Người Vân Kiều, Pa Cô đổi đời

(ND) - Khu Kinh tế - Quốc phòng(KT-QP) Khe Sanh, tỉnh Quảng Trị, là dải đất rừng bị tàn phá bởi chất độc hóa học và ken dày bom đạn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Nhưng chỉ gần 10 năm, Ðoàn KT-QP B37 (Quân khu 4) đã cùng Ðảng bộ và nhân dân các dân tộc biến vùng đất hoang tàn trở thành điểm sáng một vùng biên. Về năm xã vùng biên tỉnh Quảng Trị bây giờ, những cánh rừng đã ngút ngát xanh. Và các Làng thanh niên lập nghiệp, làng bản mới của bà con các dân tộc Vân Kiều, Pa Cô như những diềm hoa văn điểm xuyết bên những triền cà-phê, xoài, chuối xanh... Thung lũng Tà Rùng mới ngày nào chìm trong sương, mây mù lạnh quắt giờ đang mang hình hài của thị tứ sầm uất. Ðồng chí Hồ Thành, Chủ tịch UBND xã Hướng Việt, huyện Hướng Hóa mừng vui, nói: Dân bản mình đổi đời rồi, cả thung lũng Tà Rùng này cũng đổi thay nhiều đấy... Dân xã mình vui lắm, không còn hộ đói cơm, lạt muối. Có được điều đó là nhờ bộ đội Ðoàn B37 cả đấy! Cả xã mình trồng 65 ha lúa nước, sắp tới trồng thêm 30 ha nữa, trồng được hơn 200 ha rừng, 30 ha cà-phê, năm ha hồ tiêu, 27 ha cây ăn quả... Bằng các dự án của Chính phủ, xã mình đang mở thêm 4 km đường nhựa, di dãn dân để trung tâm xã có phố, có chợ, có bến xe như miền xuôi. Bây giờ xã Hướng Việt đã có 95% nóc hộ có điện thắp sáng. Hệ thống trường tiểu học, THCS, mầm non được xây dựng khang trang. Năm học vừa qua toàn xã có 13 học sinh giỏi các cấp, không kém miền xuôi đâu nhé! Bộ đội nó nói, nó làm cái gì cũng đúng với cái bụng của dân bản... Ðất nước thống nhất. Năm xã: Hướng Phùng, Hướng Việt, Hướng Lập, Hướng Sơn, Hướng Linh nằm trong tốp nghèo nhất nước. Ðoàn B37 thực hiện Dự án KT-QP (2000-2010) ở địa bàn năm xã biên giới trọng điểm này với tổng diện tích 66.647 ha, tổng mức đầu tư 146 tỷ đồng. Từ năm 2003 đến 2010, Ðoàn nhận đỡ đầu 1.840 hộ từ các địa phương khác đến và sắp xếp lại dân cư 1.480 hộ dân trên địa bàn. Từ một đơn vị chủ lực làm nhiệm vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện quản lý quân dự bị động viên lại được giao nhiệm vụ hết sức mới mẻ, trên một địa bàn mới, biên chế rút gọn, khó khăn nhiều bề. Ngày đầu mới đặt chân đến, anh em đặt ba lô xuống là phát lau lách hạ trại. Ngày ấy đất rừng vắng tanh, vắng ngắt, đồi núi lô xô quanh năm chìm trong sương; giao thông đến các vùng bản khó khăn, điện thắp sáng chưa có. Mùa đông chống chọi với cái rét rừng, mùa hè đối mặt với cháy rừng, lũ quét... Chủ động khắc phục khó khăn, bộ đội Ðoàn B37 thực hiện "cùng ăn, cùng ở, cùng bàn, cùng làm với dân", gắn bó máu thịt với cấp ủy, chính quyền các cấp, giúp địa phương từng bước xóa được "đói ăn, đói chữ, đói thông tin, đói thuốc chữa bệnh và đói nước sạch". Doanh trại đơn vị khởi đầu còn nhà tạm, nhưng Ðoàn tập trung xây dựng khu bệnh xá quân dân y ở trung tâm năm xã vùng dự án để chăm lo sức khỏe cho dân. Bệnh xá có 16 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có ba bác sĩ, đã trở thành điểm hẹn của bà con các dân tộc trên địa bàn đến khám, điều trị bệnh. Già làng Y Pheo cho biết: "Bộ đội Cụ Hồ giỏi lắm, nó đuổi được con ma rừng, chữa bệnh cứu con mình đấy!. Bộ đội dọn vệ sinh làng bản, rà phá bom mìn, dành lương thực, muối ăn để cứu đói cho dân. Nhờ bộ đội hướng dẫn, bà con mình biết đưa giống mới vào để tăng năng suất cây trồng, vật nuôi. Năm 2001-2002, đơn vị 52, Ðoàn B37 triển khai đưa giống