Lãng đãng với mùa hoa cà phê

Bây giờ, trên khắp nương rẫy phong nẫm chất đất ba dan của mảnh đất Hướng Hóa được phủ màu trắng tinh khôi của hoa cà phê. Hoa cà phê như những “vụn mây” còn sót lại của đám mây trắng nào đó đã theo ngọn gió lang thang tít tắp lưng trời. Chỉ còn lại nỗi nhớ vấn vương trong ký ức của lữ khách từng qua miền đất này vào mùa hoa cà phê bung nở trắng xóa khắp núi đồi...

Mùa hoa cà phê - Ảnh: S.H

Tôi không phải là mây trắng nhưng có được hạnh ngộ in dấu chân lên nhiều triền đồi đang vào mùa hoa cà phê của xã Hướng Phùng, Hướng Linh, Hướng Sơn, Hướng Tân hay thị trấn Khe Sanh. Để khẽ chạm vào từng cánh hoa cà phê mỏng manh, ấp ủ hương thơm nhẹ nhàng, thanh khiết theo ngọn gió du mục khắp không gian, len lỏi vào từng ngõ ngách của bản làng.

Để vương lên sắc màu thổ cẩm của người con gái Vân Kiều đang tỉ mẩn hái từng trái cà phê dưới tán cây vươn cao tỏa bóng che gió, chắn mưa cho vườn cà phê chè nở rộ hoa... ở mạn Doa Cũ (Hướng Phùng).

Có lẽ ẩn sâu trong ký ức của người con gái Vân Kiều là tháng ngày thơ bé theo cha ra vườn cà phê khi ánh bình minh chưa ló dạng, chỉ có những đám mây trắng nhẹ trôi, lơ lửng trên đỉnh núi. Chỉ để ngắm từng chùm hoa cà phê kết thành dải trắng muốt đang lặng lẽ tỏa hương hòa vào bản giao hưởng hương hoa của núi rừng.

Và mỗi lần vươn bàn tay nhỏ xíu nắm lấy chùm hoa cà phê, cô gái Vân Kiều như thấy mình đang cầm nắm trong tay cả mùa xuân căng tràn sức sống. Hay một sớm mai thức dậy, ngồi bên mẹ nấu bữa cơm sáng cho cha trong căn bếp giữa ngôi nhà sàn nâu cũ qua mấy mùa mưa nắng nằm bên rẫy cà phê, hương hoa cà phê nhẹ nhàng, tinh khiết len lỏi theo ngọn gió xuân tìm về, vẫy gọi. Bước ra sân, cô gái Vân Kiều chợt ngỡ ngàng rồi vỡ òa sung sướng bởi hoa cà phê đã bung nở trắng cành.

Mới hôm qua thôi, những búp hoa còn ngại ngùng e ấp trong vỏ bọc xanh nhạt nhẹ nhàng, vậy mà chỉ sau một đêm sa y giấc, hoa đã bung sắc tỏa hương. Cô gái Vân Kiều chân trần chạy lên sườn đồi, rồi thu vào tầm mắt là bạt ngàn cánh đồng hoa cà phê rực trắng đang gọi nắng. Nắng lên, xua những hạt sương đêm còn mơ ngủ trên cành đi trốn. Nắng càng rực rỡ, sắc trắng của hoa cà phê càng tinh khiết và hương hoa càng ngào ngạt thơm.

Nắng giục hoa tỏa hương để gọi con ong về lấy mật, khơi lên trong tâm hồn cô gái Vân Kiều bao cảm xúc lâng lâng, xốn xang khó nói thành lời. Rồi thanh xuân cùng tình yêu của cô gái Vân Kiều quyện lẫn với hương hoa cà phê lan tỏa trong tĩnh lặng, thanh thoát của bao đêm trăng dịu vợi, tan chảy bởi tiếng khèn bè, sáo pi... Bây giờ đã thành ánh hồi quang từ quá khứ tươi đẹp soi chiếu cho cuộc sống hiện tại, dẫu vẫn còn vài tiếng thở dài buông trong đêm lạnh vắng.

