Hiệu quả quản lí và điều trị bệnh không lây nhiễm theo nguyên lí y học gia đình

(QT) - Trong thời gian gần đây, sự thay đổi về mô hình bệnh tật từ các bệnh truyền nhiễm sang các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, huyết áp, tim mạch đã và đang đòi hỏi ngành Y tế triển khai các dịch vụ y tế cơ bản nhằm giúp người dân được quản lí sức khỏe toàn diện, liên tục ngay tại nơi mình sinh sống. Trạm Y tế (TYT) xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng đã thực hiện tích hợp nguyên lí y học gia đình vào hoạt động chuyên môn của TYT, trở thành cơ sở thực hành và cung cấp dịch vụ quản lí và điều trị bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng theo nguyên lí y học gia đình từ năm 2015.

Kiểm tra huyết áp của người bệnh​

Được chọn để triển khai các hoạt động quản lí và điều trị bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng theo nguyên lí y học gia đình, bước đầu TYT xã Hải Thượng đã áp dụng mô hình phòng tránh và quản lí bệnh tăng huyết áp, phát hiện và chẩn đoán sớm bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) tại xã. Tham gia hoạt động, 6 cán bộ và nhân viên TYT cùng 2 nhân viên y tế thôn của xã Hải Thượng được tập huấn kiến thức và kĩ năng truyền thông, cách phát hiện và quản lí bệnh tăng huyết áp và bệnh ĐTĐ. Từ đó, cán bộ TYT và nhân viên y tế thôn thực hiện truyền thông và tư vấn với người dân trong xã về bệnh tăng huyết áp, tổ chức khám sàng lọc cũng như khám và phát hiện trường hợp mắc mới bệnh tăng huyết áp thông qua khám chữa bệnh hằng ngày tại TYT, điều trị và quản lí người bệnh tăng huyết áp tại TYT hoặc chuyển người bệnh tăng huyết áp có biến chứng, người bệnh tăng huyết áp kháng thuốc lên cơ sở y tế tuyến trên.

Trong thực tế, TYT xã Hải Thượng đã tiến hành kiểm tra huyết áp thường xuyên theo nhóm đối tượng mục tiêu, trực tiếp đo huyết áp với người dân trên 40 tuổi ở các khu dân cư và đã giới thiệu nhiều người được xác định có nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp đến cơ sở y tế. Nếu trong năm 2015, TYT xã Hải Thượng quản lí 23 người bệnh tăng huyết áp thì trong năm 2016 là 124 người, năm 2017 là 160 người, năm 2018 là 210 người bệnh tăng huyết áp và 16 người bệnh ở giai đoạn tiền tăng huyết áp. Tương tự, tổng số người bệnh ĐTĐ được tăng huyết áp xã Hải Thượng quản lí đã tăng qua mỗi năm, với 11 người trước thời điểm triển khai dự án, 16 người trong năm 2016, 23 người trong năm 2017, 36 người bệnh ĐTĐ và 6 người tiền ĐTĐ trong năm 2018. “Triển khai dịch vụ quản lí và điều trị bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng theo nguyên lí y học gia đình, cán bộ TYT và nhân viên y tế thôn của Hải Thượng được nâng cao trình độ chuyên môn và kĩ năng truyền thông, đồng thời TYT xã được trang cấp nhiều thiết bị phục vụ hoạt động quản lí và điều trị bệnh tăng huyết áp, bệnh ĐTĐ. Năng lực của cán bộ và dịch vụ kĩ thuật của TYT nhờ vậy mà đã thu hút người bệnh đến khám và điều trị bệnh ngày càng nhiều, nhất là những người mắc bệnh tăng huyết áp và ĐTĐ, kể cả những người mới được phát hiện có nguy cơ mắc hai căn bệnh này”, bác sĩ Hoàng Thị Huế, Trưởng TYT xã Hải Thượng cho biết.