mới vào một số chân ruộng ở bản Chênh Vênh, La Rường, Hướng Ðộ 2.., bộ đội tập huấn cho dân bản từ các khâu làm đất, gieo mạ, đến chăm bón... Kết quả thí điểm lúa, lạc, ngô đều cho năng suất tăng gấp 3 đến 4 lần. Khuyến nông, khuyến lâm cùng dự án ổn định sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp gắn với chế biến tiêu thụ sản phẩm do Ðoàn B37 triển khai, đã phát triển khá hiệu quả ở các bản: Xa Ri, Chênh Vênh, Mã Lai (Hướng Phùng); A Sóc, Cù Bai (Hướng Lập); Tà Puông, Tà Rường (Hướng Việt); Na Ri, Nguồn Rào (Hướng Sơn)... Cùng với cấp giống cho bà con trồng nguyên liệu khoai dong riềng, Ðoàn đã sản xuất miến dong riềng, thu hút hàng trăm hộ gia đình đầu tư mở rộng diện tích gieo trồng, tăng thu nhập. Nhiều hộ dân trở thành điển hình thực hiện hiệu quả từ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, đã được Ðoàn nhân rộng. Những cánh rừng do Ðoàn B37 trồng và khoanh nuôi, bảo vệ trong chín năm qua gồm: 906 ha keo tai tượng đã đến độ thu hoạch đã làm cho đất rừng xanh thắm lại sau nhiều năm bị tàn phá. Bình quân hàng năm đơn vị 52 còn vận động thu hút từ 150 đến 200 hộ gia đình nhận đất trồng 134,5 ha rừng, khoanh nuôi 450 ha, bảo vệ rừng đầu nguồn gần ba nghìn ha. Ðơn vị hướng dẫn bà con kỹ thuật chăm sóc rừng, phát đường băng cản lửa và phòng, chống hiệu quả nạn cháy rừng. Làng thanh niên lập nghiệp, làng bản của bà con các dân tộc Pa Cô, Vân Kiều, làng kinh tế mới của bà con các địa phương khác đến được quy hoạch gọn đẹp dọc tuyến biên giới. Ðại tá Trương Quang Thành, chỉ huy Ðoàn B37 cho biết: Ðây là kết quả bước đầu thực hiện Quyết định 190/CP của Chính phủ năm 2003 về quy hoạch và bố trí lại dân cư trên tuyến biên giới Việt - Lào. Bước vào thực thi nhiệm vụ gặp không ít khó khăn vất vả, Ðoàn huy động hàng nghìn ngày công, mở hàng chục km đường vào bản mới Xa Ri, sửa chữa và nâng cấp tám km đường vào bản Hướng Ðộ 2 đi Hướng Phùng để chuyển vật liệu xây dựng 109 căn hộ thống nhất, bình quân mỗi căn hộ 10 triệu đồng. Nhiều căn hộ được xây dựng ở những bản làng xa xôi phải chi phí tốn kém rất nhiều. Có những căn hộ, đơn vị phải vận chuyển vật liệu bằng xe trâu, bằng bè nứa tám lần mới vượt qua một khúc sông. Cùng với việc di dãn dân nội vùng ở các bản: Ra Ùn, Cù Bai (Hướng Lập); Tà Buồng, Xà Ðưng (Hướng Việt); Nguồn Rào, Làng Ruộng, Làng Pin (Hướng Sơn), từ năm 2004 đến nay, Ðoàn đã hình thành được bốn khu dân cư mới tập trung. Các hộ dân cư mới Vân Kiều, Làng thanh niên lập nghiệp-Xây dựng kinh tế mới dọc biên giới mỗi căn hộ được cấp một bồn chứa nước hệ thống hứng nước mưa và giếng nước cho bà con sinh hoạt. Mỗi hộ được hỗ trợ 12 tháng lương thực (bình quân đầu người 15 kg/tháng) và một ha đất sản xuất bây giờ đã ổn định. Các đội công tác của đoàn phối hợp với chính quyền địa phương thành lập bốn đơn vị hành chính làng bản mới; xây dựng các tiểu đội dân quân vùng biên "tinh, mạnh sẵn sàng cơ động" tạo điều kiện cho địa phương quản lý xây dựng phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng trong tiến trình chung của từng xã. Về năm xã vùng dự án mới thấy được tình cảm của bà con các dân tộc nơi đây đối với cán bộ, chiến sĩ Ðoàn B37. Gia đình chị Hồ Ra Cơ, dân tộc Vân Kiều về ở trong căn hộ mới thật ấm cúng. Chị xúc động nói: "Sung sướng quá, người Vân Kiều mình đổi đời rồi. Chỉ có Bộ đội Cụ Hồ mới thương dân và lo cho dân như vậy".

THUẬN THẮNG, MINH THƯ