Khan hiếm nước sạch ở xã Đakrông

(QT) - Một điều tra mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết, mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 20 nghìn người chết vì các bệnh liên quan tới dùng nước sinh hoạt ô nhiễm và thiếu vệ sinh. Khu vực thiếu nước sạch trầm trọng nhất là các địa bàn miền núi. Ở xã Đakrông, huyện Đakrông (Quảng Trị) hiện nay theo thống kê chỉ khoảng 45% số hộ dân được sử dụng nước sạch. Xã Đakrông có 10 thôn với 992 hộ (trong đó có 16 hộ người Kinh và 976 hộ người Vân kiều), hiện nay nguồn nước sạch cho sinh hoạt của người dân đang là vấn đề cấp thiết. Trước đây bà con quen sử dụng nước sông, suối nhưng thời gian gần đây nguồn nước ở các sông, suối bị ô nhiễm nặng. Thiếu nước sạch, một số hộ gia đình đã đào giếng nhưng kết quả không khả quan bởi đến mùa mưa nước giếng lại có màu đục như nước suối. Một số giếng khoan sâu thì nước trong nhưng lại nhiễm vôi, nước múc lên để lâu sẽ đọng lại một lớp vôi ở đáy. Bởi vậy người dân chỉ sử dụng nước giếng để tắm giặt chứ không dám ăn uống. Từ năm 2003, có 7 trên tổng số 10 thôn của xã Đakrông được đầu tư một số công trình nước sạch tự chảy do nguồn vốn của Chương trình mục tiêu quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường của Chính phủ, nguồn vốn ADB và Chương trình 135. Công trình nước sạch tự chảy là một hệ thống liên hoàn gồm đường ống dẫn nước từ các khe qua bể lọc về bể chứa để bà con sử dụng.

Hiện ở xã Đakrông, những bể chứa nước sạch không còn nhiều.

Từ lúc có các bể chứa nước sạch người dân đã không còn phải sử dụng nguồn nước từ sông, suối. Tuy nhiên sau một thời gian sử dụng, các công trình nước sạch tự chảy bắt đầu hư hỏng, nhiều đường ống dẫn nước bị vỡ, gãy, nhiều bể chứa ở xa không có nước. Để khắc phục, chính quyền và nhân dân đã nhiều lần tu sửa, nâng cấp nhưng cũng chỉ được một thời gian. Hầu như cứ đến mùa mưa các công trình lại bị hư hỏng, các tuyến ống dọc khe, suối thường bị nước bẻ gãy, cuốn trôi. Năm 2009, có 66,23% số hộ có nước sạch sử dụng, năm 2010 nhờ đầu tư nâng cấp hệ thống cấp nước, số hộ sử dụng nước sạch đã tăng lên 76%. Tuy nhiên đến đầu mùa mưa năm 2011 số hộ được sử dụng nước sạch trên địa bàn toàn xã chỉ còn 45%. Đợt mưa lớn vào trung tuần tháng 10/2011 đã làm hư hỏng nặng hệ thống đường ống dẫn nước ở hai thôn Khe Ngài và Ta Lên. Hiện nay chỉ ở 4 thôn Làng Cát, Vùng Kho, Ka Lu và Chân Rò có các bể nước vẫn còn sử dụng tốt. Riêng thôn Ba Ngào vì công trình được đầu tư quá lâu (năm 2006), hệ thống ống dẫn nước đã hoen rỉ. Bà con đang đề nghị được tu sửa và nâng cấp hệ thống để tái sử dụng. Đặc biệt thôn Ku pua hiện là điểm nóng thiếu nước sạch ở xã Đakrông, người dân ở đây vẫn đang sử dụng nguồn nước từ sông Đakrông và sông Rào Quán. Thôn Ku pua từng được hỗ trợ đào 2 giếng nước từ Chương trình 135, tuy nhiên đến nay 1 giếng đã bị sập, giếng còn lại chưa thể sử dụng vì thiếu tay quay tời. Nguồn cung cấp nước từ các công trình nước tự chảy không đáp ứng đủ nhu cầu nên hiện nay bà con xã Đakrông hàng ngày phải lấy nước suối hay hứng nước mưa để dùng. Trao đổi với chúng tôi, ông Hồ Văn Cúc, cán bộ địa chính phụ trách xây dựng và môi trường xã Đakrông cho biết: “Các công trình cung cấp nước sạch trên địa bàn xã hiện nay hầu hết đã xuống cấp. Những hư hại phần lớn do thời tiết nhưng một phần cũng do ý thức của người dân. Công trình sau khi hoàn thành được bàn giao cho bà con ít được bảo vệ, tu sửa nên xuống cấp nghiêm trọng. Chúng tôi đang cố gắng tìm những giải pháp mới như đào giếng khoan tại các vùng có điện để đảm bảo và chủ động nguồn nước vì các công trình nước tự chảy thường bị hư hỏng vào mùa mưa”. Khan hiếm nước sạch tại các vùng miền núi đang là mối quan tâm chung của nhiều địa phương. Căn nguyên của vấn đề này một phần là do ý thức bảo vệ rừng và môi trường sống của người dân. Tuy nhiên khi những hệ lụy của nó ngày càng trở nên nghiêm trọng thì việc cấp thiết hiện nay chính là tiến hành song song hai hoạt động là đầu tư các công trình nước sạch và xây dựng ý thức giữ gìn môi trường sống và nguồn nước trong mỗi người dân. Bài, ảnh: NGUYỄN LỆ XUÂN