầng. Nhiều dự án đầu tư đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, nhìn chung nhiệm vụ phát triển công nghiệp thời gian qua vẫn bộc lộ nhiều hạn chế, hiệu quả đem lại chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh. Nhỏ lẻ, manh mún và thiếu liên kết Hiện nay toàn tỉnh có trên 2.500 doanh nghiệp, vốn đăng ký 16.000 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho trên 33.000 lao động nhưng trong đó, doanh nghiệp sản xuất công nghiệp chiếm tỷ lệ chưa cao, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực thương mại, dịch vụ. Từ cuối tháng 10/2014 đến nay, trên địa bàn tỉnh có khoảng 100 dự án sản xuất công nghiệp được khởi công với tổng số vốn đầu tư 4.000 tỷ đồng, trong đó có khoảng 80 dự án với số vốn đầu tư 3.500 tỷ đồng đã hoàn thành, đi vào hoạt động như Nhà máy bia Hà Nội- Quảng Trị, các nhà máy sản xuất viên nén năng lượng, bột sắn, sản xuất phân hữu cơ vi sinh, phân bón NPK, trong đó đáng kể nhất là Nhà máy MDF-VRG dây chuyền 2 với công suất 120.000 m 3 /năm, tổng kinh phí đầu tư là 1.397 tỷ đồng sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm 2015.

Sản xuất viên nén năng lượng ở Cam Lộ

Theo đánh giá của cơ quan chức năng, nhìn chung quy mô của các cơ sở sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp trên địa bàn tỉnh còn nhỏ lẻ, manh mún, vốn đầu tư thấp, năng lực tài chính, quản trị chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, chưa tiếp cận kỹ thuật và công nghệ mới, sản phẩm có sức cạnh tranh thấp, thị trường tiêu thụ hạn hẹp, thiếu bền vững. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực, lao động phần lớn chưa qua đào tạo. Sự hợp tác, liên kết giữa các cơ sở sản xuất, kinh doanh, giữa nông dân và cơ sở chế biến chưa chặt chẽ, chưa tạo được vùng nguyên liệu ổn định phục vụ sản xuất. Kết cấu hạ tầng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp đã quan tâm đầu tư nhưng còn thiếu đồng bộ, công tác xử lý môi trường còn nhiều bất cập. Trong một thời gian dài, tỉnh chưa thu hút được các dự án lớn để tạo sự đột phá trong phát triển công nghiệp (ngoài dự án lớn nhất cho đến nay là dây chuyền 2 của Nhà máy MDF-VRG với tổng mức đầu tư tương đương 190 triệu USD như đã nêu ở trên). Nhiều dự án lớn không thực hiện được hoặc thực hiện chậm tiến độ. Một nhân tố quan trọng thúc đẩy phát triển chính là thu hút vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh. Tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội trong 5 năm qua đạt trên 41.000 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước gần 13.000 tỷ đồng, chiếm 31,1% tổng vốn đầu tư xã hội. Đáng chú ý là việc thu hút vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh tăng trưởng chưa cao, đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng không đáng kể, môi trường đầu tư chưa thuận lợi. Đầu tư để phát triển các cụm công nghiệp nhằm thúc đẩy công nghiệp nông thôn chưa được chú trọng. Nguồn vốn đầu tư chủ yếu dựa vào Trung ương, tỉnh chưa tạo được nguồn vốn để chủ động phát triển hạ tầng công nghiệp. Bên cạnh đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp, các ngành trong thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp chưa thực sự quyết liệt nên hiệu quả đem lại chưa cao. Những tín hiệu khả quan Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội Quảng Trị đến năm 2020 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 321/QĐ-TTg ngày 2/3/2011 xác định : “Xây dựng Quảng Trị sớm trở thành một trong những trung tâm giao lưu, hợp tác phát triển với các địa phương trong nước và với các nước tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng, là một trong những cửa ngõ hướng ra Biển Đông của các nước, vùng lãnh thổ trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây”. Cùng với việc thành lập Khu kinh tế Đông Nam, nằm trong khu vực kinh tế trọng điểm miền Trung, tỉnh Quảng Trị đang có cơ hội lớn để phát triển nền kinh tế toàn diện, bền vững, trong đó có lĩnh vực công nghiệp. Tuy nhiên, trong thời gian trước mắt, đối với một tỉnh thuần nông, điều kiện thu hút đầu tư còn kém hấp dẫn như Quảng Trị, việc phát triển công nghiệp vẫn phải chú trọng hướng đến các dự án giải quyết được nhiều việc làm, có thu nhập ổn định cho người lao động, tiêu thụ ổn định, giá cả cạnh tranh nông sản hàng hóa cho nông dân. Vừa qua, tại các khu công nghiệp đã khởi công hoặc đưa vào vận hành nhà máy chế biến gỗ MDF, viên nén năng lượng, dầu lạc, tinh bột sắn, mở rộng dây chuyền may công nghiệp… là những bước đi đúng hướng, phù hợp với các điều kiện, tiềm năng cũng như tình hình chung của tỉnh, phù hợp với định hướng phát triển công nghiệp trước mắt. Trong tương lai, cùng với việc xây dựng Trung tâm Điện lực Quảng Trị công suất 2.400 MW (2 giai đoạn); cảng Mỹ Thủy và cảng chuyên dụng nhà máy nhiệt điện than, tỉnh Quảng Trị cũng sẽ quy hoạch xây dựng nhà máy chế biến khí và các nhà máy điện tuabin khí tại Khu kinh tế Đông Nam; quan tâm triển khai các dự án phát triển điện gió (dự kiến đến năm 2020 đạt 110MW); các dự án phát triển dệt may, sản xuất vật liệu mới và thủy tinh cao cấp từ cát, thu hút đầu tư vào các ngành nghề mới và công nghệ cao như công nghiệp năng lượng, khí, hóa chất- phân bón; lắp ráp cơ khí, điện tử và công nghiệp hỗ trợ…Việc thu hút, kêu gọi đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng Khu kinh tế Đông Nam và cảng biển Mỹ Thủy, quy hoạch chi tiết khu vực trung tâm Khu kinh tế Đông Nam để bố trí các dự án, nhất là các dự án đã được Trung ương quy hoạch, sớm hình thành khu phức hợp năng lượng…Đây chính là các dự án làm tiền đề cho sự hình thành và phát triển Khu kinh tế Đông Nam trong tương lai gần. Bài, ảnh: ĐAN TÂM