Gian nan giữ rừng phòng hộ

(QT) - Gần đây, trên các phương tiện thông tin đại chúng đồng loạt phản ánh tình trạng người dân địa phương ngang nhiên chặt phá rừng phòng hộ nằm trên địa bàn huyện Đakrông. Đây là diện tích rừng được giao Ban quản lý (BQL) rừng phòng hộ Hướng Hóa-Đakrông quản lý, bảo vệ. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trách nhiệm thuộc về ai và làm thế nào để ngăn chặn tình trạng chặt phá rừng?

Lợi dụng mở đường để phá rừng

Lâu nay trên địa bàn xã Hướng Hiệp (Đakrông) có một tuyến đường mòn xuyên qua rừng phòng hộ đến tận xã Hướng Linh (Hướng Hóa). Đây là lộ trình ngắn nhất theo “đường chim bay” dài gần 10 km nối trung tâm huyện Đakrông với các xã phía Bắc của huyện Hướng Hóa, mở ra cơ hội giao thương và phát triển kinh tế, xã hội ở một vùng đất đai rộng lớn, giàu tiềm năng. Chủ trương tìm kiếm nguồn đầu tư để xây dựng tuyến đường được lãnh đạo tỉnh quan tâm, cho đến lúc tỉnh Quảng Trị phê duyệt dự án Thủy điện Khe Nghi tại xã Đakrông do Công ty cổ phần Năng lượng Quảng Trị đầu tư và Nhà máy Điện gió ở xã Hướng Linh do Công ty CP Tổng công ty Tân Hoàn Cầu làm chủ đầu tư.

Để phục vụ thi công xây dựng Nhà máy Thủy điện Khe Nghi cũng như vận chuyển thiết bị xây dựng nhà máy điện gió, chủ đầu tư đã tự đầu tư vốn để thi công tuyến đường nối xã Hướng Hiệp (Đakrông) với xã Hướng Linh (Hướng Hóa). Căn cứ theo biên bản bàn giao mặt bằng cũng như bản vẽ thiết kế xây dựng thì tuyến đường phải đi qua diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn nên đã được phóng tuyến hạn chế việc đốn hạ cây rừng. Tuy nhiên, trong suốt thời gian từ giữa cuối năm 2016, khi tuyến đường mở ra thì xảy ra tình trạng chặt phá rừng.

Ông Trần Văn Tý, Giám đốc BQL rừng phòng hộ Hướng Hóa-Đakrông cho biết: “Lợi dụng con đường đang thi công qua các khu rừng, một số người dân trên địa bàn ở gần đường không kể ngày đêm lén lút vào rừng dùng máy cưa xăng ngang nhiên chặt hạ gỗ, phá rừng trái phép. Mặc dù, lực lượng quản lý bảo vệ rừng của BQL đã tăng cường thêm nhân lực, có nơi phải đóng lán ở tại rừng để tuyên truyền vận động, tuần tra canh giữ nhằm ngăn chặn đẩy lùi các đối tượng vào rừng khai thác gỗ nhưng các đối tượng này không chấp hành mà còn thách thức lực lượng bảo vệ rừng”.

Từ Km 52 trên Quốc lộ 9 rẽ vào con đường vừa san ủi, đi thêm chừng 8 cây số nữa là đến Tiểu khu 678D, 688 thuộc rừng phòng hộ Hướng Hóa-Đakrông. Tại hiện trường, chúng tôi nhận thấy nhiều cây gỗ lớn bị đốn hạ trơ gốc, dấu cưa còn tươi mới. Cây rừng sau khi bị triệt hạ được cưa thành khúc hoặc xẻ phách rồi đưa ra khỏi rừng, trong rừng ngổn ngang bìa cây, mùn cưa và cành nhánh... Nhiều cây gỗ quý đường kính hơn nửa mét bị chặt hạ. Càng vào sâu bên trong, tình trạng cây rừng bị tàn phá càng nhiều hơn.

