Điều chỉnh ranh giới Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị để mở rộng dư địa phát triển

Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị (sau đây gọi tắt là KKT Đông Nam) được thành lập theo Quyết định số 42/2015/QĐ-TTg ngày 16/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ, có tổng diện tích 23.792 ha, gồm 17 xã, thị trấn thuộc 3 huyện ven biển là Gio Linh, Triệu Phong, Hải Lăng. Qua gần 10 năm thực hiện quy hoạch đã bộc lộ nhiều bất cập, không phù hợp với tình hình thực tiễn địa phương và không gian phát triển bền vững. Thực hiện nhiệm vụ được giao, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã xây dựng Đề án điều chỉnh ranh giới KKT Đông Nam để trình UBND tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Nhiều hộ dân xin được cấp phép tạm, xây dựng nhà cửa để đảm bảo sinh hoạt, cuộc sống - Ảnh: T.T

Không thể chờ đợi, người dân tự giải quyết chỗ ở

Trở lại thôn Trung An, xã Hải Khê, huyện Hải Lăng, chúng tôi gặp một số hộ gia đình đã quyết định sửa chữa, xây dựng mới nhà cửa để giải quyết nhu cầu nhà ở sau một thời gian dài chờ đợi vì đất ở nằm trong vùng quy hoạch thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện Quảng Trị 1. Trong ngôi nhà mới xây dựng hoàn thành trước tết Nguyên đán Ất Tỵ, vợ chồng chị Đoàn Thị Nhường và hai con nhỏ giờ đây đã có không gian sinh hoạt thoải mái hơn.

Chị Nhường vui vẻ nói: “Trước đây, vợ chồng tôi sống chung với gia đình chồng gồm 7 người trong ngôi nhà cấp bốn đã xuống cấp nghiêm trọng. Khi các con lớn hơn, vợ chồng tôi có nhu cầu làm nhà ra ở riêng, nhưng theo quy định thì người dân nằm trong vùng dự án không được tách thửa hay cơi nới nhà cửa. Chờ đợi gần 10 năm nay, dự án chưa triển khai mà nhu cầu sinh hoạt bức xúc, chúng tôi làm đơn xin được xây dựng thêm ngôi nhà cấp bốn cạnh nhà cũ, cam kết với địa phương để được cấp phép tạm, có nghĩa là khi giải tỏa để thực hiện dự án thì chúng tôi không nằm trong diện được Nhà nước bồi thường”.

Đối diện nhà chị Nhường là ngôi nhà đã xuống cấp của gia đình bà Trương Thị Hóa. Dù có sẵn diện tích đất ở đủ để xây dựng ngôi nhà mới chuẩn bị cho con trai lấy vợ, nhưng vợ chồng bà vẫn chưa quyết định được bởi đất nằm trong vùng quy hoạch, không được cấp phép xây dựng. Bà Hóa chia sẻ: “Chúng tôi muốn xây cho con trai ngôi nhà khang trang, tiện nghi, nhưng lại băn khoăn nếu đầu tư tiền xây nhà hoàn thiện, đến khi Nhà nước không bồi thường giải phóng mặt bằng thì thiệt thòi quá”.

Chung nỗi niềm nhà cửa xuống cấp nhưng vướng quy hoạch nên không được phép xây dựng, sửa chữa, nhiều năm nay, chùa Trung An gặp nhiều khó khăn về điều kiện sinh hoạt. Sư cô trụ trì chùa Trung An Thích Nữ Phương Thanh chia sẻ: “Chùa được xây dựng đã lâu, từ năm 1958, đến nay đã xuống cấp nghiêm trọng. Nhà chùa mong muốn được quan tâm cấp đất ở khu vực mới phù hợp để xây dựng chùa, đảm bảo có nơi chốn an toàn để phật tử địa phương sinh hoạt”.

Khu vực Đội 2, Đội 3 thuộc thôn Trung An, xã Hải Khê nằm trong vùng dự án Nhà máy nhiệt điện Quảng Trị 1 với 207 hộ chịu ảnh hưởng. Kiến nghị điều chỉnh một số nội dung liên quan Quy hoạch chung xây dựng KKT Đông Nam, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Khê Trương Xuân Tính đề nghị đơn vị tư vấn nên bóc tách các khu vực hiện trạng có mật độ dân cư dày và các khu nghĩa địa có mồ mả nhiều ra khỏi quy hoạch để hợp lý và thuận tiện cho việc triển khai các dự án sau này.

