Chú trọng công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên

(QT) - Tuổi vị thành niên (VTN) là thời kỳ phát triển đặc biệt, thường xảy ra hàng loạt biến đổi nhanh chóng cả về thể chất cũng như tâm lý và các mối quan hệ xã hội. Đây là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em thành người trưởng thành, có đặc điểm tâm sinh lý đặc thù như thích khám phá năng lực bản thân, thích thử nghiệm…Với những đặc điểm này, VTN liên tục đối mặt với những thách thức cũng như nguy cơ.

Mít tinh hưởng ứng chiến dịch truyền thông kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh

Để chinh phục thách thức của cuộc sống và phòng tránh nguy cơ, VTN cần được đáp ứng cơ bản gồm môi trường an toàn, thông tin chính xác, kỹ năng sống, được tư vấn và hỗ trợ dịch vụ y tế phù hợp. Tuy nhiên, thời gian gần đây, cùng với quá trình hội nhập kinh tế - xã hội, sự giao thoa văn hóa Đông- Tây đã tạo nên nhiều thay đổi trong cách sống, lối suy nghĩ của giới trẻ, đặc biệt ở lứa tuổi VTN. Nếu không được quan tâm, chỉ bảo đúng cách sẽ dẫn đến nhiều nguy cơ lệch lạc về đạo đức, lối sống, học tập, khả năng phát triển tương lai, sự nghiệp của các em và có tác động rất lớn tới chất lượng dân số của toàn xã hội. Vì thế, sức khỏe sinh sản (SKSS) VTN mặc dù đã được đề cập khá nhiều, thời gian cũng khá lâu, nhưng vấn đề này vẫn chưa bao giờ là cũ.

Đối với VTN, những nội dung về tình bạn, tình yêu, tình dục an toàn cần phải được trao đổi thẳng thắn và phổ biến một cách rộng rãi, thường xuyên. VTN có ưu điểm biết trao đổi với nhau về tình bạn. Tuy nhiên, tỷ lệ trao đổi về tình yêu của VTN với bạn bè cùng trang lứa còn thấp, tỷ lệ VTN trao đổi với nhau về tình dục lại càng thấp hơn. Điều này cho thấy tình trạng chung của VTN hiện nay: Tình dục được coi là điều thầm kín, không nên bàn luận công khai. Do đó, cần định hướng giáo dục SKSS cho các em ngay tại gia đình và trường học. Một vấn đề nữa đặt ra đối với SKSS của VTN hiện nay là tình trạng yêu sớm, quan hệ tình dục ở lứa tuổi VTN là tương đối phổ biến, việc đó dẫn đến hệ lụy có thai ngoài ý muốn ở lứa tuổi này có xu hướng gia tăng. Hằng năm, ở nước ta có hàng ngàn trường hợp nạo, phá thai ở lứa tuổi VTN. Có thể nói, nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng nạo, phá thai ở lứa tuổi VTN là do các em thiếu kiến thức về SKSS, giới tính, tình yêu, tình dục. Việc giáo dục kiến thức giới tính vẫn còn ở phạm vi nhỏ hẹp, sự quan tâm của bố mẹ còn thiếu, cộng với mặt trái của mạng xã hội dẫn đến các em ở lứa tuổi VTN tò mò, tự tìm hiểu rồi gây ra những hậu quả đáng tiếc.

Để khắc phục thực trạng trên, bên cạnh việc giáo dục và hướng dẫn VTN về tình bạn, tình yêu trong sáng và tình dục lành mạnh, an toàn, việc tăng cường phối hợp các ban, ngành, đoàn thể trong việc tuyên truyền nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và thực hành của VTN về SKSS, tình yêu, tình dục…là hết sức quan trọng và cần thiết. Trong đó, cần xây dựng các tài liệu truyền thông - giáo dục, tổ chức các câu lạc bộ, các buổi sinh hoạt ngoại khóa cho các em học sinh về kiến thức SKSS VTN; tăng cường đưa thông tin về SKSS, tình dục, giới tính lên các phương tiện thông tin đại chúng, tạo diễn đàn để các em tự làm chủ, tự chia sẻ những thông tin hỗ trợ cho nhau về giới tính, SKSS… góp phần nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và thực hành của VTN trong việc tự bảo vệ sức khỏe cho bản thân, đồng thời có hiểu biết đúng về các biện pháp tránh thai cũng sẽ giúp cho VTN tránh có thai ngoài ý muốn.

Tuổi dậy thì, nhu cầu quan hệ tình cảm với bạn khác giới đôi lúc khá mạnh mẽ, lúc này sự giải thích, chỉ bảo, chia sẻ của các bậc cha mẹ đối với các con là rất cần thiết. Đôi khi cha mẹ lại là người bạn, người tư vấn của con để tháo gỡ những vướng mắc, về những điều “thầm kín” trong cuộc sống. Cha mẹ cần giám sát và chỉ bảo một cách thông minh, nghiêm túc mà vẫn tôn trọng sự phát triển tâm, sinh lý của con ở tuổi dậy thì. Việc giáo dục giới tính trong gia đình thường xảy ra cảnh nhiều khi chúng ta giáo dục quá ít, cũng có khi rơi vào tình trạng quá nhiều. Trong thực tế, việc ngăn chặn, cấm đoán đã tạo ra sự phát triển lệch hướng cho con trẻ.

Gia đình và nhà trường được xem là nền tảng quan trọng nhất, giúp các em định hướng phong cách, lối sống, suy nghĩ. Thế nhưng, còn thấy một điều khá lo ngại là nhiều bậc cha mẹ chưa thực sự quan tâm đầy đủ trong việc giáo dục giới tính, tình yêu, tình dục cho con cái, thậm chí còn né tránh. Vì lẽ đó mà có nhiều VTN chưa tìm ra lời giải đáp mỗi khi có thắc mắc về tâm lý hay gặp khó khăn trong cuộc sống. Đây thực sự là những “mảng trống” trong việc xây dựng những phương thức tiếp cận và giáo dục VTN về SKSS. Do vậy, cần hơn nữa vai trò của gia đình, đặc biệt là các bậc cha mẹ với giáo dục giới tính, SKSS lứa tuổi VTN vì đặc tính tình dục của mỗi cá nhân chịu ảnh hưởng từ nhiều người khác nhau: Cha mẹ, anh chị em, bạn bè, thầy cô, báo chí, sách vở, phim ảnh và nguồn tiếp xúc bất ngờ trong xã hội. Giáo dục tình dục thực ra có mục tiêu duy nhất là chuẩn bị cho trẻ một tâm lý phù hợp nhất trong cuộc sống yêu đương. Cha mẹ chính là người đầu tiên phát hiện được sự trưởng thành về tâm, sinh lý của con mình và có nhiệm vụ dạy con trẻ biết yêu, để có một đời sống tình dục thực sự hài hòa, thực sự hạnh phúc trong quan hệ vợ chồng sau này.

Văn Hưng