Tích hợp nguyên lí y học gia đình vào hoạt động chuyên môn, TYT xã Hải Thượng thực hiện chăm sóc sức khỏe toàn diện, liên tục và định hướng dự phòng với mỗi cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng trong phòng chống các bệnh không lây nhiễm. Truyền thông-giáo dục sức khỏe, hướng dẫn cách phát hiện bệnh tăng huyết áp và bệnh ĐTĐ, khám sàng lọc và chẩn đoán sớm bệnh, giám sát việc tuân thủ điều trị, tư vấn về chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lí, xét nghiệm đường huyết và tư vấn phòng bệnh, tư vấn về yếu tố nguy cơ và triệu chứng của bệnh, chuyển tuyến trên điều trị những trường hợp bệnh nặng đã có biến chứng,… là những nội dung đã và đang được TYT xã Hải Thượng tích cực thực hiện để vận động cộng đồng chung tay phòng chống bệnh không lây nhiễm như tăng huyết áp và ĐTĐ ngay tại mỗi gia đình và các thôn, xóm trên địa bàn. Người bệnh tăng huyết áp được TYT xã Hải Thượng quản lí và điều trị có cụ ông 80 tuổi bị tai biến mạch máu não, cụ bà gần 90 tuổi, người 55 tuổi, người hơn 30 tuổi đã ổn định huyết áp và thay đổi lối sống theo hướng có lợi với sức khỏe từ khi giữa người bệnh và thầy thuốc có tiếng nói chung. Chỉ riêng trong năm 2018, có 180 người bệnh tăng huyết áp và tiền tăng huyết áp, 42 người bệnh ĐTĐ và tiền ĐTĐ được TYT xã Hải Thượng tập huấn về các biện pháp phòng bệnh, cách dùng thuốc, chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lí trong quá trình điều trị bệnh tại nhà. Những người được nhận thuốc, đo huyết áp, kiểm tra đường huyết đúng hẹn và tư vấn tận tình đều có kết quả bệnh tình sớm ổn định và sức khỏe tiến triển tốt. Kết quả này đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao nhận thức của người dân về bệnh tăng huyết áp và ĐTĐ, phát hiện bệnh ĐTĐ và tăng huyết áp tiềm ẩn trong cộng đồng, bước đầu nâng cao chất lượng khám chữa bệnh của TYT, cải thiện hệ thống quản lí sức khỏe người dân.

Tuy nhiên, đến nay TYT xã Hải Thượng vẫn gặp nhiều khó khăn trong quản lí và điều trị các bệnh không lây nhiễm theo nguyên lí y học gia đình do địa bàn rộng, nhân viên y tế thôn ít, người dân chưa tích cực tham gia các chương trình truyền thông về bệnh tăng huyết áp và TYT chưa được trang cấp phần mềm quản lí bệnh không lây nhiễm, không có kinh phí. Mặc dù vậy, TYT xã Hải Thượng đã lập phương án duy trì hiệu quả của chương trình với nỗ lực tiếp tục khám sàng lọc bệnh tăng huyết áp và ĐTĐ hằng năm, phối hợp tốt với nhân viên y tế thôn tiến hành điều tra tình hình mắc bệnh tăng huyết áp trong cộng đồng, thường xuyên lồng ghép truyền thông phòng chống bệnh ĐTĐ và bệnh tăng huyết áp trong các cuộc họp thôn, đẩy mạnh hoạt động khám chữa bệnh tại TYT, duy trì đơn vị đạt Tiêu chí Quốc gia về y tế xã…

Quản lí và điều trị các bệnh không lây nhiễm theo nguyên lí y học gia đình đạt hiệu quả tích cực ở TYT xã Hải Thượng góp phần bước đầu khẳng định giải pháp tích hợp nguyên lí y học gia đình vào TYT là phù hợp thực tế, triển khai phát triển mô hình bác sĩ gia đình ở cộng đồng theo tinh thần Nghị quyết số 20 của Hội nghị Trung ương 6, khóa XII về công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Thục Khanh