Đồng đội tôi

QTO - Tôi nhập ngũ vào một ngày đầu xuân, tiết trời thật dễ chịu, mưa xuân bay lất phất nhưng dai dẳng. Theo đội trưởng vào nơi đóng quân - thủ phủ sơ tán của Khu ủy và các đơn vị hành chính đặc khu Vĩnh Linh - tôi thầm nghĩ đây là một nơi không đến nỗi lạ lẫm nhưng khá nghiêm túc.

Một tiết mục biểu diễn của tốp nữ, Đội Tuyên truyền văn hóa nghệ thuật Đặc khu Vĩnh Linh thời chống Mỹ -Ảnh: M.T

Sáng hôm sau, tôi nhận lệnh của ban chỉ huy trung đội đi nhận quân trang tại một kho nằm khá xa nơi đóng quân (gần 5 km) ở bên kia đồi cùng với một nhạc công kiêm sáng tác được điều về đơn vị cùng ngày với tôi. Anh ấy nói giọng Bắc. Suốt quãng đường dưới chiến hào, đi qua nhiều chỗ trơn trượt, tôi bước theo như một cái máy.

Không ai nói một tiếng, anh ấy kiệm lời, còn tôi giữ kẽ, trong lòng thấy người con trai này lạnh lùng và kiêu ngạo. Mãi nghĩ vẩn vơ, chúng tôi đến kho quân trang lúc nào không hay. Nhận xong, chúng tôi lại men theo chiến hào về đơn vị.

Trung đội tôi gồm 3 tiểu đội: tiểu đội nam, tiểu đội nữ và một tiểu đội gồm ban chỉ huy và các nhạc công được chia ra ở 3 ngôi nhà đất, lợp tranh nằm ngay giữa vườn mít và tiêu của người dân địa phương.

Tiếp đến những ngày huấn luyện quân sự lăn lê, bò toài, ngắm bắn, vượt chướng ngại vật, làm quen với vũ khí, hòa nhập với nếp sống kỷ luật và hình thành phẩm chất, tác phong, bản lĩnh của người chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam.

Trong quá trình tập dượt ở thao trường, tôi không thấy sự có mặt của anh nhạc công kia. Chắc vì lý do sức khỏe hoặc đơn vị cần gấp một tác phẩm nên anh ta được ở nhà sáng tác kịp phục vụ bộ đội.

Do yêu cầu phục vụ bộ đội ở các chốt, trận địa pháo, đơn vị bộ binh ngày càng cao nên chúng tôi tập luôn cả ban đêm. Tối hôm đó, tốp nữ tập bài mới, cũng là tác phẩm đầu tay của người nhạc công nói giọng Bắc ấy. “Ánh đèn trong đêm” ca ngợi sự miệt mài huấn luyện của người chiến sĩ trong mọi hoàn cảnh để sẵn sàng chiến đấu.

Khi nghe lần thứ hai, thứ ba bài hát, tôi tò mò: sao anh ta không hề ra thao trường lại có thể sáng tác bài ca đi vào lòng người đến thế. Lời ca dí dỏm, sáng láng, tình cảm dung dị mà toát lên được tinh thần gian khổ nhưng lạc quan vô cùng. Cùng với bài ca ấy, chúng tôi tập thêm một bài đồng ca nữa mang tên “Cây lúa Vĩnh Linh” thắm tình quân dân và sự hồi sinh của quê hương sau giải phóng. Từ các tác phẩm đó, suy nghĩ ban đầu về người nhạc công ấy trong tôi đã khác đi rất nhiều và có phần nể phục.

Sau một thời gian, đơn vị chuyển ra địa điểm mới, mọi cơ sở vật chất phải làm lại từ đầu. Tất cả bắt tay vào việc tìm nguyên vật liệu tranh, tre, nứa, gỗ để xây dựng doanh trại; cơm đùm gạo bới chèo thuyền ngược lên thượng nguồn sông Bến Hải cắt tranh và chặt các loại gỗ nhỏ làm rui mèn. Khi vật liệu đã chất đầy thuyền thì trời nhá nhem tối, có hai chiến sĩ vào rừng sâu mất liên lạc, anh em gọi, hú vang cả một vùng vẫn bặt vô âm tín.

Trung đội trưởng cử một nhóm 3 người mang theo súng đi tìm, ngồi đợi trên thuyền mà ruột gan ai nấy như có lửa. Rất lâu sau mới đón được các anh ra, lý do như chúng tôi dự đoán, trong số hai chiến sĩ đó có một người bị sốt rét tái phát, khi sắp ra khỏi rừng thì cơn sốt hành hạ.

