Những bước chân thầm lặng

(QT) - Trong 6 năm qua, căn nhà số 10, đường Trần Phú, thị xã Quảng Trị đã trở nên thân quen với những người lầm đường lạc lối nơi thị xã nhỏ bé này. Ở đấy, họ đã tìm lại được chính mình như trở về với tổ ấm nhỏ, có người mẹ, người chị, người bạn để tâm tình, trút bầu tâm sự. Và cũng từ nơi ấy, đã có bao mảnh đời lầm lỡ đã hoàn lương, tìm lại ý nghĩa đích thực của cuộc sống. Mẹ hiền của những … người lầm lỡ Tôi biết, quen và thấy mến chị trong một dịp họp cựu chiến binh của phường 1, thị xã Quảng Trị. Chị có đôi mắt sáng, trông hiền từ và thân thiện. Ngoài là hội viên cựu chiến binh, chị còn tham gia công tác gì nữa không?, tôi hỏi. Chị cười hiền lành: “Thì mình chạy lòng vòng trong thị xã, xem ai cần gì mình giúp”. Cuộc gặp gỡ giữa tôi và chị tình cờ, ngắn ngủi vụt qua, chị chỉ kịp dúi vào tay tôi mảnh giấy nhỏ chép 1 dòng địa chỉ (Nguyễn Thị Tâm, nhà số 10, đường Trần Phú) rồi hẹn tôi có dịp đến nhà chị chơi.

Chị Tâm (thứ nhất, bên trái) nhận Bằng khen của Bộ Y tế tại Hội nghị biểu dương cán bộ và cộng tác viên cơ sở tiêu biểu toàn quốc 2005- 2009. Ảnh: CTV

Công việc, thời gian cứ mãi miết trôi qua, tôi vẫn chưa có dịp trở về thăm chị. Trong một buổi làm việc với Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS của tỉnh, điều bất ngờ nhất lại đến với tôi khi biết chị còn là Trưởng nhóm tuyên truyền về nhóm đồng đẳng của thị xã Quảng Trị, một trong số ít cán bộ tuyên truyền xuất sắc của tỉnh Quảng Trị được tham dự “Hội nghị biểu dương cán bộ và cộng tác viên cơ sở tiêu biểu trong công tác phòng chống HIV/AIDS” của toàn quốc. Căn nhà nhỏ, giữa phòng khách trưng bày một số vật dụng giản đơn, mộc mạc, duy chỉ có một khoảng giữa nhà, kế phòng khách là rộng rãi, không bày biện vật dụng gì. Thấy tôi thắc mắc, chị Tâm giải thích: “Đây là khoảng trống dành riêng cho các chị em đến vui chơi, sinh hoạt hàng tháng”. Đoán biết trước ý định của tôi muốn tìm hiểu về công việc tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS, sau một thoáng trầm tư, chị Tâm chia sẻ: “Đảm nhận một công việc đặc biệt, không giờ giấc, không thời gian, thậm chí gặp phải sự phản đối của mọi người xung quanh nhưng cứ nghĩ mình làm vì cái tâm, vì lợi ích của cộng đồng nên chị quyết tâm gắn bó”. Những câu hỏi của tôi lại kéo chị về với quá khứ, về những ngày đầu chị “chập chững” bước vào “nghề”. Sinh ra ở mảnh đất nghèo của vùng quê Hải Phú (Hải Lăng), 15 tuổi chị theo học lớp y tá trung cấp, rồi được đào tạo thêm ở lớp chuyên viên y tá điều dưỡng. Học xong, chị được phân công về công tác tại bệnh viện huyện Hải Lăng. Năm 1995, chị nghỉ hưu. Đến năm 2004, với vốn kiến thức về ngành y tích lũy trong quá trình công tác, được Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh tin cậy, chị Tâm được giao nhiệm vụ tham gia chương trình phòng chống HIV/AIDS và tuyên truyền viên phụ trách về nhóm đồng đẳng. Công việc hàng ngày của chị là tiếp cận với các nhà hàng, khách sạn, trung tâm giải trí, các đối tượng gái mại dâm trên địa bàn để tuyên truyền về cách phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS, các biện pháp quan hệ tình dục an toàn và giúp đỡ những người lầm lỡ sớm trở về với cuộc sống đời thường. Một công việc không dễ dàng và đơn giản, và rào cản lớn nhất đối với chị là dư luận xã hội. Chị kể, năm 1995, chồng mất, chị một nách 3 con dại, vừa bươn chải nuôi các con khôn lớn, dạy dỗ các con nên người. Rồi chị đảm nhận vai trò một tuyên truyền viên đồng đẳng, ngày ngày lân la đến các nhà nghỉ, khách sạn, quán karaoke, thường xuyên tiếp xúc với các tiếp viên nhà hàng, gái mại dâm, lời ra tiếng vào, nhiều người không hiểu còn tìm cách xa lánh, không dám gần chị.

