Kiểm soát và phòng, tránh tác hại của thuốc lá

(QT) - Một công bố gần đây của tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về tác hại của thuốc lá nêu rõ, thuốc lá đang giết chết khoảng 4,9 triệu người mỗi năm và khoảng một nửa số trong số đó chết do ung thư phổi, ung thư hầu họng, số còn lại chủ yếu chết do các bệnh lý tim mạch và hô hấp. Đặc biệt, WHO ước tính, nếu không có các biện pháp mạnh mẽ và kịp thời, mỗi năm từ 2020 sẽ có 8,4 triệu người chết do thuốc lá và 70% nạn nhân ấy ở các nước đang phát triển. Số người chết do thuốc lá sẽ tăng lên khoảng 10 triệu người hàng năm kể từ năm 2030- nhiều hơn tổng số người chết do các bệnh lao, sốt rét và các bệnh lý chính ở bà mẹ, trẻ em cộng lại.

	Theo đó, từ 1/1/2010, nghiêm cấm hút thuốc lá ở lớp học, nhà trẻ, các cơ sở y tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, các khu vực sản xuất và nơi làm việc trong nhà, nơi có nguy cơ cháy nổ cao và trên các phương tiện giao thông công cộng, từng bước hoàn thiện các quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng, tiến tới cấm hút thuốc lá tại tất cả những nơi công cộng trong nhà đồng thời thực thi nghiêm chế tài xử phạt vi phạm đối với hành vi hút thuốc lá nơi công cộng.