Trong số tổng diện tích đất hơn 3.000 ha của toàn xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong có gần 1.000 ha nằm trong quy hoạch KKT Đông Nam. Anh Đặng Công Thành, ở thôn Long Quang là một trong số nhiều hộ dân chuyển đến sinh sống tại đây theo chương trình di dân vùng cát từ năm 2003. Anh Thành cho biết, mỗi hộ dân được cấp 5.000m2 đất có sổ đỏ, tuy nhiên do khu vực này nằm trong quy hoạch nên hiện nay, người dân có nhu cầu tách thửa để cho con làm nhà đều không thực hiện được.

Cũng như nhiều địa phương khác nằm trong quy hoạch KKT Đông Nam như Triệu Tân, Triệu Cơ (Triệu Phong), Hải Khê, Hải An (Hải Lăng), tại xã Triệu Trạch, quy hoạch chung quy định giữ nguyên hiện trạng đất ở dân cư nông thôn hiện hữu, dẫn đến không gian phát triển khu vực dân cư nông thôn bị bó hẹp, không đáp ứng nhu cầu thực tế. Mặt khác, quy hoạch một số khu chức năng không khả thi, chồng lấn lên khu vực dân cư hiện trạng.

Điều chỉnh quy hoạch đáp ứng yêu cầu phát triển

Điều chỉnh ranh giới KKT Đông Nam là giải pháp căn cơ giải quyết những hạn chế hiện tại của quy hoạch nhằm đạt được những mục tiêu phát triển theo Quy hoạch vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được phê duyệt tại Quyết định số 376/QĐ-TTg ngày 4/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ, phù hợp với chủ trương, định hướng và chỉ đạo của tỉnh.

Đến nay, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đã hoàn thiện phương án điều chỉnh ranh giới KKT Đông Nam. Theo phương án mới, tổng diện tích KKT Đông Nam dự kiến là 26.142 ha, tăng 2.350 ha nằm trên địa bàn các xã cùng thuộc huyện Hải Lăng và Gio Linh. Trong đó đưa toàn bộ diện tích Khu công nghiệp Quảng Trị và phần diện tích dọc Quốc lộ 15D đoạn từ Quốc lộ 1 đến cao tốc Cam Lộ - La Sơn với diện tích khoảng 1.220 ha, toàn bộ Cảng hàng không Quảng Trị và khu vực nghiên cứu đô thị - dịch vụ - công nghiệp hàng không với diện tích khoảng 1.130 ha vào KKT Đông Nam.

Giải trình về đề xuất đưa ra khỏi quy hoạch khu vực có đông dân cư, sinh sống ổn định, tính toán điều chỉnh quy hoạch lại các khu dân cư phù hợp, đảm bảo các quyền lợi, ổn định cuộc sống của người dân, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh cho rằng, việc đưa ra khỏi quy hoạch khu vực dân cư không giải quyết triệt để các khó khăn, vướng mắc hiện tại, đồng thời tạo ra một số yếu tố bất lợi.

Phó Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Nguyễn Đức Thiện thông tin: “Thực hiện đưa khu dân cư ra khỏi KKT Đông Nam thì sẽ ngay lập tức ảnh hướng đến việc thực hiện điều chỉnh nhiệm vụ quy hoạch chung. Bên cạnh đó, nếu đưa khu dân cư ra khỏi KKT ảnh hưởng tới việc xác định chỉ tiêu phát triển dân số trong KKT và sẽ rất khó giải trình trong quá trình thẩm định đồ án điều chỉnh quy hoạch chung KKT Đông Nam, đồng thời làm giảm quyền lợi của người dân có đất trong KKT, do đây được xác định là địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Theo phương án điều chỉnh, về cơ bản, các vấn đề vướng mắc sẽ giải quyết thông qua việc tính toán điều chỉnh quy hoạch lại các khu dân cư phù hợp, đảm bảo các quyền lợi, ổn định cuộc sống của người dân, tạo điều kiện cho người dân trong phát triển sản xuất, kinh doanh”.

Phương án điều chỉnh ranh giới KKT Đông Nam phù hợp với định hướng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quy hoạch tỉnh Quảng Trị. Phương án lần này được Chính phủ thông qua sẽ tháo gỡ các nút thắt, giải quyết các mâu thuẫn, chồng chéo, xung đột trong thu hút đầu tư và trong phát triển kinh tế - xã hội của KKT Đông Nam nhằm tạo đột phá trong phát triển bền vững, mở rộng thêm dư địa phát triển cho KKT trong tương lai.

Thanh Trúc