Đổi thửa dồn điền để xây dựng nông thôn mới ở Triệu Đông

(QT) - Tuy không phải là tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới (NTM) nhưng đổi thửa dồn điền (ĐTDĐ) chính là yếu tố quan trọng có tác động trực tiếp đến các tiêu chí xây dựng NTM. Đặc biệt với những địa phương đồng đất còn nhỏ lẻ, manh mún, mỗi hộ có nhiều ô thửa, không thuận lợi cho canh tác thì ĐTDĐ là rất cần thiết. Bằng sự quyết tâm cao của HTX và xã viên, HTX Bích La, xã Triệu Đông (Triệu Phong, Quảng Trị) đã hoàn thành công tác ĐTDĐ, mở ra một hướng mới trong sản xuất nông nghiệp. Dẫn chúng tôi tham quan cánh đồng vừa mới hoàn thành ĐTDĐ, ông Lê Mậu Hoài, Chủ nhiệm HTX Bích La cho biết: “ ĐTDĐ lần này đối với HTX Bích La như một cuộc cách mạng ruộng đất lớn nhất từ trước đến nay. Tôi tin rằng, từ đây sẽ mở ra một trang hoàn toàn mới trong sản xuất nông nghiệp ở HTX Bích La, tạo khâu đột phá trong xây dựng NTM ở Triệu Đông”.

Thực hiện quy hoạch lại ruộng đất tại HTX Bích La, xã Triệu Đông (Triệu Phong)