Cách đây chưa lâu, tôi có dịp lang thang qua mấy quãng đồi với anh Văn Viết Long ở thôn Hướng Phú, xã Hướng Phùng để ngắm hoa cà phê và cùng anh ngồi dưới tán hàng cây cà phê mít có tuổi đời hàng chục năm với thân cây vạm vỡ, vươn cao che chắn vững chắc cho vườn cà phê chè đang vào mùa hoa trắng.

Anh Long khai mở cho tôi biết bao điều thú vị về sự giao hòa, cộng sinh giữa giống cà phê chè, cà phê vối, cà phê mít hiện có mặt ở mảnh đất Hướng Phùng. Ví như giống cà phê mít (có tên khoa học Coffea Excelsa hoặc Coffea Liberica, thuộc họ Thiền Thảo) cứ ngỡ chỉ có ở khu vực Tây Nguyên, nhưng thực tế lại quần tụ khá nhiều ở xã Hướng Phùng.

Giống cà phê mít trưởng thành thường cao từ 2-5 m với thân, lá và quả đều rất to, khác hẳn với giống cà phê chè, cà phê vối. Giống cà phê mít thường nở hoa trắng vào tháng 12 (âm lịch) rồi kết trái chín đỏ lúc lỉu trên cây đợi bàn tay người thu hái vào khoảng tháng 2 (âm lịch) hàng năm. Nghĩa là khi giống cà phê mít chín là thời khắc vào mùa hoa cà phê chè, vối nở rộ.

Cà phê chè, vối, mít tạo nên sự giao hòa giữa sắc trắng của hoa cà phê chè, vối với sắc đỏ trái chín của cà phê mít. Và với nhiều người sành cà phê thường có chung cảm nhận rằng mỗi sớm mai thức dậy, được thưởng thức ly cà phê mít với hương thơm thoang thoảng của mít chín, chút dư vị chua chua của quả cherry... tạo nên cảm giác khó tả. Giống cà phê mít được những người trồng cà phê xã Hướng Phùng mang về từ tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai để ươm trồng cách đây khoảng 15 - 20 năm.

Lúc ấy, giống cây này chủ yếu được người dân xã Hướng Phùng trồng để làm bờ bao chắn gió, làm cây che bóng cho vườn cà phê chè, vối. Còn bây giờ chính giống cà phê mít đang đem lại nguồn thu nhập không nhỏ cho người trồng cà phê. Bởi bình quân một cây cà phê mít cho thu hoạch từ 30 - 50 kg quả tươi tùy theo độ tuổi. Có những cây cà phê mít trên 15 năm tuổi còn cho thu hoạch từ 1- 1,5 tạ quả tươi.

Quả cà phê mít chín tập trung nên dễ dàng trong việc thu hái, chỉ cần trải bạt dưới gốc cây và bắc thang để thu hái đồng loạt. Từ năm 2024 đến nay, giá thu mua cà phê mít tăng cao hơn nhiều năm trước.

Năm nay, mùa thu hái cà phê mít đã bắt đầu và thương lái đang thu mua với giá 22.000 đồng/kg. Giống cà phê mít là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, chi phí thấp, chịu hạn tốt, thu hoạch cũng không quá mất công như cây cà phê chè. Mùa vụ thu hoạch cũng là thời điểm thời tiết nắng nóng nên thuận tiện cho việc phơi quả....

Tôi đến với mùa hoa cà phê không chỉ để cảm nhận cảnh sắc thiên nhiên vô cùng nên thơ bởi hoa cà phê như “dải lụa trắng” trải dài khắp triền đồi của miền đất Hướng Phùng, Hướng Linh, Hướng Sơn, Hướng Tân hay thị trấn Khe Sanh, mà còn chung niềm vui, nỗi lo cứ phập phồng theo mưa nắng của người nông dân gắn trọn đời mình với cây cà phê. Từng thảm “tuyết trắng” của hoa cà phê phải chăng là sự đáp đền xứng đáng cho công lao chăm bẵm, mong chờ, tâm huyết của người trồng cà phê nơi này?.

Sỹ Hoàng