Đổi mới quy trình, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND

(QT) - Giám sát là một trong ba chức năng quan trọng của HĐND. Nhiệm kỳ 2004 - 2011, HĐND tỉnh Quảng Trị đã tổ chức trên 200 cuộc giám sát, tổ chức thành công 22 kỳ họp, có trên 130 câu hỏi chất vấn, các kỳ họp cuối năm đều xem xét báo cáo hoạt động của Thường trực, các Ban HĐND, UBND, Viện KSND, TAND tỉnh. Từ năm 2009 đến nay, tỉnh Quảng Trị được Trung ương chọn thí điểm không tổ chức HĐND ở 7 huyện và 13 phường, vì vậy ngoài thực hiện giám sát theo luật định, HĐND tỉnh còn thực hiện giám sát ở các huyện không tổ chức HĐND. Nhiệm kỳ qua, việc thực hiện giám sát đạt được kết quả quan trọng đó là: Việc xây dựng nội dung, chương trình giám sát hàng năm được HĐND tỉnh thông qua ngay từ kỳ họp cuối năm trước, do đó hoạt động giám sát từng bước đi vào nền nếp, Thường trực HĐND thực hiện được việc điều hoà, phối hợp giám sát.

Từ thực tế trên, để hoạt động giám sát của HĐND có chất lượng và hiệu quả hơn, Quốc hội cần sớm ban hành Luật giám sát của HĐND, khi chưa có Luật giám sát, UBTVQH có văn bản hướng dẫn cụ thể các quy trình, thủ tục giám sát, các chế tài đảm bảo hiệu lực sau giám sát, tạo hành lang pháp lý để HĐND hoạt động có hiệu quả, bổ sung thêm thẩm quyền chất vấn của Tổ đại biểu, các Ban HĐND, nghiên cứu việc chuyển cơ quan Kiểm toán, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng trực thuộc Quốc hội và HĐND. Để nâng cao hơn nữa chất lượng thẩm, giám sát cần tăng thêm số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách.

Giám sát thông qua hoạt động xem xét báo cáo công tác của Thường trực, các Ban HĐND , UBND, Viện Kiểm sát nhân dân, Toà án nhân dân, được thực hiện theo định kỳ hàng năm. Từ năm 2009 đến nay HĐND tỉnh còn xem xét báo cáo của UBND, Viện KSND, Toà án nhân dân của 7 huyện không tổ chức HĐND. Qua hoạt động này, HĐND đã kịp thời phát hiện những thiếu sót, bất cập trong triển khai thực hiện các chính sách pháp luật của Trung ương và địa phương, từ đó đưa ra các giải pháp khắc phục. Giám sát thông qua hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn từng bước đi vào nền nếp và trở thành một trong những nội dung trọng tâm của kỳ họp, được cử tri và nhân dân địa phương quan tâm. Nội dung đề cập đến nhiều vấn đề bức xúc, có tính thời sự, phản ánh được tâm tư, nguyện vọng của cử tri, qua hoạt động chất vấn, thể hiện trách nhiệm của đại biểu, đồng thời xem xét, đánh giá hiệu quả công tác của người bị chất vấn. Các phiên chất vấn được truyền trực tiếp trên sóng phát thanh và truyền hình của tỉnh được cử tri theo dõi và hoan nghênh. Giám sát tại các kỳ họp HĐND được đổi mới thường xuyên. Việc thảo luận xem xét các báo cáo của các cơ quan nhà nước theo hướng tập trung vào những vấn đề bức xúc, nổi cộm, qua đó lựa chọn nội dung phù hợp, thiết thực đưa vào nghị quyết đã có tác dụng tăng cường pháp chế XHCN. Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân là một nội dung rất quan trọng được nhân dân kỳ vọng và gửi gắm niềm tin, nhất là khi có những điều oan sai chưa được giải quyết thấu đáo. Hoạt động này chủ yếu Thường trực HĐND tỉnh nhận đơn của công dân chuyển đến các cơ quan liên quan yêu cầu giải quyết và trả lời kịp thời, qua đó nắm bắt những vụ việc đã được giải quyết đúng thẩm quyền, thời gian quy định và những vụ việc chưa được giải quyết, lý do chưa giải quyết, trên cơ sở đó đưa ra kiến nghị, đề xuất các cơ quan chức năng xem xét, giải quyết. Đạt được kết quả trên là nhờ HĐND đã có nhiều đổi mới hình thức giám sát, phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Mặt trận, nhất là khi thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, phường trong quá trình giám sát đều mời UBMT huyện và các tổ chức thành viên tham gia. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả giám sát của HĐND cần không ngừng đổi mới quy trình giám sát, trước hết là đổi mới quy trình chất vấn và trả lời chất vấn, theo các bước sau: Chọn nội dung chất vấn, đó là những nội dung có ảnh hưởng rộng lớn đến việc phát triển kinh tế- xã hội và được đại đa số nhân dân quan tâm, trong quá trình thực hiện có nhiều vướng mắc mà từng ngành, từng địa phương không thể đơn phương giải quyết được, là vấn đề cử tri kiến nghị trong nhiều kỳ họp chưa được giải quyết. Xây dựng kế hoạch chất vấn, trong đó xác định chủ thể chất vấn là những đại biểu HĐND có chuyên môn phù hợp và ứng cử trên địa bàn có vấn đề cần đưa ra chất vấn, đối tượng bị chất vấn là các tổ chức, cá nhân có liên quan, xác định cụ thể thời gian thu thập thông tin, thành phần, thời gian, địa điểm tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn. Nghiên cứu, xử lý thông tin làm rõ những vấn đề còn vướng mắc và hạn chế trong thực hiện, xác định nguyên nhân, trách nhiệm của tổ chức và cá nhân trong việc tổ chức thực hiện. Tổ chức chất vấn, đại biểu HĐND gửi chất vấn đến tổ chức và cá nhân có liên quan chuẩn bị trước. Tại hội nghị chất vấn các cơ quan, tổ chức có liên quan trả lời chất vấn, làm rõ trách nhiệm, đưa ra giải pháp và lộ trình thực hiện. Từ thực tế trên, để hoạt động giám sát của HĐND có chất lượng và hiệu quả hơn, Quốc hội cần sớm ban hành Luật giám sát của HĐND, khi chưa có Luật giám sát, UBTVQH có văn bản hướng dẫn cụ thể các quy trình, thủ tục giám sát, các chế tài đảm bảo hiệu lực sau giám sát, tạo hành lang pháp lý để HĐND hoạt động có hiệu quả, bổ sung thêm thẩm quyền chất vấn của Tổ đại biểu, các Ban HĐND, nghiên cứu việc chuyển cơ quan Kiểm toán, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng trực thuộc Quốc hội và HĐND. Để nâng cao hơn nữa chất lượng thẩm, giám sát cần tăng thêm số lượng đại biểu hoạt động chuyên trách. Đối với HĐND cần nâng cao hơn nữa chất lượng thẩm tra của các Ban HĐND. Công tác thẩm tra dự thảo nghị quyết của HĐND phải đảm bảo đúng quy trình luật định, trong đó cần lưu ý việc trưng cầu ý kiến phản biện và tham gia ý kiến của cơ quan khoa học địa phương, nếu có chính sách quan trọng, cần trưng cầu ý kiến của các chuyên gia đầu ngành, các cơ quan phản biện khoa học Trung ương, đưa ra những giải pháp thiết thực giúp đại biểu HĐND có đủ thông tin cần thiết, tin cậy khi biểu quyết thông qua các nghị quyết. Hoàng Đức Cường (Chánh Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Quảng Trị)