Năm 2005, HTX Bích La đã một lần thực hiện chuyển đổi ruộng đất, quy hoạch lại các tuyến đường nội đồng, mương máng tưới tiêu để phục vụ sản xuất. Từ đó đã giảm được số thửa trên mỗi hộ, tăng diện tích các thửa, tạo điều kiện cho việc áp dụng cơ giới vào sản xuất trên đồng ruộng, giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích. Tuy nhiên, thực tế sau khi thực hiện chuyển đổi ruộng đất vẫn còn bộc lộ một số hạn chế như HTX chưa thực hiện quy hoạch được đồng ruộng một cách đồng bộ, các mương tiêu chưa phục vụ tốt cho công tác tiêu úng, nhiều trục đường còn nhỏ nên chưa đáp ứng việc lưu thông, đi lại trong sản xuất. Nhiều diện tích đất màu nằm rải rác giữa các đồng ruộng chưa san ủi để tạo điều kiện thuận lợi cho việc canh tác, một số mồ mả chưa được cất bốc... Mặt khác, cách chia mà HTX áp dụng là theo hình thức ghép lô tính theo ruộng tốt, xấu, xa, gần mà không áp dụng tỷ lệ quy đổi ruộng nên số thửa bình quân của mỗi hộ sau khi chuyển đổi còn cao, diện tích từng thửa nhỏ. Bên cạnh đó, thực hiện chương trình xây dựng NTM, HTX vẫn chưa có quỹ đất để phục vụ cho việc quy hoạch các công trình phúc lợi để phục vụ dân sinh trên địa bàn. Từ thực trạng đó, để phục vụ tốt nhất cho sản xuất nông nghiệp, áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất nhằm tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích, hướng đến sản xuất nông nghiệp hàng hóa thì HTX phải thực hiện công tác ĐTDĐ. Từ đó, tạo điều kiện cho mỗi gia đình sử dụng đất ít thửa, các thửa có diện tích lớn và liên hoàn. Khi chọn lựa thực hiện đồng bộ công tác ĐTDĐ, HTX xác định đây là nhiệm vụ rất khó khăn vì đụng chạm trực tiếp đến đất đai, tư liệu sản xuất chủ yếu của các hộ xã viên. Bên cạnh đó, tư tưởng của một bộ phận người dân là không muốn có sự xáo trộn, nhất là đối với những hộ đang canh tác trên những thửa ruộng tốt, ruộng gần đường giao thông. Mặc dù khó khăn song chính quyền địa phương, HTX xác định rõ, ĐTDĐ chính là chìa khóa quan trọng để thực hiện các tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM. Đó là chỉ khi thực hiện ĐTDĐ mới có thể thực hiện quy hoạch lại sản xuất, thực hiện tiêu chí quy hoạch trong xây dựng NTM. Có quy hoạch sản xuất mới chuyển đổi được cơ cấu cây trồng, tăng thu nhập cho nông dân. ĐTDĐ cũng sẽ tác động trực tiếp đến các tiêu chí giao thông, thủy lợi nội đồng... Từ chỗ xác định được những khó khăn và tầm quan trọng của ĐTDĐ nên HTX Bích La đã có cách làm riêng và bước đi sáng tạo để thực hiện thành công việc ĐTDĐ ở địa phương. Trước hết, HTX đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để mỗi xã viên hiểu và đồng thuận với chủ trương ĐTDĐ, trong đó thống nhất hình thức chuyển đổi là xóa toàn bộ diện tích ruộng đất sau đó thực hiện chia lại cho xã viên. Giúp mỗi xã viên hiểu được ĐTDĐ xuất phát từ nhu cầu của họ, mang lại lợi ích cho họ, kể cả những người có ruộng gần, ruộng tốt. Mọi thắc mắc, kiến nghị của người dân đều được chính quyền địa phương và BQL HTX giải đáp rõ ràng... Nhờ vậy, tất cả các xã viên trong HTX Bích La đã nhận thức rõ hơn về lợi ích của ĐTDĐ và xây dựng NTM, từ đó thống nhất cao với kế hoạch ĐTDĐ của HTX. Trên cơ sở đó, HTX đã đưa ra kế hoạch cụ thể về ĐTDĐ và bắt tay vào thực hiện. Việc quy hoạch lại đồng ruộng sẽ thực hiện quy hoạch các trục chính đường giao thông nội đồng, san ủi tất cả diện tích đất màu ở ngoài đồng, cất bốc tất cả các mồ mả có thể cất bốc được. Quy hoạch quỹ đất để xây dựng khu trung tâm văn hóa xã, khu văn hóa các thôn, khu dân cư và khu dịch vụ. Điều chỉnh các ô thửa đảm bảo theo ô bàn cờ dài 50 m x rộng 30 m. Quy hoạch diện tích cho việc khảo nghiệm giống hàng năm từ 0,5-1 ha để khảo nghiệm các giống lúa mới phục vụ sản xuất. Để đảm bảo công bằng cho các hộ xã viên, HTX đã thực hiện chia ruộng đất theo hình thức cuốn chiếu và bắt buộc phải thực hiện theo phương pháp quy đổi theo hệ số từ ruộng tốt qua ruộng xấu, từ ruộng xa đến ruộng gần. Để tránh tình trạng ruộng đất manh mún trở lại, trong khi chia ruộng HTX quy định những hộ có diện tích dưới 1.500 m 2 chỉ nhận được 1 thửa; hộ có diện tích từ 1.500-3.000 m 2 nhận 2 thửa và hộ có diện tích 3.000 m 2 trở lên nhận 3 thửa. Ưu tiên những hộ gia đình chính sách, neo đơn được nhận ruộng tốt, gần đường giao thông. Những hộ có điều kiện muốn xây dựng mô hình sản xuất tập trung thì ưu tiên được nhận các vùng đất phù hợp với phát triển mô hình... Sau khi thống nhất phương án thực hiện, từ ngày 5/9- 25/12/2014, HTX Bích La đã hoàn thành xong công tác ĐTDĐ để kịp đưa vào sản xuất vụ đông xuân 2014-2015. Tổng kinh phí thực hiện gần 900 triệu đồng, trong đó nhân dân đóng góp trên 200 triệu đồng và khoảng 1.500 ngày công; UBND xã hỗ trợ trên 100 triệu đồng; nguồn vốn lồng ghép 180 triệu đồng. HTX đã tiến hành đắp được 2,3 km đường nội đồng, 15 km đường bờ vùng, 23 km đường bờ thửa; cất bốc 83 ngôi mộ; san ủi 1,7 ha đất màu, đất mồ mả nằm rải rác ngoài đồng ruộng để tiện cho việc sản xuất; san ủi gần 40 ha ruộng bậc thang. Thực hiện ĐTDĐ đã quy hoạch được khu vực trung tâm thể dục thể thao của xã rộng 6.000 m 2 ; đất thổ cư, đất dịch vụ, khu vực đình làng với diện tích trên 19.000 m 2 ; đất dành cho chăn nuôi là 2 ha. Sau chuyển đổi, hộ có nhiều nhất là 3 thửa ruộng, ít nhất là 1 thửa. Nếu trước khi chuyển đổi, toàn HTX có 1.844 thửa ruộng thì sau khi chuyển đổi chỉ còn trên 1.000 thửa, trong đó số thửa trên 1.000 m 2 chiếm trên 900 thửa. Là vụ đầu tiên được sản xuất trên mảnh ruộng mới sau khi ĐTDĐ, ông Lê Cảnh Thanh, HTX Bích La cho biết: “Trước đây, gia đình tôi có 8 thửa ruộng với gần 5.000 m 2 nằm rải rác ở nhiều cánh đồng khác nhau nên quá trình sản xuất gặp nhiều khó khăn. Khâu gieo cấy, bón phân, chăm sóc lúa cũng tốn nhiều công sức. Vụ đông xuân 2014-2015, sau khi HTX thực hiện thành công việc ĐTDĐ, ruộng tôi chỉ còn lại 3 thửa, tập trung ở một cánh đồng. Tôi thực hiện chăm sóc, gieo cấy rất thuận lợi, tiết kiệm được thời gian và sức lao động. Ruộng đất tập trung, tôi rất dễ dàng thực hiện đầu tư chăm sóc, áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất, thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng để tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích”. Bài, ảnh: THANH LÊ