Ngày 24/2/2017 chúng tôi theo chân cán bộ BQL rừng phòng hộ Hướng Hóa-Đakrông cùng lực lượng kiểm lâm và chính quyền địa phương trực tiếp khảo sát tại hiện trường để tuần tra, đẩy đuổi, vây bắt các đối tượng vi phạm. Nhưng khi đoàn đến hiện trường thì các đối tượng đã bỏ trốn. Đối tượng vi phạm bước đầu xác định là một số người dân trên địa bàn xã Hướng Hiệp. Qua kiểm tra tại hiện trường, số cây đã bị chặt phá, cưa hạ là 65 cây cụ thể như sau: Tại vị trí tọa độ 559294/1850399; số cây chặt phá, cưa hạ 31 cây; tọa độ 559502/1850750 và 559543/1850788 có 18 cây bị chặt phá; tọa độ 559776/1850839 có 16 số cây chặt phá, cưa hạ. Đường kính sát gốc từ 10 cm đến 40 cm, có 3 cây đường kính 65 cm. Loài cây bị chặt hạ chủ yếu là mang, trám, lội, chân chim, bạng.

Khó khăn trong quản lý, bảo vệ rừng

Trước tình hình trên, BQL rừng phòng hộ Hướng Hoá-Đakrông đã có nhiều buổi làm việc với UBND xã, Trạm kiểm lâm địa bàn, Hạt kiểm lâm huyện Đakrông để bàn giải pháp từ tuyên truyền vận động đến phối hợp ngăn chặn và truy quét. Đơn cử vào ngày 10/11/2016, tại tuyến đường nhà máy thủy điện Khe Nghi xã Đakrông, BQL rừng phòng hộ Hướng Hoá-Đakrông đã phối hợp với Trạm kiểm lâm Đakrông và UBND xã Đakrông tổ chức kiểm tra, truy quét nhưng khi phát hiện có lực lượng bảo vệ rừng thì người dân lại bỏ về, rất khó khăn trong việc ngăn chặn và truy quét đối tượng. Mặt khác lực lượng bảo vệ rừng thông báo, vận động người dân trên địa bàn thôn Vùng Kho, xã Đakông không tự ý vào rừng tự nhiên phòng hộ chặt phá, cưa xẻ gỗ trái phép.

Gỗ rừng bị chặt hạ ngổn ngang dọc tuyến đường từ Hướng Hiệp đi Hướng Linh, Hướng Hóa

Theo đó, BQL rừng phòng hộ Hướng HóaĐakrông hỗ trợ kinh phí để thành lập lực lượng bảo vệ rừng (gồm BQL rừng phòng hộ Hướng Hoá-Đakrông 2 người, UBND xã Đakrông 2 người gồm lực lượng công an, quân sự xã và kiểm lâm địa bàn 1 người) lập chốt chặn đợt 1 từ ngày 25/11/2016 đến ngày 30/1/2017. Trong thời gian lập chốt chặn tình hình người dân vào rừng khai thác trái phép đã lắng xuống. Tuy nhiên, sau khi hết thời gian thực hiện kế hoạch tăng cường thì một số người dân lại tiếp tục khai thác rừng trái phép. Mặc dù lực lượng quản lý bảo vệ rừng đã tăng cường tuyên truyền vận động, tuần tra, ngăn chặn nhưng các đối tượng này không chấp hành mà còn cố tình gây gỗ, dùng đất đá ném vào lực lượng bảo vệ rừng. Nhận thấy tình hình có dấu hiệu phức tạp trở lại, lực lượng bảo vệ rừng tiếp tục lập chốt chặn đợt 2 từ ngày 16/2/2017 đến ngày 16/5/2017. Ngày 23/2 lực lượng bảo vệ rừng đã tổ chức vây bắt các đối tượng tại hiện trường nhưng khi thấy lực lượng phối hợp thì các đối tượng bỏ chạy, tại hiện trường thu được 10 phách gỗ và 1 xe máy.

Trao đổi với chúng tôi ông Trần Văn Tý, Giám đốc BQL rừng phòng hộ Hướng Hóa-Đakrông thẳng thắn thừa nhận những bất cập trong công tác bảo vệ rừng. Mặc dù nạn phá rừng ngày càng diễn biến phức tạp, nghiêm trọng, các đối tượng bất kể ngày đêm, rất manh động, ngang nhiên dùng cưa máy đốn hạ cây rừng, tuy nhiên địa bàn quản lý của BQL rộng thuộc địa bàn 5 xã, thị trấn (gồm xã Đakrông, Tà Long, Hướng Hiệp, Mò Ó và thị trấn Krông Klang) với diện tích 12.000 ha, trong khi đó lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng của ban trên địa bàn huyện Đakrông quá mỏng (5 người) nên không thể bố trí lực lượng thường xuyên tuần tra bảo vệ rừng cho từng địa bàn, tuyến điểm cụ thể mà phải luân phiên tuần tra hết địa bàn này đến địa bàn khác. Do đó việc tuần tra bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn, tình trạng vi phạm lâm luật ở một số nơi vẫn còn xảy ra.