Ở Việt Nam, với tỷ lệ hút thuốc lá hiện nay là 56,1% ở nam giới và 1,8% ở nữ giới, mỗi năm có khoảng 30.000-40.000 người chết do thuốc lá, cao gấp gần 4 lần số người chết do tai nạn giao thông. Nguy hiểm hơn, 2/3 số trẻ em, phụ nữ thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động từ người thân trong gia đình cũng như tại các địa điểm công cộng. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm người dân trong nước tiêu tốn tới hơn 8.200 tỷ đồng để mua thuốc lá và xã hội phải dành khoảng 800 tỷ đồng để điều trị 3/18 loại bệnh có liên quan đến thuốc lá, chiếm 18% tổng chi phí cho y tế. Như vậy, thuốc lá và hút thuốc lá gây những ảnh hưởng rất nghiêm trọng đối với kinh tế-xã hội, đe dọa sức khỏe và tính mạng của con người. Để giảm tỷ lệ mắc và chết do các bệnh liên quan đến sử dụng các sản phẩm thuốc lá, WHO đã xây dựng Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (Công ước khung) với những điều khoản liên quan đến sản xuất, buôn bán và tiêu thụ các sản phẩm thuốc lá. Là quốc gia thứ 47 phê chuẩn Công ước khung, Việt Nam đã xây dựng và triển khai chính sách quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá giai đoạn 2000-2010. Xác định những nguy hiểm của thuốc lá đối với sức khỏe cộng đồng và căn cứ việc phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá cùng một số văn bản pháp lý liên quan khác, ngày 21/8/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 1315/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch Thực hiện công ước khung về kiểm soát thuốc lá. Theo đó, từ 1/1/2010, nghiêm cấm hút thuốc lá ở lớp học, nhà trẻ, các cơ sở y tế, thư viện, rạp chiếu phim, nhà hát, nhà văn hóa, các khu vực sản xuất và nơi làm việc trong nhà, nơi có nguy cơ cháy nổ cao và trên các phương tiện giao thông công cộng, từng bước hoàn thiện các quy định cấm hút thuốc lá nơi công cộng, tiến tới cấm hút thuốc lá tại tất cả những nơi công cộng trong nhà đồng thời thực thi nghiêm chế tài xử phạt vi phạm đối với hành vi hút thuốc lá nơi công cộng. Lộ trình thực hiện kế hoạch tập trung triển khai các biện pháp giảm nhu cầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá, giảm cung cấp các sản phẩm thuốc lá tiêu thụ trong nước, bảo vệ môi trường và bảo vệ sức khỏe của những người liên quan đến lĩnh vực trồng và sản xuất thuốc lá... Thực hiện kế hoạch, Bộ Y tế là cơ quan thường trực của Chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá có nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo, điều phối thực hiện các chương trình, kế hoạch liên ngành phòng, chống tác hại của thuốc lá trên phạm vi cả nước. Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch chỉ đạo thống nhất công tác giáo dục và truyền thông sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân về Công ước khung, tác hại của các sản phẩm thuốc lá và các chủ trương, biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo việc thông tin, tuyên truyền về phòng, chống tác hại của thuốc lá, chỉ đạo ngăn chặn việc đưa các thông tin quảng cáo, khuyến mại và tài trợ của các công ty thuốc lá trên các phương tiện thông tin đại chúng và trên xuất bản phẩm. Các cơ quan thông tin đại chúng có trách nhiệm phối hợp Bộ Y tế và các Bộ, ngành liên quan tuyên truyền rộng rãi về mục tiêu, ý nghĩa, các nội dung của Công ước khung cũng như tuyên truyền về lộ trình thực hiện Công ước khung và vận động cộng đồng tích cực thực thi các quy định của Công ước khung. Bộ Công Thương chỉ đạo hoạt động của ngành công nghiệp sản xuất thuốc lá từ khâu quy hoạch, đầu tư trồng cây thuốc lá, chế biến nguyên liệu, sản xuất, kinh doanh bảo đảm vệ sinh môi trường, an toàn lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm thuốc lá nhằm giảm thiểu độc hại cho người tiêu dùng; chủ trì, phối hợp các cơ quan hữu quan trong việc sắp xếp các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá điếu trên phạm vi cả nước theo hướng tập trung đầu mối song song với thực hiện chức năng quản lý chuyên ngành trong nhập khẩu, sử dụng thiết bị sản xuất thuốc lá, thuốc lá nguyên liệu và giấy cuốn điếu thuốc lá. Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo đẩy mạnh công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá trong học sinh, sinh viên, cán bộ công chức ngành giáo dục và xây dựng trường học không khói thuốc lá đồng thời đưa nội dung phòng, chống tác hại của thuốc lá trong chương trình giảng dạy của các nhà trường từ mầm non đến đại học. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tiến hành nghiên cứu các biện pháp hỗ trợ phát triển kinh tế, chuyển đổi cây trồng thay thế một phần cây thuốc lá tại những vùng trồng cây thuốc lá để bảo đảm cuộc sống của nhân dân những vùng còn khó khăn. Bộ Công an tăng cường hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá trong toàn ngành, ban hành quy định cán bộ công an không hút thuốc lá khi làm nhiệm vụ, phối hợp Bộ Công Thương và các cơ quan liên quan đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá, tham gia xử phạt các hành vi vi phạm quy định về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bộ Quốc phòng tăng cường hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá trong các đơn vị trực thuộc, ban hành quy định cấm cán bộ của ngành hút thuốc lá trong khi làm nhiệm vụ, phối hợp các cơ quan chức năng tham gia công tác chống buôn lậu thuốc lá... Quyết định 1315/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc phòng, chống tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe toàn dân và sự phát triển của xã hội. Là sản phẩm tiêu dùng gây chết người, thuốc lá đã và đang là một thách thức mà mỗi người sử dụng nói riêng và toàn xã hội nói chung cần phải vượt qua để bảo vệ sức khỏe, cuộc sống khỏe mạnh và các thế hệ tương lai. Kiểm soát được thuốc lá và các vấn đề liên quan, con người sẽ phòng, tránh được nhiều loại bệnh nguy hiểm đe dọa sự sống của mình và xã hội sẽ không phải mất nhiều nguồn lực để giải quyết những hậu quả do thuốc lá mang lại. NGUYỄN BỘI NHIÊN