Nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi đối với sản phẩm nhựa và rác thải nhựa đại dương

Nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh và thực hiện Chỉ thị số 41/CT-TTg ngày 1/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn, UBND tỉnh Quảng Trị đã có văn bản phổ biến rộng rãi, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương của tỉnh triển khai thực hiện tốt các nội dung của chỉ thị, trong đó chú trọng nội dung về phân loại rác thải tại nguồn, phòng chống rác thải nhựa và túi nilon.

Ra quân thu gom rác thải nhựa dọc bờ biển xã Vĩnh Thái, Vĩnh Linh -Ảnh: T.N

Theo đó, UBND tỉnh đã tích cực triển khai chính sách, pháp luật liên quan đến quản lý rác thải nhựa tại địa phương; ban hành chỉ thị về tăng cường quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và giảm thiểu chất thải nhựa trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu UBND tỉnh xây dựng Đề án phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh; quy định chi tiết về quản lý chất thải rắn sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chất thải rắn nói chung và rác thải nhựa khu vực ven biển và trên biển nói riêng.

Nhờ đó, hoạt động phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn tỉnh đã được các cấp chính quyền, các cơ quan có thẩm quyền quan tâm và đang thực hiện thí điểm mô hình phân loại tại một số xã. Triển khai các mô hình tiêu biểu về thu gom, xử lý, tái chế chất thải rắn, mô hình hạn chế rác thải nhựa hiệu quả như “Chống rác thải nhựa” trên đảo Cồn Cỏ, “Ngôi nhà xanh thu gom rác thải nhựa” tại xã Triệu An, huyện Triệu Phong...

Công tác thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý chất thải, rác thải nhựa được triển khai thường xuyên tại các huyện ven biển và huyện đảo Cồn Cỏ. Đặc biệt là coi trọng việc kiểm soát rác thải nhựa từ nguồn. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh chỉ có 1 doanh nghiệp hoạt động sản xuất bao bì và 1 doanh nghiệp tái chế đùn tạo hạt nhựa PP, PE đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường. Ngoài ra, có một số cơ sở thu mua, sơ chế nhựa với quy mô nhỏ, lẻ, tự phát.

Công tác phân loại, thu gom rác thải nhựa tại nguồn chủ yếu được thực hiện theo các mô hình, quy mô nhỏ, chưa triển khai đồng bộ. Người dân chủ yếu phân loại một số rác thải nhựa tận dụng bán phế liệu hoặc tái sử dụng, phần lớn vẫn thu gom và xử lý chung cùng với rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp...

Vì vậy, để tăng cường công tác kiểm soát rác thải nhựa từ nguồn, tỉnh đã triển khai nhiệm vụ “Điều tra, thống kê, phân loại, đánh giá các nguồn thải từ đất liền, các hoạt động trên biển tỉnh Quảng Trị và đề xuất các giải pháp quản lý”, trong đó có các nguồn thải nhựa. Triển khai nhiệm vụ “Khảo sát, đánh giá hàm lượng vi nhựa và các yếu tố ảnh hưởng của chúng tại Khu bảo tồn biển đảo Cồn Cỏ”.

Từ đó, có cơ sở thực tiễn đánh giá các nguy cơ, rủi ro ô nhiễm và các tác động của rác thải nhựa đặc biệt là vi nhựa đối với hệ sinh thái, môi trường biển đảo Cồn Cỏ và có những giải pháp nhằm giảm thiểu rác thải nhựa tại Khu bảo tồn biển đảo Cồn Cỏ nói riêng và vùng biển Quảng Trị nói chung.

Năm 2024, UBND huyện đảo Cồn Cỏ đã xây dựng kế hoạch hành động về quản lý chất thải nhựa trên địa bàn huyện đảo Cồn Cỏ năm 2024 và tầm nhìn đến năm 2030. Với mục tiêu nhằm nâng cao nhận thức và cải thiện kỹ năng quản lý chất thải rắn tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa của cộng đồng, doanh nghiệp và hướng tới xây dựng “Cồn Cỏ - đảo xanh không ô nhiễm trắng” vào năm 2030.

Từng bước cải thiện hiệu quả hoạt động quản lý chất thải rắn trên đảo, hạn chế thất thoát chất thải rắn và rác thải nhựa ra môi trường và đại dương. Đẩy mạnh các hoạt động thu hồi, tái chế, tái sử dụng rác thải nhựa thiết lập vòng đời mới cho rác thải nhựa đại dương.

Mục tiêu đến năm 2025 giảm 10% lượng rác thải nhựa chưa được quản lý có nguy cơ thất thoát ra biển và đại dương. 100% hộ gia đình, hộ kinh doanh và các cơ quan, đơn vị đóng trên địa bàn huyện đảo Cồn Cỏ được tập huấn về phân loại chất thải rắn và giảm thiểu rác thải nhựa. Triển khai thí điểm mô hình phân loại chất thải rắn tại nguồn trên địa bàn huyện đảo.

Xây dựng ít nhất 1 điểm tập kết hợp vệ sinh và cải thiện hoạt động thu gom chất thải rắn sinh hoạt trên đảo. 100% ngư dân cam kết và thực hiện cam kết đưa rác, ngư cụ đánh bắt vào bờ. Xây dựng thí điểm mô hình thu hồi và sơ chế thải nhựa, nhằm thu hồi ít nhất 30% tổng lượng chất thải nhựa phát sinh trên đảo; 100% hộ gia đình, trường học, cơ sở kinh doanh, cơ quan, đơn vị đóng trên địa bàn huyện đảo cam kết và thực hiện cam kết phân loại rác tại nguồn và hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần.

Mỗi đơn vị xây dựng lộ trình không sử dụng ít nhất 1 loại vật nhựa dùng một lần trong 1 năm. Xóa các điểm tập kết rác thải nhựa đại dương (ở phía gần khu vực dân cư); xây dựng và triển khai kế hoạch thu gom rác thải nhựa đại dương định kỳ. Xây dựng kế hoạch tuyên truyền tại bến cảng đi và đến đảo, triển khai thí điểm hoạt động kiểm tra, từ chối rác thải nhựa trước khi lên tàu.

Cải thiện 1 mô hình ủ chất thải rắn hữu cơ tại đơn vị quân đội đóng quân trên đảo, nhằm xử lý toàn bộ lượng rác hữu cơ phát sinh tại đơn vị. Đặc biệt là xây dựng các giải pháp để rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý và thúc đẩy tuần hoàn chất thải nhựa. Đẩy mạnh việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức, cải thiện kỹ năng quản lý rác thải nhựa tại nguồn.

Tổ chức thu gom, phân loại, lưu giữ, vận chuyển và xử lý chất thải, rác thải nhựa và ngăn ngừa, giảm thiểu và kiểm soát rác thải nhựa đại dương. Tích cực tìm kiếm đối tác để triển khai hợp tác quốc tế, nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ xử lý rác thải nhựa đại dương. Chú trọng xây dựng cơ chế quản lý rác thải nhựa đại dương đảm bảo đồng bộ, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả.

Tân Nguyên