Mặt khác cần phải thừa nhận một khó khăn khách quan là cán bộ bảo vệ rừng của ban không được trang bị các thiết bị hỗ trợ. Làm công tác bảo vệ rừng nhưng như một tuyên truyền viên. Thấy có người chặt cây rừng là đến khuyên nhủ nhẹ nhàng, lại sợ đối tượng manh động làm liều, sau đó về trình báo với các cơ quan phối hợp xử lý. Một khó khăn đặc thù nữa là diện tích rừng nằm gần khu dân cư của đồng bào thiểu số. Nhà sát với rừng nên lúc nào thấy thuận tiện là mang cưa ra xẻ cây, chẳng khác nào mình ở trong nhà mà ra sau vườn để chặt cây củi. Hễ thấy có lực lượng bảo vệ rừng thì ôm cưa vào nhà nên rất nan giải trong việc vây bắt, xử lý đối tượng.

Làm thế nào để bảo vệ rừng?

Ai cũng biết rừng đang bị phá nhưng từ chủ rừng, kiểm lâm đến địa phương chưa tìm ra giải pháp để ngăn chặn, đó là một thực tế đau lòng đang diễn ra. Nhưng lúc này theo chúng tôi không phải là thời điểm để quy kết trách nhiệm và đổ lỗi cho nhau mà cùng tích cực phối hợp, tổ chức truy quét để nhất thời ngăn chặn nạn phá rừng, sau đó tìm kiếm một giải pháp bảo vệ mang tính bền vững. Rõ ràng việc để xảy ra tình trạng phá rừng, trách nhiệm trước hết thuộc về chủ rừng. Nếu chủ rừng đã báo cáo, đề nghị kiểm lâm, chính quyền cùng phối hợp nhưng việc phối hợp không tốt, rừng vẫn tiếp tục bị phá thì cần xem lại hiệu quả từ công tác phối hợp.

Tôi dẫn lại quan điểm của lãnh đạo một số đơn vị liên quan vội vàng quy kết, đổ lỗi trách nhiệm cho chủ rừng, trao đổi với ông Võ Văn Hưng, Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT thì được ông Hưng khẳng định dứt khoát rằng: ” Để lâm tặc ngang nhiên vào rừng chặt cây là trách nhiệm của BQL rừng (đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ). Khi gỗ bị chặt hạ vận chuyển, tẩu tán là trách nhiệm của kiểm lâm. Và trách nhiệm còn thuộc về chính quyền địa phương, nơi địa bàn để xảy ra chặt phá rừng. Về trách nhiệm phát ngôn của ngành là đích thân giám đốc. Nhưng nếu một ai đã đưa ra quan điểm thì phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước UBND tỉnh, trước ngành và trước công luận về mức độ chính xác, đúng sai về quan điểm đã thông tin”.

Để sớm ngăn chặn nạn chặt phá rừng phòng hộ ở Đakrông theo chúng tôi cần gấp rút triển khai một số giải pháp trước mắt cũng như về lâu dài. Trước hết là tăng cường lực lượng để tổ chức tuần tra, kiểm soát, truy bắt và xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm. Đặc biệt là chính quyền các cấp ở Đakrông cần phát huy năng lực tuyên truyền, vận động để người dân có ý thức không tham gia chặt phá rừng. Về lâu dài, ngành nông nghiệp cần xây dựng đề án để tăng hiệu quả và chất lượng công tác quản lý, bảo vệ rừng.

Tăng cường lực lượng kiểm lâm thường xuyên tuần tra kiểm soát, đặc biệt là lực lượng kiểm lâm địa bàn để nắm tình hình, phối hợp tuyên truyền vận động người dân nâng cao ý thức bảo vệ rừng. Tăng nguồn kinh phí và giao đất, giao rừng cho các hộ gia đình và thôn, bản chịu trách nhiệm quản lý, bảo vệ và khai thác các nguồn lợi từ rừng để tạo thu nhập ổn định cho người dân.

Hồ Nguyên Kha