Đây có lẽ là giai đoạn khó khăn nhất, nhiều lúc chị thấy mệt mỏi song được gia đình, các con ủng hộ, động viên, rồi chị nghĩ đến lợi ích của công việc mình làm đem lại cho cộng đồng, ít ra cũng giúp nhiều người nhận biết, thay đổi hành vi, giảm bớt nguy cơ cao, thực hiện các hành vi an toàn phòng tránh HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục, biết cách bảo vệ sức khỏe. Từ đó, chị như được tiếp thêm nguồn sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn, dư luận xã hội để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Để tiếp xúc được với các nhân viên nhà hàng, khách sạn, chủ yếu chị dựa vào các mối quan hệ với các chủ nhà hàng, nhà trọ, nhà nghỉ hay quán karaoke, chính họ là cầu nối để các tuyên truyền viên tiếp cận với gái mại dâm. Hầu hết các đối tượng rất ngại tiếp xúc và tỏ ra thờ ơ với người lạ, có khi lân la từ sáng đến tối chị không làm quen hay trò chuyện được với một cô tiếp viên nào. Không nản chí, hôm sau chị lại tiếp tục đến làm quen, bắt chuyện. Nhận thấy những cô gái lầm lỡ này phần nhiều do những bất mãn trong cuộc sống hay hoàn cảnh gia đình xô đẩy, thiếu thốn tình cảm. Từ một người xa lạ, chị Tâm luôn tìm cách gần gũi, tìm hiểu rõ hoàn cảnh của từng người, tìm cách chia sẻ tình cảm với họ, chị trở thành nơi trút bầu tâm sự, là bờ vai tin cậy để những người lầm lỡ tìm chỗ dựa về tinh thần. Chị lặng lẽ đến với công việc bằng tất cả tấm chân tình, mang theo lòng bao dung, vị tha của một người mẹ, người chị. Chính vì lẽ đó, những đối tượng là tiếp viên nhà hàng, gái mại dâm trên địa bàn thị xã luôn xem chị như người thân với lòng tin cậy và mến yêu. Và cũng chính sự chân tình của người cán bộ tuyên truyền ấy đã soi đường dẫn lối cho nhiều cô gái sớm hoàn lương, trở về xây dựng cuộc sống tốt đẹp giữa đời thường, tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống. Để các chị em trong nhóm có nguy cơ cao có nơi sinh hoạt ổn định thường xuyên, chị Tâm đã dành trọn gian rộng nhất căn nhà nhỏ của mình làm điểm họp nhóm. Cứ vào ngày 24 hàng tháng, căn nhà số 10, đường Trần Phú lại nhộn nhịp bởi tiếng cười đùa của các chị em, nhóm đồng đẳng do chị Tâm thành lập có trên 10 thành viên, gồm những cô gái hành nghề mại dâm, chủ các nhà hàng, nhà nghỉ. Đến đây, mọi người được sinh hoạt, chuyện trò, vui chơi trong môi trường lành mạnh, được chị tuyên truyền về các biện pháp phòng chống HIV/AIDS, cách quan hệ tình dục an toàn, giúp mỗi người ý thức hơn về công việc của mình. Tìm lại những mảnh ghép cuộc sống Đại dịch HIV/AIDS đang tiếp tục lây lan trong cộng đồng và tập trung nhiều nhất ở nhóm nguy cơ cao như người nghiện ma túy, người bán dâm. Hơn bao giờ hết, vai trò của các tuyên truyền viên đồng đẳng trở nên rất cần thiết, là lực lượng chủ lực để tấn công vào HIV/AIDS, họ được xem là người trực tiếp mang “vắc xin” vào ổ dịch. Không chỉ được pháp luật bảo vệ, công việc của các tuyên truyền viên đồng đẳng đã được ghi nhận và đánh giá cao trong các hoạt động tập huấn, đào tạo và ngày càng được cộng đồng ủng hộ. Qua 6 năm gắn bó với công tác tuyên truyền viên đồng đẳng, chị Tâm đã âm thầm dẫn lối về cho nhiều mảnh đời lầm lỡ. Đã có nhiều chị em sau khi hoàn lương trở về quê xây dựng hạnh phúc gia đình, sống bằng những nghề lương thiện, trong tâm trí mỗi người, chị Tâm như người mẹ sinh ra họ lần thứ hai. Trong số những người may mắn ấy có chị T. quê ở Thừa Thiên Huế. Lập gia đình có với nhau 2 con gái, chồng chị rơi vào sa ngã vì rượu chè, đề đóm. Khuyên nhũ mãi chồng không chịu đổi thay, những vật dụng giá trị trong nhà đều lần lượt ra đi theo cờ bạc. Gia cảnh khó khăn, để có tiền nuôi các con ăn học, chị T. bước theo nghề mại dâm từ đó. Lang thang ra thị xã Quảng Trị hành nghề, rồi chị gặp chị Tâm. Được sự quan tâm, động viên, gần gũi của người cán bộ tuyên truyền này, chị T. dần tìm lại ý nghĩa của cuộc sống và đã tìm được lối về cho cuộc đời mình. Sau khi trở về quê, chị T. đã xây tổ ấm mới và sống rất hạnh phúc, 2 con chị đã lớn khôn và đều trở thành người tốt. Qua cuộc trò chuyện với chị Tâm, tôi còn được nghe kể hàng chục trường hợp trở về hoàn lương như chị T., mỗi người một cảnh song điểm chung nhất ở họ là tìm được lối về sau bao tháng ngày lầm lỡ. Sau khi trở về quê, nhiều chị em đã xây dựng cuộc sống mới bằng những nghề lương thiện. Đối với họ, chị Tâm là ân nhân; còn với chị Tâm, họ là những người bạn tri kỷ, hai bên thường xuyên liên lạc với nhau, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn trong cuộc sống. Mỗi dịp lễ, tết, mấy em ở gần còn dẫn cả gia đình về nhà chị chơi, như trở về đoàn tụ với gia đình lớn một thời các chị em gắn bó, chị Tâm càng thấy vui hơn và có thêm quyết tâm để gắn bó lâu dài với công việc. Đến nay, chị Tâm đã quản lý được 220 đối tượng có nguy cơ cao ở các khách sạn, nhà hàng, quán karaoke…trên địa bàn thị xã, tổ chức họp nhóm được 240 lần; cấp phát hàng ngàn tờ rơi, áp phích, sách nhỏ…với nội dung tuyên truyền về phòng chống lây nhiễm HIV/AIDS và quan hệ tình dục lành mạnh cho các đối tượng; tổ chức khám lấy máu xét nghiệm cho 42 em trong nhóm có nguy cơ cao, cấp phát các phương tiện sinh hoạt tình dục an toàn… Giữa bộn bề cuộc sống đời thường, có bao người đang tìm mọi cách bon chen, giành mọi quyền lợi về mình, còn chị Tâm, hàng ngày vẫn lặng lẽ lắp ghép những mảnh đời vụn vỡ, đưa đường dẫn lối để những người lầm lỡ sớm tìm lại những gì đã mất, góp nhặt từng việc làm nhỏ bé để đem lại lợi ích cho cộng đồng. Với chị, đó là trách nhiệm và niềm vui cuộc sống. Tôi hỏi: “Đi làm tuyên truyền như thế, mỗi tháng chị kiếm được bao nhiêu?”. “Một quý mình nhận được 750 ngàn đồng, cũng tạm đủ cho chi phí đi lại”, chị trả lời không chút đắn đo. Tôi thầm thán phục chị! Lệ Như