Đồng đội đi cùng phát hiện nhưng không thể cõng hoặc dìu được vì người sốt có vóc dáng to cao. Loay hoay mãi, đồng đội bện tranh kết vào nhành đùng đình thành cái xe trệt, rồi cứ thế kéo nhích từng đoạn. Tối đó, đồng đội thay nhau chèo thuyền xuyên đêm mới về gần bến. Ai ngờ phút chót thuyền bị thủng, nước dâng lên từ đáy, lúc này con thuyền nằm ngay giữa dòng sông không thể tiếp bờ được.

Trung đội trưởng ra lệnh ai biết bơi thì tự lo, ai không bơi được hãy ôm bó tranh thay phao và anh em sẽ ra dìu từng người một… May mắn là tất cả được an toàn, nhưng những vật liệu thì bị nước cuốn trôi và con thuyền chìm dần xuống đáy sông.

Mùa thu năm 1975, đơn vị được điều động biểu diễn phục vụ bà con dân tộc Vân Kiều thuộc miền Tây Vĩnh Linh. Chúng tôi lên đường. Con đường đất bé nhỏ, ngoằn nghèo, lại lắm ổ gà cứ lắc lư như muốn nghiêng đổ cái xe tải có trần.

Gần hai giờ sau, đơn vị tập kết tại một thung lũng nằm giữa bản, chiều nhá nhem tối mới dựng xong sân khấu chuẩn bị cho đêm diễn. Người dân đến rất đông, trời bỗng đổ mưa, mưa rất lớn, tất cả đều chan trong màn mưa và cuộc diễn đành hoãn.

Hôm sau có vẻ tạnh, vừa mở màn khai diễn tiết mục hát múa chào mừng ngày giải phóng quê hương được vài phút thì trời bắt đầu mưa nặng hạt nhưng không lớn như tối hôm trước. Ban chỉ huy ra lệnh cứ tiếp tục diễn, vì bà con ai cũng nán lại, vừa vuốt nước trên mặt, vừa xem.

Về phía chúng tôi, một vài động tác chạy nhảy dù cố hết sức cẩn thận vẫn bị trơn trượt bổ nhoài giữa sân khấu. Nhưng chúng tôi rất nghiêm túc, không cười, không chần chừ, cùng dìu nhau tiếp tục thể hiện đúng ý đồ tác phẩm.

Cứ thế trong màn mưa, người xem say sưa, người diễn hết lòng truyền tải lời ca, tiếng hát thắm tình quân dân. Một buổi biểu diễn xúc động đến ứa nước mắt. Buổi chia tay đầy lưu luyến, dân bản bắt tay từng người và dặn: “Lần sau lại lên nữa các con nghe, đồng bào nhớ bộ đội nhiều lắm đó”. Chúng tôi không thể quên những gương mặt đen sạm, quần áo ướt sũng nhưng tràn đầy niềm hân hoan trong đêm mưa rừng ấy.

Sau một thời gian, đội được lệnh đi biểu diễn phục vụ bộ đội Đảo Cồn Cỏ. Chúng tôi được Đồn Biên phòng Cửa Tùng điều hai chiếc tàu chở ra đảo. Sau 4 giờ đồng hồ, tàu cập bến. Các chiến sĩ tiếp chúng tôi thật chu đáo với nước sâm rừng đã chuẩn bị sẵn, cua đá nấu cháo gạo thật ngon. Sức khỏe chúng tôi hồi phục rất nhanh.

Hôm sau, trên các phiến đá, anh chị em phụ nhau dựng sân khấu. Bộ đội ngồi xem mà tư thế vẫn ôm súng sẵn sàng như ở trận địa. Bài thơ “Đón Bác vào thăm quê cháu” của cố nhà thơ Hải Hiền được đón nhận một cách trân trọng. Đơn nữ cùng tốp nam phụ họa bài “O dân quân và anh lính pháo” của tác giả Ánh Dương được yêu cầu hát lại nhiều lần.

Giữa trùng khơi quanh năm chỉ có sóng và gió, vắng bóng hình người con gái. Vì thế, khi nghe những lời ca, tiếng hát dung dị của chị em cùng mái tóc dài, bộ bà ba được tô điểm chiếc nón trắng trên đầu… các chiến sĩ rất xúc động, như có thêm động lực để hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Cả một quá trình tham gia trong quân ngũ, tôi và đồng đội có biết bao kỷ niệm thân thương và gặt hái nhiều thành công trên mọi mặt công tác. Chúng tôi đến từ mọi miền đất nước, gắn bó với Vĩnh Linh trong những ngày gian khổ ác liệt, sâu đậm tình người, tình đồng chí, đồng bào “trăm mến ngàn thương”.

Hôm nay, ngồi nhớ lại một thời tuổi trẻ, nhớ về một quá khứ hào hùng oanh liệt, tôi viết lại một vài kỷ niệm nhân ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12). Xin gửi đến các anh chị, những đồng đội của tôi thay cho lời cảm ơn những con người đã một thời gắn bó, cống hiến tuổi thanh xuân tươi đẹp với đất thép Vĩnh Linh anh hùng.

Lê Thị Mỹ Tình