Chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc điện tử để nâng tầm nông sản

Nắm bắt xu thế thị trường và yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, thời gian qua, tỉnh đã nỗ lực thực hiện việc chuẩn hóa và ứng dụng truy xuất nguồn gốc điện tử cho nông sản. Việc chú trọng truy xuất nguồn gốc điện tử không chỉ mang lại thông tin minh bạch mà còn là đòn bẩy quan trọng, giúp nông sản địa phương tự tin vươn xa, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe và tăng khả năng cạnh tranh.

Gạo sạch Vĩnh Lâm (huyện Vĩnh Linh) với mẫu mã đẹp, có mã QR để người dân thuận tiện truy xuất nguồn gốc -Ảnh: T.T

Truy xuất nguồn gốc điện tử là giải pháp hữu hiệu giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin chi tiết về sản phẩm, từ khâu sản xuất, thu hoạch, chế biến đến phân phối. Chỉ với một thao tác quét mã QR, mọi thông tin về lịch sử sản phẩm, bao gồm giống cây trồng, vật nuôi, quy trình chăm sóc, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (nếu có), ngày thu hoạch và chứng nhận chất lượng đều được hiển thị rõ ràng. Giải pháp này giúp xây dựng niềm tin vững chắc hơn từ phía người mua đối với các mặt hàng nông sản.

Việc áp dụng truy xuất nguồn gốc điện tử cũng hỗ trợ các cơ quan quản lý và doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ toàn bộ chuỗi cung ứng. Bất kỳ sai sót hay vấn đề nào trong quá trình sản xuất đều có thể được truy ngược lại, từ đó có những biện pháp khắc phục kịp thời, đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra. Các hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp được trang bị hệ thống truy xuất nguồn gốc có lợi thế cạnh tranh, thu hút thêm nhiều đối tác và khách hàng.

Thời gian qua, tỉnh đã tích cực lồng ghép hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc vào các mô hình khuyến nông trọng điểm. Trong các năm 2020 và 2021, tỉnh đã hỗ trợ cho 10 ha mô hình sản xuất dưa hấu an toàn sử dụng bạt phủ nilon trên đất lúa chuyển đổi vụ hè thu; mô hình chăn nuôi lợn an toàn sinh học theo hướng hữu cơ, có liên kết tiêu thụ sản phẩm với quy mô 342 con.

Trong lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản, trên địa bàn tỉnh có 279 cơ sở hoạt động, trong đó 70 cơ sở đã áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc. Đáng chú ý, hầu hết các sản phẩm OCOP đều đã được trang bị truy xuất nguồn gốc, khẳng định cam kết về chất lượng và minh bạch thông tin.

Trên lĩnh vực lâm nghiệp, Chi cục Kiểm lâm đã thực hiện kiểm tra và truy xuất nguồn gốc 1.368.000 tấn gỗ các loại có nguồn gốc từ rừng trồng, đảm bảo tính hợp pháp và bền vững của nguồn nguyên liệu. Đối với lĩnh vực thủy sản, trong năm 2024, tỉ lệ giám sát sản lượng thủy sản khai thác qua cảng so với sản lượng khai thác thủy sản trên địa bàn tỉnh khoảng 9.563/27.470 tấn, đạt 34,81 %.

Tỉnh đã và đang tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh trong việc xây dựng và áp dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc. Đến nay toàn tỉnh đã cấp được 1 mã số cơ sở đóng gói và 37 mã số vùng trồng (MSVT) với quy mô gần 2.880 ha, trong đó có 11 MSVT phục vụ xuất khẩu và 26 MSVT nội địa.

Nhằm hỗ trợ các xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu năm 2024, tỉnh đã hỗ trợ 9 cơ sở sản xuất, chế biến nông sản ứng dụng chuyển đổi số để truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực, mỗi cơ sở nhận được 16.000 tem QR Code truy xuất nguồn gốc. Đồng thời 3 cơ sở khác cũng được hỗ trợ thiết lập hồ sơ thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực gắn với xây dựng vùng nguyên liệu và được chứng nhận VietGAP hoặc tương đương. Đặc biệt, HTX Dược liệu Trường Sơn (huyện Cam Lộ) đã được hỗ trợ phần mềm truy xuất nguồn gốc Facefarm giúp quảng bá, giới thiệu sản phẩm OCOP của HTX, tạo sự tin tưởng lớn từ khách hàng.

Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, việc chuẩn hóa và đẩy mạnh ứng dụng truy xuất nguồn gốc điện tử trên địa bàn tỉnh vẫn còn gặp không ít khó khăn. Rào cản lớn nhất trong ứng dụng truy xuất nguồn gốc là việc phải có nhân sự thường xuyên để triển khai cập nhật dữ liệu. Tuy nhiên, ở các HTX, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thường không có nhân sự chuyên môn để triển khai phần mềm, người dân chưa quen với công nghệ nhập liệu trên máy tính và điện thoại nên khó ứng dụng vào thực tế hoạt động sản xuất.

Để truy xuất nguồn gốc điện tử thực sự phát huy tối đa hiệu quả, việc chuẩn hóa các quy trình là rất cần thiết. Theo đó cần tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định, hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng, quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử. Đồng thời xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính, kỹ thuật để khuyến khích doanh nghiệp, HTX và hộ nông dân mạnh dạn đầu tư, ứng dụng công nghệ này.

Đẩy mạnh đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cũng là yếu tố then chốt. Việc nâng cấp hạ tầng số, đảm bảo kết nối internet ổn định ở khu vực nông thôn là vô cùng quan trọng. Song song với đó cần tăng cường các chương trình tập huấn, đào tạo chuyên sâu về kỹ năng ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc cho cán bộ quản lý, doanh nghiệp và trực tiếp là người nông dân.

Tiếp tục đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông về lợi ích của truy xuất nguồn gốc điện tử, giúp người tiêu dùng hiểu rõ giá trị của sản phẩm minh bạch. Đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp chủ động công bố thông tin, xây dựng thương hiệu dựa trên nền tảng chất lượng và nguồn gốc rõ ràng.

Thanh Trúc